Kiedy nie trzeba płacić ostatniej zaliczki?
Podatnicy opodatkowani na zasadach ogólnych, czyli opłacający podatek dochodowy zaliczkowo, w stosunku do zobowiązania wobec fiskusa za ostatni miesiąc (kwartał) roku podatkowego zasadniczo mają prawo wyboru pomiędzy wpłatą zaliczki a ominięciem tej wpłaty i dokonaniem od razu rozliczenia rocznego w podatku dochodowym. Żeby jednak płacenia zaliczki uniknąć, muszą spełnić określone przez ustawodawcę warunki.
Przedsiębiorcy - osoby fizyczne, korzystający z opodatkowania na zasadach ogólnych, i to zarówno według skali podatkowej, jak i podatkiem liniowym, w trakcie roku opłacają zaliczki na podatek dochodowy zgodnie z art. 44 ustawy o pdof, czyli miesięcznie bądź po spełnieniu ustawowych warunków - kwartalnie. Z ust. 6 przywołanego przepisu wynika, że wpłaty zaliczki za ostatni miesiąc (kwartał) roku, której wysokość oblicza się podobnie jak zaliczki za poprzednie miesiące, są oni zobowiązani dokonać do 20 stycznia następnego roku podatkowego. Jednocześnie ustawodawca dopuścił możliwość niepłacenia zaliczki za ostatni okres rozliczeniowy (tj. miesiąc bądź kwartał). Podatnik, który chce z niej skorzystać, musi jednak rozliczyć się z fiskusem za cały rok "w trybie przyspieszonym".
Podstawową regułą w pdof jest składanie zeznania rocznego przez przedsiębiorców korzystających z opodatkowania na zasadach ogólnych (skala i podatek liniowy) w terminie do dnia 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. W tym samym terminie mają oni obowiązek wpłacić różnicę między podatkiem należnym wynikającym z zeznania a sumą należnych za dany rok zaliczek, w tym również sumą zaliczek pobranych przez płatników (art. 45 ust. 1 i 4 ustawy o pdof). Z kolei z obowiązku wpłaty ostatniej zaliczki na podatek za dany rok podatkowy zwolnieni zostali ci z nich, którzy przed upływem terminu do jej wpłaty (czyli do 20 stycznia następnego roku podatkowego) dokonają rocznego rozliczenia podatku w wyniku złożenia zeznania.
Jednak samo złożenie zeznania rocznego we wskazanym, wcześniejszym terminie, nie jest wystarczające - podatnik powinien do tej samej daty dokonać zapłaty wynikającego z niego podatku. Stąd wyłącznie gdy np. przedsiębiorca korzystający z podatku liniowego i opłacający miesięczne zaliczki złoży zeznanie PIT-36L za 2014 r. np. w dniu 12 stycznia 2015 r. i przed upływem terminu do wpłaty zaliczki zapłaci wynikający z tego zeznania podatek, to nie będzie zobowiązany do uregulowania zaliczki za grudzień 2014 r. To samo dotyczy podatników będących osobami fizycznymi opłacającymi podatek według skali podatkowej. Natomiast złożenie zeznania za rok podatkowy do 20 stycznia następnego roku podatkowego, przy jednoczesnej zapłacie podatku z tego zeznania już po tej dacie, nie zwalnia podatnika z zapłaty zaliczki na podatek za grudzień.
Samo złożenie zeznania w terminie wpłaty grudniowej zaliczki nie zwalnia z jej uiszczenia.
Sposób ustalania podstawy opodatkowania przy wyliczaniu grudniowej zaliczki nie różni się od stosowanego przez danego podatnika w pozostałych miesiącach roku podatkowego. Osoby fizyczne opodatkowane na zasadach ogólnych i prowadzące podatkowe księgi przychodów i rozchodów zasadniczo wyliczają dochód jako różnicę pomiędzy wynikającym z podatkowej księgi przychodów i rozchodów przychodem a kosztami jego uzyskania. Wysokość przychodów, jak i wysokość kosztów ustala się w rachunku narastającym, tj. według sum przychodów i kosztów wykazanych w podatkowej księdze od początku roku.
Inaczej dochód na potrzeby obliczenia zaliczki ustala jednak podatnik, który na koniec miesiąca sporządza remanent towarów, surowców i materiałów pomocniczych. On powinien uwzględnić uregulowania wynikające z art. 24 ust. 2 ustawy o pdof, z którego wynika, że dochód ustala się jako różnicę pomiędzy przychodem a kosztami uzyskania:
- powiększoną o różnicę pomiędzy wartością remanentu końcowego i początkowego towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, wyrobów gotowych, braków i odpadków - jeżeli wartość remanentu końcowego jest wyższa od remanentu początkowego, lub
- pomniejszoną o różnicę pomiędzy wartością remanentu początkowego i końcowego - jeżeli wartość remanentu początkowego jest wyższa.
W efekcie podatnik, który w trakcie roku przy obliczaniu dochodu na potrzeby wyliczenia zaliczki na podatek uwzględnia różnice remanentowe, zobowiązany jest zaliczkę za grudzień obliczyć w ten sam sposób. Natomiast ten, który w trakcie roku przy zaliczkach na podatek nie uwzględniał różnic remanentowych - nie może ich uwzględniać również przy zaliczce za grudzień.
Ponieważ zaliczka za grudzień rozliczana jest w rachunku narastającym, przy jej obliczeniu należy uwzględniać dochód za wszystkie 12 miesięcy roku podatkowego. W efekcie dla podatników ustalających zaliczki na podatek z uwzględnieniem tzw. różnic remanentowych jej wyliczenie będzie tożsame z rozliczeniem dochodu rocznego z podatkowej księgi. Ci przedsiębiorcy jako remanent początkowy do wyliczenia tzw. różnicy remanentowej przyjmują bowiem w każdym miesiącu spis z natury na dzień 1 stycznia danego roku, a jako końcowy uwzględniają spis z natury na ostatni dzień danego miesiąca tego roku. Stąd obliczając dochód stanowiący podstawę obliczenia zaliczki za grudzień 2014 r., przyjmują jako remanent początkowy ten sporządzony na 1 stycznia, a jako końcowy - spis z natury na 31 grudnia 2014 r.
Natomiast podatnicy wyliczający dochód jako różnicę pomiędzy wynikającym z podatkowej księgi przychodem a kosztami jego uzyskania, przy wyliczaniu grudniowej zaliczki nie uwzględnią żadnego remanentu - tak jak to robili przy wyliczaniu zaliczek za pozostałe miesiące. W efekcie dochód ustalany na potrzeby zaliczki za grudzień i ten wynikający z zeznania rocznego mogą się od siebie różnić.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.)
Ustawa z dnia 15.02.1992 r. o pdop (Dz. U. z 2014 r. poz. 851 ze zm.)
autor: Agata Cieśla
Gazeta Podatkowa nr 102 (1143) z dnia 2014-12-22