Kiedy przedsiębiorca może dostać ulgę w spłacie podatków?
Przedsiębiorca, który ma problemy z wywiązywaniem się ze zobowiązań podatkowych, może ubiegać się o przyznanie ulgi w ich spłacie. Pomoc może polegać na odroczeniu płatności, rozłożeniu na raty lub umorzeniu. Ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych udzielane są jednak w wyjątkowych sytuacjach. Musi za tym przemawiać ważny interes wnioskodawcy lub interes publiczny.
Przedsiębiorcy nie zawsze są w stanie spłacić swoje zobowiązania podatkowe. Mogą wówczas złożyć wniosek o:
1) odroczenie terminu płatności podatku,
2) rozłożenie zapłaty podatku na raty,
3) odroczenie zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetek określonych w decyzji, o której mowa w art. 53a Ordynacji podatkowej,
4) rozłożenie na raty zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetek określonych w decyzji, o której mowa w art. 53a Ordynacji podatkowej,
5) umorzenie w całości lub w części zaległości podatkowej, odsetek za zwłokę lub opłaty prolongacyjnej.
Udzielenie tych ulg wchodzi w rachubę w wyjątkowych sytuacjach - uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym. Ważny interes podatnika występuje wtedy, gdy podatnik nie jest w stanie spłacić zadłużenia z powodu nadzwyczajnych i losowych zdarzeń, np. braku możliwości zarobkowania ze względu na chorobę. Przesłankę interesu publicznego ocenia się natomiast przez pryzmat wartości wspólnych, np. ochrony miejsc pracy.
Wniosek o przyznanie ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych trzeba więc dobrze uzasadnić, a przytaczane argumenty - poprzeć odpowiednimi dowodami. Mogą to być: sprawozdanie finansowe za bieżący rok obrotowy, umowy kredytowe wraz z dowodami spłaty kredytu, kserokopie protokołów wystąpienia takich zdarzeń losowych jak powódź lub kradzież, zaświadczenia o wysokości wynagrodzeń, honorariów i innych należności oraz otrzymywanych świadczeń, zaświadczenia lekarskie i rachunki potwierdzające konieczność ponoszenia wydatków na leczenie itp.
Odpowiednie uzasadnienie wniosku jest szczególnie ważne w przypadku ubiegania się o umorzenie niezapłaconych podatków. Fiskus niechętnie godzi się na takie rozwiązanie. Oznacza to bowiem rezygnację z części wpływów budżetowych. Za umorzeniem długów podatkowych z pewnością nie będzie przemawiał fakt, że firma ma kłopoty finansowe z powodu kryzysu gospodarczego. Urzędnicy - popierani przez sądy administracyjne - stoją na stanowisku, że to podatnik ponosi ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej. Każdy, kto decyduje się otworzyć własny biznes, musi brać pod uwagę możliwość zmiany koniunktury, zmiany popytu i podaży, utratę płynności finansowej itp.
Złożenie wniosku o udzielenie ulgi nie wstrzymuje postępowania egzekucyjnego.
Nie wystarczy, że przedsiębiorca przekona urzędników o zasadności przyznania ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych. W przypadku podatników prowadzących działalność gospodarczą brane są pod uwagę również regulacje dotyczące pomocy publicznej. Wynika to z art. 67b Ordynacji podatkowej. Przedsiębiorcy mogą otrzymać ulgę: stanowiącą pomoc de minimis, niestanowiącą pomocy publicznej lub stanowiącą pomoc publiczną na określone cele, np. na szkolenia, pomoc regionalną, zatrudnienie pracowników znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji i niepełnosprawnych. We wniosku trzeba sprecyzować, o jaki rodzaj pomocy chodzi.
