Jak zgłosić wierzytelność w postępowaniu upadłościowym?
Wierzyciele upadłego, w celu udziału w postępowaniu upadłościowym, powinni dokonać zgłoszenia swoich wierzytelności sędziemu-komisarzowi. Należy to zrobić w terminie określonym w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości. Zgłoszenie przedsiębiorcy nieodpowiadające wymogom zostanie zwrócone.
Rośnie liczba upadłości
W pierwszych trzech kwartałach 2011 r. polskie sądy ogłosiły upadłość 521 podmiotów - wynika z raportu Coface Poland. To wynik o około 64% wyższy niż w analogicznym okresie w 2008 r., a więc jeszcze przed kryzysem. Zauważalny jest spadek upadłości w produkcji przemysłowej i transporcie, a wzrost w budownictwie i handlu detalicznym. Zdecydowana większość (434) upadłości miała na celu likwidację majątku upadłego, pozostałe (47) upadłości ogłoszono z możliwością zawarcia układu.
Termin na zgłoszenie
Termin, w którym należy dokonać zgłoszenia wierzytelności jest wskazany w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości. Nie może on być krótszy niż miesiąc ani dłuższy niż trzy miesiące. W postanowieniu znajduje się też wezwanie wierzycieli upadłego do zgłoszenia wierzytelności w wyznaczonym terminie.
Wierzyciele z reguły dowiadują się o upadłości kontrahenta od syndyka. Zawiadamia on o upadłości tych wierzycieli, których adresy są znane na podstawie ksiąg upadłego. Wraz z zawiadomieniem wysyła wzór zgłoszenia wierzytelności. Ponadto postanowienie o ogłoszeniu upadłości jest podawane niezwłocznie do publicznej wiadomości przez obwieszczenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz opublikowanie w dzienniku o zasięgu lokalnym.
W razie zgłoszenia wierzytelności po terminie, czynności już dokonane w postępowaniu upadłościowym są skuteczne wobec spóźnionego wierzyciela. Ponieważ podziału funduszów masy upadłości można dokonać kilkakrotnie, w miarę likwidacji masy upadłości, więc takiego wierzyciela może ominąć któryś z podziałów. Jeżeli wierzytelność zgłoszono po zatwierdzeniu ostatecznego planu podziału funduszów masy upadłości, pozostawia się ją bez rozpoznania. Koszty postępowania upadłościowego wynikłe ze zgłoszenia wierzytelności po upływie wyznaczonego w tym celu terminu, nawet jeżeli opóźnienie powstało bez winy wierzyciela, ponosi wierzyciel, który dokonał zgłoszenia po terminie (art. 235 ust. 1 Prawa upadłościowego i naprawczego).
Treść zgłoszenia
W zgłoszeniu wierzytelności należy podać:
1) imię i nazwisko bądź nazwę albo firmę wierzyciela i odpowiednio jego miejsce zamieszkania lub siedzibę;
2) określenie wierzytelności wraz z należnościami ubocznymi (np. odsetkami) oraz wartość wierzytelności niepieniężnej; nie zgłasza się odsetek za okres po ogłoszeniu upadłości, a pozostałe odsetki rozbija na dwie grupy: za ostatni rok przed datą ogłoszenia upadłości i za okres wcześniejszy;
3) dowody stwierdzające istnienie wierzytelności;
4) kategorię, do której wierzytelność ma być zaliczona;
5) zabezpieczenie związane z wierzytelnością oraz oświadczenie wierzyciela, w jakiej prawdopodobnie sumie wierzytelność nie będzie zaspokojona z przedmiotu zabezpieczenia;
6) przedmiot zabezpieczenia, z którego wierzytelność podlega zaspokojeniu - w razie zgłoszenia wierzytelności, w stosunku do której upadły nie jest dłużnikiem osobistym;
7) stan sprawy, jeżeli co do wierzytelności toczy się postępowanie sądowe lub administracyjne;
8) ilość posiadanych udziałów albo akcji oraz ich rodzaj - jeżeli wierzyciel jest wspólnikiem albo akcjonariuszem spółki będącej upadłym.
Kategorie wierzytelności
Wierzytelności dzieli się na pięć kategorii. Jeśli przeznaczona do podziału między wierzycieli suma nie wystarcza na spłacenie w całości wszystkich należności, należności dalszej kategorii spłaca się dopiero po uregulowaniu w całości należności poprzedzającej kategorii. Jeśli majątek upadłego nie wystarcza na spłacenie w całości wszystkich należności tej samej kategorii, to spłaca się je stosunkowo do wysokości każdej z nich.
Zgłaszane przez kontrahentów upadłego wierzytelności o zapłatę za dostarczony towar czy wykonane usługi zaliczane są do kategorii czwartej. W tej kategorii znajdują się też odsetki za ostatni rok przed datą ogłoszenia upadłości, z odszkodowaniem umownym, kosztami procesu i egzekucji. Wcześniejsze odsetki należą do kategorii piątej. Z kolei do kategorii pierwszej zalicza się m.in. należności z zawartych przez upadłego przed ogłoszeniem upadłości umów, których wykonania zażądał syndyk oraz należności powstałe z czynności syndyka albo zarządcy.
Forma i miejsce zgłoszenia
Zgłoszenia wierzytelności dokonuje się na piśmie w dwóch egzemplarzach. Do pisma zgłaszający wierzytelność dołącza oryginał lub notarialnie poświadczony odpis dokumentu uzasadniającego zgłoszenie. Poświadczenia odpisów może dokonać także radca prawny lub adwokat, będący pełnomocnikiem wierzyciela, który zgłasza wierzytelność.
Należy pamiętać o tym, aby do zgłoszenia dołączyć dokumenty wskazujące, że osoba, która w imieniu podmiotu dokonuje zgłoszenia (np. zarząd spółki z o.o.) jest do tego umocowana. W przypadku spółek będzie to odpis z KRS.
Od zgłoszenia nie jest pobierana opłata sądowa. Wysyła się je do sędziego‑komisarza za pośrednictwem sądu upadłościowego.
Jeżeli zgłoszenia wierzytelności dokonuje przedsiębiorca lub wierzyciel reprezentowany przez adwokata lub radcę prawnego, to zgłoszenie wierzytelności nieodpowiadające wymaganiom co do formy lub wymaganej treści lub zawierające inne braki uniemożliwiające nadanie zgłoszeniu biegu podlega zwrotowi bez wzywania do jego uzupełnienia. Zgłoszenie można w takiej sytuacji złożyć ponownie. Istnieje jednak ryzyko, że w międzyczasie upłynie termin na dokonanie zgłoszenia. W efekcie spóźniony wierzyciel może zostać zmuszony do poniesienia dodatkowych kosztów i nie uczestniczyć w którymś z częściowych podziałów majątku masy upadłości.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 28.02.2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. z 2009 r. nr 175, poz. 1361 ze zm.)
autor: Andrzej Janowski
Gazeta Podatkowa nr 99 (827) z dnia 2011-12-12