Jedyny na rynku usług
W Czechach istnieje jeden typ profesjonalnych pełnomocników procesowych - są to adwokaci. W latach 1992-1996 istniał także zawód radcy prawnego, jednak ta próba wprowadzenia nowej profesji nie powiodła się. Kolejne regulacje nie przewidywały już istnienia radców prawnych.
Obecnie jedynymi prawnikami świadczącymi usługi na rzecz klientów są adwokaci podlegający Czeskiej Radzie Adwokackiej. Czeska ustawa o adwokaturze stanowi, że wszelkie usługi prawne świadczy adwokat. Jednak do reprezentowania przed sądem można wyznaczyć właściwie każdego.
Jest to kwestia zaufania do danej osoby. Jednak w tym zakresie istnieje dość poważne ograniczenie - ta sama osoba nie może być pełnomocnikiem w zbyt wielu takich samych sprawach w krótkim odstępie czasu. Wyjątek stanowi funkcja zastępcy w sprawach patentowych.
Tego typu zastępstwo reguluje wiele ustaw z dziedziny prawa patentowego.
Najpierw praktyka
Aby móc zostać adwokatem, należy ukończyć pięcioletnie wyższe studia prawnicze. Obowiązkowa jest także trzyletnia praktyka w kancelarii, pod okiem doświadczonych adwokatów. Praktykę można rozpocząć nawet w trakcie studiów, ale aby uzyskać legitymację praktykanta, co skutkuje możliwością występowania w drobnych sprawach przed sądem oraz pełnienia poważniejszych obowiązków, należy legitymować się dyplomem ukończenia wyższej uczelni. Aby stać się praktykantem, nie trzeba zdawać żadnych egzaminów, wystarczy jedynie znaleźć kancelarię, która zdecyduje się przyjąć studenta lub absolwenta na praktykę. Wygląda to tak, że studenci, począwszy od trzeciego roku studiów, wysyłają do kancelarii listy z zapytaniem, czy zostaną przyjęci na praktykę. Kancelaria, w przypadku otrzymania wielu zgłoszeń, może we własnym zakresie przeegzaminować kandydatów na praktykę. Nie ma egzaminów wstępnych prowadzonych przez Czeską Radę Adwokacką. Po odbyciu trzyletniej praktyki w kancelarii prawnik musi zdać bardzo trudny egzamin adwokacki. Egzamin zdaje się już przed Radą Adwokacką. Trwa on kilka godzin, składa się z testu oraz wielu kazusów, czyli praktycznych zadań do rozwiązania.
Zakres egzaminu to wszelkie dziedziny prawa. Egzamin jest bardzo szczegółowy i skomplikowany. Po pomyślnym zdaniu egzaminu prawnik staje się adwokatem i uzyskuje wpis na listę Czeskiej Rady Adwokackiej.
WARTO WIEDZIEĆ
Reklama kancelarii prawniczych w Czechach jest w znacznym stopniu ograniczona. Zakazana jest reklama porównawcza. Ponadto w reklamach nie wolno wymieniać klientów kancelarii. W praktyce żadna kancelaria nie reklamuje się. Jedyną formą promocji kancelarii są wzmianki w prasie, wywiady z adwokatami lub opinie przez nich wyrażane na łamach prasy.
Osoba, która zdała egzamin sędziowski lub inny egzamin prawniczy, np. notarialny, prokuratorski i odbyła praktykę w tym zakresie, może ubiegać się w Radzie Adwokackiej o uznanie egzaminu, który zdała, za egzamin adwokacki. Podobnie o uznanie za adwokata i wpis na listę rady, ubiegać się mogą pracownicy naukowi w stopniu minimum docenta.
Pełna odpowiedzialność za usługi
Adwokaci czescy nie mogą prowadzić działalności w formie prawnej, która nie gwarantuje ich pełnej odpowiedzialności za świadczone usługi. Adwokat może wykonywać zawód:
- samodzielnie,
- w zespole adwokackim,
- na podstawie cywilnoprawnej umowy kilku adwokatów,
- jako wspólnik w spółce publicznej, która przewiduje jego pełną odpowiedzialność.
Polski adwokat w Czechach
Po pierwszym maja br. polski adwokat w Czechach jest uznawany za adwokata europejskiego i może pracować na dwa różne sposoby. Pierwszy z nich polega na tym, że może być prawnikiem europejskim wykonującym zawód przez czas określony. W takim przypadku musi na drzwiach swojej siedziby umieścić o tym informację. Obowiązuje go listowne powiadomienie Rady Adwokackiej o tym, że ma zamiar wykonywać funkcję adwokata w Czechach. Musi także dołączyć odpowiednie dokumenty świadczące o tym, że posiada wymagane uprawnienia. Taki adwokat nie zostaje wpisany na listę Rady Adwokackiej. Jako adwokat europejski może prowadzić działalność w zakresie prawa państwa, w którym uzyskał dyplom, oraz prawa europejskiego.
W drugim przypadku adwokat polski, który ma zamiar na stałe zamieszkać w Czechach i wykonywać tam swój zawód, musi poinformować radę o zamiarze stałego praktykowania w Czechach. Także jest zobowiązany do przedstawienia dokumentów potwierdzających kwalifikacje zawodowe. W momencie gdy dostarczy wszystkie potrzebne dokumenty, zostaje wpisany na listę Rady Adwokackiej i może działać w zakresie prawa europejskiego i polskiego oraz niektórych dziedzin prawa czeskiego. Aby w pełni móc wykonywać zawód adwokata, także w zakresie prawa czeskiego, musi zdać egzamin uzupełniający, sprawdzający jego znajomość języka i prawa czeskiego.
Katarzyna Rychter
