Jak zaskarżyć niekorzystną decyzję fiskusa?

Decyzję podatkową można zaskarżyć do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Stanowi o tym art. 3 § 2 pkt 1 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Skarga to pismo, w którym podatnik domaga się uchylenia lub stwierdzenia nieważności rozstrzygnięcia organu podatkowego, ponieważ uważa je za wydane niezgodnie z prawem. Urzędnikom można zarzucić naruszenie prawa materialnego, np. zastosowanie niewłaściwych przepisów, lub procesowego, np. dopuszczenie się zaniedbań w zakresie gromadzenia i oceny dowodów.

Warunkiem wniesienia skargi jest uprzednie wyczerpanie opcji zmiany niekorzystnego rozstrzygnięcia przewidzianych w postępowaniu podatkowym. Należy przez to rozumieć sytuację, w której podatnikowi nie przysługuje żaden środek zaskarżenia, taki jak odwołanie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Trzeba więc w pierwszej kolejności wykorzystać możliwości, jakie daje dwuinstancyjne postępowanie podatkowe. Podatnik niezadowolony z decyzji wydanej przez urząd skarbowy powinien najpierw odwołać się do izby skarbowej, a dopiero gdy nie przyniesie to zmiany stanowiska fiskusa - może wnieść skargę do sądu administracyjnego.

Skargę trzeba wnieść w ciągu 30 dni od dnia doręczenia podatnikowi rozstrzygnięcia w sprawie. Wynika to z art. 53 § 1 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Terminu wniesienia skargi nie należy utożsamiać z miesiącem kalendarzowym. Oblicza się go zgodnie z następującymi zasadami. Dnia, w którym miało miejsce doręczenie decyzji, nie uwzględnia się w wyliczeniach. Termin upływa ostatniego z wyznaczonej liczby dni o północy. Uwzględnia się dni zarówno robocze, jak i wolne od pracy. Jeżeli jednak ostatni dzień tak ustalonego terminu wypada w sobotę, niedzielę lub święto będące dniem ustawowo wolnym od pracy, przesuwa się on na następny dzień po dniu lub dniach wolnych. Skargę można więc złożyć jeszcze pierwszego dnia po przerwie weekendowej lub świątecznej.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu podatkowego, którego decyzja jest kwestionowana. Skargę, która zostanie skierowana bezpośrednio do sądu administracyjnego, sąd ma obowiązek przekazać organowi podatkowemu. Dniem jej złożenia jest wówczas data odesłania (nadania) przesyłki. Termin wniesienia skargi zostanie zachowany, gdy przed jego upływem sąd administracyjny wyśle skargę na adres organu podatkowego. Jeśli zrobi to później, pismo uznaje się za złożone po czasie.

Skarga powinna być sporządzona na piśmie. Obecnie obowiązujące regulacje nie przewidują możliwości wnoszenia pism w postępowaniu sądowoadministracyjnym, także za pośrednictwem organu administracji publicznej, w formie elektronicznej. Niezbędnym elementem pisma jest bowiem własnoręczny podpis uprawnionej osoby. Podpis składa strona, jej przedstawiciel ustawowy albo pełnomocnik. Jeżeli strona nie może się podpisać, robi to osoba przez nią upoważniona, podając powody zastosowania takiej procedury. Skarga przekazana przez internet nie podlega jednak od razu odrzuceniu. Jest ona drukowana i traktowana jako zawierająca uchybienie formalne w postaci braku podpisu. Jeżeli ma być uznana za skuteczne wniesioną, skarżący musi uzupełnić ten brak w wyznaczonym terminie.

Wniesienie skargi wiąże się z obowiązkiem uregulowania wpisu - stosunkowego albo stałego.

Wpis stosunkowy pobierany jest wtedy, gdy spór dotyczy należności pieniężnych, np. wysokości zobowiązania podatkowego. Stanowi określony procent kwoty objętej zaskarżonym rozstrzygnięciem (bez odsetek za zwłokę i kosztów związanych z należnością główną). Końcówki takiego wpisu zaokrągla się wzwyż do pełnych złotych (patrz tabela). W przypadkach, w których nie opłaca się wpisu stosunkowego, uiszcza się wpis stały. Jego wysokość jest z góry określona w zależności od rodzaju i charakteru sprawy.

Wpis reguluje się w praktyce po otrzymaniu z sądu wezwania do zapłaty. Należną kwotę można uiścić gotówką do kasy właściwego sądu administracyjnego lub na jego rachunek bankowy. Opis wpłaty powinien zawierać: tytuł wpłaty, rodzaj opłacanego pisma oraz sygnaturę akt sądowych.

Skarżący, którego nie stać na pokrycie wpisu, może ubiegać się o zwolnienie z obowiązku zapłaty. Takie wsparcie uzyskuje się w ramach tzw. prawa pomocy. Prawo pomocy przyznawane jest na wniosek (wolny od opłat sądowych). Trzeba go sporządzić na odpowiednim urzędowym formularzu. Osoby fizyczne wypełniają druk oznaczony symbolem PPF, a osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej - PPPr. Wnioskodawca wykazuje w nim swoje dochody i stan materialny. Sąd ma prawo wezwać go do złożenia dodatkowych oświadczeń lub przedłożenia dokumentów źródłowych dotyczących sytuacji majątkowej, np. wyciągów z rachunków bankowych, odpisów zeznań podatkowych, zaświadczenia o zarobkach.

Zaskarżenie decyzji określającej lub ustalającej zobowiązanie podatkowe pozwala odsunąć w czasie zapłatę wynikającego z niej podatku. Złożenie skargi nie powoduje jednak automatycznie wstrzymania wykonania rozstrzygnięcia. Wymaga to zgody fiskusa albo sądu administracyjnego.

Organ podatkowy pierwszej instancji wstrzyma wykonanie zaskarżonej decyzji, jeżeli zostanie ustanowione odpowiednie zabezpieczenie spłaty spornej kwoty. Może do tego dojść z urzędu lub na wniosek podatnika. W pierwszym przypadku wstrzymanie wykonania kwestionowanego rozstrzygnięcia ma miejsce w związku z ustanowieniem hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego korzystających z pierwszeństwa zaspokojenia. W drugim przypadku realizacja decyzji podlega zastopowaniu po przyjęciu od podatnika zabezpieczenia spłaty zobowiązania wynikającego z decyzji wraz z odsetkami za zwłokę. Zabezpieczeniem może być poręczenie banku, gwarancja ubezpieczeniowa, weksel i inne wymienione w art. 33d § 2 Ordynacji podatkowej.

Podatnikom, którzy nie posiadają majątku pozwalającego na ustanowienie zabezpieczenia, pozostaje przekonać sąd administracyjny o potrzebie wstrzymania wykonania zaskarżonego rozstrzygnięcia. Sąd może to zrobić, po otrzymaniu skargi, na wniosek podatnika. Wstrzymanie może dotyczyć całości lub części rozstrzygnięcia. Podatnik musi wykazać, że taka ochrona jest niezbędna, ponieważ istnieje niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 30.08.2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.)

Ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613 ze zm.)

autor: Małgorzata Żujewska
Gazeta Podatkowa nr 39 (1289) z dnia 2016-05-16

GOFIN podpowiada