Większość przedsiębiorców ubiega się o pomoc de minimis. Łączna wartość takiej pomoc nie może przekraczać równowartości 200 tys. euro brutto w ciągu ostatnich 3 lat podatkowych, a w przypadku podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w sektorze transportu drogowego - 100 tys. euro brutto. Pod uwagę bierze się bieżący rok podatkowy oraz dwa poprzedzające go lata. Przedsiębiorcy, którzy o ulgę w spłacie zobowiązań podatkowych ubiegają się w 2013 r., muszą więc zliczyć wartość pomocy de minimis uzyskanej w 2013 r., 2012 r. i 2011 r. Nie ma znaczenia forma pomocy, źródło jej pochodzenia oraz cel przeznaczenia.
Pomoc de minimis nie może być jednak udzielona przedsiębiorcy znajdującemu się w trudnej sytuacji ekonomicznej w rozumieniu "Wytycznych wspólnotowych dotyczących pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw". Ocenia się to przez pryzmat pojęcia "przedsiębiorstwa zagrożonego". Przedsiębiorstwo uznaje się za zagrożone, jeżeli nie jest w stanie powstrzymać strat, które prawie na pewno doprowadzą do jego zniknięcia z rynku w perspektywie krótko- lub średnioterminowej.
Przedstawione zasady udzielania pomocy de minimis nie dotyczą rolnictwa, rybołówstwa i akwakultury oraz sektora węglowego.
Przedsiębiorcy ubiegający się o ulgę w spłacie zobowiązań podatkowych stanowiącą pomoc de minimis muszą do wniosku dołączyć wszystkie zaświadczenia o pomocy de minimis otrzymanej w roku bieżącym oraz w ciągu 2 poprzedzających go lat albo oświadczenie o wielkości pomocy de minimis otrzymanej w tym okresie albo oświadczenie o jej nieuzyskaniu w tym okresie. W przypadku gdy pomoc de minimis została udzielona na podstawie decyzji, decyzja ta pełni jednocześnie rolę zaświadczenia, jeżeli w jej treści są zawarte wszystkie niezbędne określone prawem elementy zaświadczenia. Trzeba również złożyć, w formie urzędowego formularza, wykaz informacji o swojej sytuacji ekonomicznej, działalności gospodarczej i uzyskanej pomocy. Formularz ten stanowi załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie zakresu informacji przedstawianych przez podmiot ubiegający się o pomoc de minimis (Dz. U. z 2010 r. nr 53, poz. 311).
Dokumenty potrzebne do uzyskania ulgi (pomoc de minimis):
|
Złożenie wniosku wszczyna postępowanie podatkowe w sprawie przyznania ulgi. W jego trakcie urzędnicy badają przyczyny uniemożliwiające spłatę zobowiązań podatkowych, charakter trudności płatniczych, działania podejmowane w celu poprawy sytuacji finansowej. Dokładnie analizują sytuację przedsiębiorcy: jego stan materialny, możliwości płatnicze, źródła dochodu itp. Trzeba liczyć się z tym, że urzędnicy będą chcieli zweryfikować informacje podane we wniosku. Mogą wezwać do uzupełnienia wniosku, złożenia wyjaśnień lub przedłożenia dodatkowych dokumentów.
Decyzja powinna być wydana w zasadzie w ciągu miesiąca. Więcej czasu urzędnicy mają na rozpatrzenie spraw szczególnie skomplikowanych, np. ze względu na liczbę i charakter przeprowadzanych dowodów. W takich wypadkach na wydanie decyzji są dwa miesiące. Te terminy to efektywny czas dany urzędnikom na rozstrzygnięcie sprawy. Nie wlicza się do nich: terminów przewidzianych w przepisach prawa podatkowego dla dokonania określonych czynności, okresów zawieszenia postępowania oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy podatnika lub z przyczyn niezależnych od urzędu skarbowego.
Na podstawie zebranego materiału dowodowego urząd skarbowy stwierdza, czy istnieją przesłanki uzasadniające przyznanie ulgi w spłacie zobowiązania podatkowego, czy też ich nie ma. Nawet jeśli jednak występują takie przesłanki, nie musi zapaść decyzja o odroczeniu płatności, rozłożeniu na raty czy umorzeniu. Rozstrzygnięcia w tych sprawach zapadają bowiem w ramach uznania administracyjnego. Fiskus może, ale nie musi udzielić ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych. Uznaniowość nie oznacza jednak dowolności. Urzędnicy mają obowiązek rzetelnie ustalić sytuację materialną podatnika, zebrać kompletny materiał dowodowy i wyjaśnić wszystkie pojawiające się w sprawie wątpliwości.
