Gdy przedsiębiorca sprzedaje prywatny samochód
Sprzedaż prywatnych rzeczy, w tym samochodu, na warunkach wskazanych w ustawie o pdof, powoduje powstanie przychodu podatkowego. Zarówno na czas, w jakim transakcja taka generuje przychód, jak również na sposób ustalenia podstawy opodatkowania, wpływa ewentualne wcześniejsze użytkowanie go przez osobę sprzedającą jako składnika firmowego majątku.
Zdarza się, że osoba fizyczna będąca przedsiębiorcą wycofuje z działalności gospodarczej samochód będący środkiem trwałym i przeznacza go na własne, prywatne potrzeby. Taka operacja jest podatkowo neutralna - nie powoduje powstania przychodu podatkowego (ani firmowego, ani prywatnego).
Jednak przychód zaliczany do wygenerowanych w działalności gospodarczej, w pewnych okolicznościach może powstać już po przekazaniu samochodu na potrzeby prywatne. Będzie to miało miejsce wówczas, gdy samochód stanowiący środek trwały wycofany z działalności gospodarczej zostanie odpłatnie zbyty, a między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło wycofanie i dniem jego odpłatnego zbycia nie upłynęło 6 lat (art. 10 ust. 2 pkt 3 ustawy o pdof). Po tym okresie przychód podatkowy w ogóle nie powstanie.
Przychód z takiej transakcji będzie stanowić wartość samochodu określona na fakturze sprzedaży, natomiast koszt jego niezamortyzowana wartość początkowa, która nie wystąpi przy samochodzie w pełni zamortyzowanym (art. 23 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy o pdof).
Podobnie należy kwalifikować kwoty uzyskane ze sprzedaży samochodu używanego w działalności na podstawie umowy leasingu operacyjnego, a następnie wykupionego na potrzeby prywatne. Organy podatkowe od dłuższego czasu zgodnie twierdzą, że w przypadku zbycia takiego samochodu u podatnika powstaje przychód z działalności gospodarczej. W ich opinii dla powstania tego przychodu nie ma znaczenia, że wykupiony z leasingu samochód nie został po wykupie zaliczony do środków trwałych. Zdaniem fiskusa skoro za przychody z działalności gospodarczej uważa się przychody z odpłatnego zbycia składników majątku wykorzystywanych w działalności gospodarczej, to przychodem tym jest również sprzedaż używanego przy prowadzeniu działalności gospodarczej samochodu, będącego wcześniej przedmiotem leasingu.
O takiej klasyfikacji przychodu ze sprzedaży samochodu wykupionego prywatnie po zakończeniu leasingu decyduje zdaniem fiskusa również fakt obciążenia w trakcie trwania leasingu kosztów firmowych np. ratami leasingowymi czy fakturami za paliwo. Jako okoliczność mającą wpływ na zaliczenie do tego źródła powstawania przychodu fiskus wskazuje również możliwość wykupu samochodu za niską wartość, która jest związana z prowadzoną działalnością (por. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z dnia 2 marca 2012 r., nr IBPBI/1/415-1252/11/ES).
Przychód uzyskany ze sprzedaży prywatnego samochodu, który nigdy nie był wprowadzony do działalności gospodarczej ani w niej wykorzystywany, zaliczyć należy do źródła przychodów określonego w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d) ustawy o pdof, jakim jest odpłatne zbycie rzeczy. Jego wysokość wyznacza cena określona w umowie, pomniejszona o koszty odpłatnego zbycia (art. 19 ust. 1 powołanej ustawy).
Na koszty te składają się wydatki związane ze sprzedażą samochodu, np. opłaty komisowe, koszty ogłoszeń prasowych. Jeżeli podatnik je poniósł, wówczas ustalając przychód ze sprzedaży, obniża on cenę określoną w umowie o ich wartość. Przychód ten powstaje jedynie wtedy, gdy do sprzedaży dochodzi przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie samochodu.
Nikt nie lubi płacenia podatków, stąd nie dziwią próby zaniżania wartości sprzedawanych samochodów. To jednak może się okazać nieopłacalne. Gdy bowiem cena określona w umowie, bez uzasadnionej przyczyny, znacznie odbiega od wartości rynkowej, organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej określi ją w wysokości wartości rynkowej. Dlatego gdy wystąpiły okoliczności mające wpływ na obniżenie tej ceny, to warto je wskazać w umowie (np. uszkodzenia auta, większy niż przeciętny przebieg pojazdu).
W sytuacji gdy wysokość ceny z umowy będzie w opinii fiskusa zaniżona, wezwie on strony umowy do zmiany tej wartości lub wskazania przyczyn podania ceny niewspółmiernej do wartości rynkowej. Jeżeli nie odpowiedzą one na to wezwanie, organ może określić ją samodzielnie z uwzględnieniem opinii biegłego lub biegłych. Jeżeli będzie ona odbiegała co najmniej o 33% od wartości wyrażonej w cenie, koszty opinii biegłego lub biegłych ponosi zbywający.
Przy sprzedaży prywatnego auta podstawę opodatkowania wyznacza dochód z tej transakcji. Stanowi go różnica pomiędzy przychodem ze sprzedaży a kosztem jego nabycia, zmniejszona o nakłady dokonane w czasie posiadania pojazdu (art. 24 ust. 6 ustawy o pdof).
Kosztem nabycia jest kwota wynikająca z faktury lub umowy zakupu samochodu oraz koszty związane z jego zakupem (m.in. PCC zapłacony przy zakupie, podatek akcyzowy - jeżeli samochód został sprowadzony z zagranicy, opłata za tzw. pierwszy przegląd techniczny w kraju, tłumaczenie dokumentów, tablice rejestracyjne oraz ubezpieczenie samochodu w drodze przed jego zarejestrowaniem).
Natomiast do nakładów poniesionych w trakcie posiadania samochodu zaliczyć należy wydatki na jego remont i ulepszenie (m.in. remont lub wymiana silnika, wartość prac blacharskich i lakierniczych, montaż instalacji gazowej). Nie należą do nich natomiast wydatki eksploatacyjne (np. wymiana oleju, zakup paliwa, bieżące badania techniczne, ubezpieczenie AC i OC).
Koszty nabycia samochodu i nakłady poniesione w trakcie jego posiadania należy udokumentować.
Omawiany dochód, jako opodatkowany według skali podatkowej, wykazuje się w rocznym zeznaniu, składanym w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku, w którym sprzedano samochód. W tym samym terminie trzeba uregulować podatek dochodowy z tego tytułu.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.)
autor: Agata Cieśla
Gazeta Podatkowa nr 44 (981) z dnia 2013-06-03