Gdy pracodawca nie dopłaci lub nadpłaci zasiłek pracownikowi

Ponadto z tytułu macierzyństwa pracownik może pobierać zasiłek macierzyński. Jeśli pracodawca posiada uprawnienia płatnika składek, musi dokładać wszelkiej staranności przy ustalaniu prawa do tych świadczeń i dokonywaniu ich wypłaty. Tylko w nielicznych sytuacjach nadpłacone świadczenie można potrącić albo nie wypłacać odsetek przy jego niedopłacie. Świadczenia chorobowe i ich płatnicy Świadczenia chorobowe obejmują m.in.:

• zasiłek chorobowy, do którego prawo reguluje rozdział 2 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2019 r. poz. 645 ze zm.), zwanej ustawą zasiłkową,  
• świadczenie rehabilitacyjne przysługujące na zasadach wskazanych w rozdziale 3 tej ustawy,  
• zasiłek macierzyński należny w oparciu o reguły podane w rozdziale 6 ustawy zasiłkowej,  
• zasiłek opiekuńczy, o którym mowa w rozdziale 7 tej ustawy.

Pracodawca ustala prawo do wymienionych świadczeń i ich wysokość oraz je wypłaca, gdy zgłasza do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych. Świadczenia takie wypłaca jednak wyłącznie swoim ubezpieczonym w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Liczbę ubezpieczonych ustala się według stanu na dzień 30 listopada poprzedniego roku kalendarzowego, a w stosunku do płatników składek, którzy na ten dzień nie zgłaszali nikogo do ubezpieczenia chorobowego, według stanu na pierwszy miesiąc, w którym dokonali takiego zgłoszenia. Przy czym nieuprawniony do wypłaty zasiłków płatnik składek wypłaca należne pracownikom wynagrodzenie chorobowe, o którym mowa w art. 92 Kodeksu pracy (Dz. U. z 2019 r. poz. 1040 ze zm.), finansując to świadczenie z własnych środków.

Będąc natomiast płatnikiem zasiłków:

• wypłaca te świadczenia w terminach przyjętych dla wypłaty wynagrodzeń lub dochodów, nie później jednak niż w ciągu 30 dni od daty złożenia dokumentów niezbędnych do stwierdzenia uprawnień do zasiłków,  
• nadal wypłaca i finansuje wynagrodzenie chorobowe z własnych środków, a wypłacone swoim ubezpieczonym zasiłki rozlicza w ciężar składek na ubezpieczenia społeczne, tym samym pomniejszając kwotę składek na ubezpieczenia społeczne.

Jeżeli pracodawca nie wypłacił zasiłku w obowiązującym go terminie, jest zobowiązany do wypłaty odsetek od tego zasiłku w wysokości i na zasadach określonych w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych. Mając na względzie obowiązujące zasady bardzo ważne jest, aby prawo do tych świadczeń i ich wysokość pracodawca ustalił w prawidłowy sposób. Nadpłacony zasiłek Jeśli pracodawca dokona nadpłaty należnego pracownikowi świadczenia chorobowego finansowanego ze środków FUS, nie może oczekiwać, że winę za błędne ustalenie przypisze pracownikowi.

Świadczenia pieniężne przysługujące z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa podlegają potrąceniom i egzekucji na zasadach określonych w przepisach o emeryturach i rentach z FUS. Stanowi o tym art. 10 § 3 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2019 r. poz. 1438 ze zm.).

Zobowiązana zatem do zwrotu świadczenia jest osoba, która je pobrała, ale świadczenie takie musi zostać uznane za pobrane nienależnie. Jakie świadczenia można uznać za nienależenie pobrane określa art. 138 ust. 2-3 ustawy emerytalnej. Natomiast jakie świadczenia, oprócz nienależnie pobranego przez samego zainteresowanego, można potrącić z zasiłków, wymienia art. 139 ustawy emerytalnej.

Za nienależnie pobrane świadczenia uważa się takie, które:
- wypłacone zostały mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania,
- przyznane zostały lub wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą świadczenia, - wypłacone zostały z przyczyn niezależnych od organu rentowego osobie innej niż wskazana w decyzji tego organu.

Świadczenia, które oprócz nienależnie pobranego można potrącić z zasiłków, to m.in.:
- kwoty świadczeń z tytułu pozostawania bez pracy (zasiłku dla bezrobotnych, dodatku szkoleniowego, stypendium albo innego świadczenia z tytułu pozostawania bez pracy) wypłaconych za okres, za który został przyznany zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne, zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego, - sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie należności alimentacyjnych i/lub należności alimentacyjne potrącane na wniosek wierzyciela na podstawie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego, - sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne.

Takich sytuacji, po zaistnieniu których pracodawca ma możliwość potrącenia nadpłaconego zasiłku, jest niewiele (przykład 1). Dopłata zasiłku Sytuacja, kiedy pracodawca zapłaci pracownikowi mniej niż powinien, wydaje się mniej kłopotliwa niż zapłata zasiłku w zawyżonej wysokości. Przy niedopłacie należy jednak pamiętać o przysługujących pracownikowi ewentualnych odsetkach. Przy czym może się zdarzyć, że dopłata zasiłku nastąpi z przyczyn leżących po stronie pracownika (przykład 2).

autor: Honorata Urbaniak Gazeta Podatkowa nr 15 (1681) z dnia 2020-02-20