Od niekorzystnej decyzji urzędu skarbowego przysługuje odwołanie do izby skarbowej. Jeżeli postępowanie odwoławcze nie przyniesie zmiany rozstrzygnięcia, można wnieść skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Należy jednak pamiętać, że sądy administracyjne - rozpatrując skargi na decyzje dotyczące przyznawania ulg w spłacie zobowiązań podatkowych - badają tylko, czy postępowanie podatkowe zostało prawidłowo przeprowadzone. Nie mogą nakazać urzędnikom wydania takiego, a nie innego rozstrzygnięcia.
Zatrudniam kilku pracowników. Od pewnego czasu zalegam z wpłatą do urzędu skarbowego zaliczek na podatek dochodowy od ich wynagrodzeń. Czy mogę złożyć wniosek o umorzenie tych zaległości? NIE. Przedsiębiorca nie może ubiegać się o umorzenie zaległości obciążających go z tytułu wykonywania funkcji płatnika. Ma prawo ubiegać się o odroczenie ich zapłaty lub rozłożenie na raty. Wynika to z art. 67c § 1 Ordynacji podatkowej. Zaległości płatnika mogą być natomiast umorzone z urzędu, ale jest to dopuszczalne tylko w dwóch przypadkach. Urząd skarbowy może z własnej inicjatywy darować długi, które nie zostały spłacone w zakończonym postępowaniu likwidacyjnym lub upadłościowym. Z urzędu mogą być także umorzone długi pozostałe po śmierci płatnika, jeżeli nie ma z czego ich wyegzekwować i nie ma kto ich spłacić. Mowa o zaległościach po płatniku, który zmarł nie pozostawiając żadnego majątku lub zostawił ruchomości niepodlegające egzekucji albo przedmioty codziennego użytku domowego, których łączna wartość nie przekracza 5 tys. zł. Jednocześnie brak jest spadkobierców innych niż Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego oraz nie ma możliwości orzeczenia odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej. Urząd skarbowy zgodził się na odroczenie do 25 marca 2013 r. terminu płatności podatku VAT za grudzień 2012 r. Z powodu zatorów płatniczych ureguluję go jednak kilka dni po tym terminie. Czy będę musiał doliczyć odsetki za zwłokę? Jeżeli tak, to od kiedy? Konsekwencją odroczenia terminu płatności podatku jest przesunięcie daty rozliczenia się z fiskusem. Nowym terminem płatności staje się dzień wskazany w decyzji przyznającej ulgę, w którym powinna nastąpić zapłata odroczonego podatku. Jeżeli podatnik nie wpłaci podatku w tym terminie, decyzja przyznająca ulgę wygasa w całości z mocy prawa. Terminem płatności podatku objętego odroczeniem staje się natomiast termin obowiązujący przed wydaniem decyzji. Stanowi o tym art. 49 § 2 Ordynacji podatkowej. Podatnik znajduje się w takiej sytuacji, jakby ulga w spłacie podatku nie była mu nigdy przyznana. Początek istnienia zaległości podatkowej należy łączyć z upływem terminu płatności podatku obowiązującego przed odroczeniem. W omawianym przypadku podatnik, uiszczając odroczony podatek VAT za grudzień 2012 r. po 25 marca 2013 r., będzie musiał zapłacić odsetki za zwłokę naliczone za okres od 26 stycznia 2013 r. (dnia następującego po dniu upływu ustawowego terminu płatności) do dnia dokonania wpłaty (włącznie z tym dniem). |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.)
autor: Małgorzata Żujewska
Gazeta Podatkowa nr 22 (959) z dnia 2013-03-18