Kto będzie zwolniony z VAT ze względu na obroty?

Jak wynika z obecnego brzmienia art. 113 ust. 1 ustawy o VAT, zwalnia się od podatku podatników, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 150.000 zł. W praktyce zwolnienie to nazywane jest "zwolnieniem podmiotowym z VAT".

Od 1 stycznia 2014 r. przepis ten ulegnie zmianie. Zgodnie z nim zwalniać się będzie od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 150.000 zł. Do wartości sprzedaży, tak jak i obecnie, nie będzie się wliczać kwoty podatku. Jak można zauważyć, od przyszłego roku nie będą już zwolnieni od podatku "podatnicy", tylko "sprzedaż dokonywana przez podatników". W związku z tym w przyszłym roku używanie pojęcia "zwolnienie podmiotowe" nie będzie właściwe. Zatem mówiąc o tym zwolnieniu będziemy używać określenia "zwolnienie ze względu na obroty".

Od 2014 r. do limitu sprzedaży, o którym mowa w art. 113 ust. 1 ustawy o VAT, nie będzie się wliczać:

1) WDT, a także sprzedaży wysyłkowej z terytorium kraju oraz sprzedaży wysyłkowej na terytorium kraju,

2) odpłatnej dostawy towarów i odpłatnego świadczenia usług zwolnionych od podatku, z wyjątkiem:

a) transakcji związanych z nieruchomościami,

b) usług, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38-41 (wymienia się tam m.in. usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi, udzielania kredytów i pożyczek itp.),

c) usług ubezpieczeniowych

- jeżeli czynności te nie mają charakteru transakcji pomocniczych,

3) odpłatnej dostawy towarów, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.

W przyszłym roku wątpliwości spowoduje zapewne interpretacja pojęcia "transakcji pomocniczych". Przepisy o VAT nie określają jego definicji. Obecnie obowiązujące przepisy, które dotyczą ustalania wskaźnika proporcji (w art. 90 ustawy) powołują jedynie pojęcie "transakcji sporadycznych" (od 1 stycznia 2014 r. również brzmienie tego przepisu zostanie zmienione i odwoływać się on będzie także do transakcji o charakterze pomocniczym). Analizując aktualne wyroki sądów administracyjnych, w których pojęcia "sporadyczne" i "pomocnicze" niekiedy były stosowane zamiennie (np. wyrok NSA z dnia 14 lutego 2013 r., sygn. akt I FSK 571/12), należałoby przyjąć, że przy ustalaniu, czy daną transakcję uznać za "pomocniczą", trzeba uwzględnić nie tyle ilość zawartych transakcji czy ich wartość, ale całokształt wykonywanych przez podatnika czynności - w tym sposób zaangażowania majątku podatnika.

Należy podkreślić, że określenie czy dana transakcja będzie mogła być uznana za "pomocniczą", na pewno będzie wymagało indywidualnej oceny.

Trzeba też zaznaczyć, że inaczej niż to jest obecnie, od 2014 r. sprzedaż zwolniona z VAT może być uwzględniana przy wyliczaniu limitu, o którym mowa w art. 113 ust. 1 ustawy o VAT. Przykładowo, w przypadku usług w zakresie wynajmowania nieruchomości o charakterze mieszkalnym na własny rachunek, wyłącznie na cele mieszkaniowe, które są zwolnione z VAT, usługi te nie będą wliczane do tego limitu jedynie wówczas, gdy będą miały charakter pomocniczy.

Podatnicy korzystający ze zwolnienia z VAT ze względu na obroty będą mogli, podobnie jak obecnie, z niego zrezygnować pod warunkiem pisemnego zawiadomienia o tym zamiarze naczelnika urzędu skarbowego przed początkiem miesiąca, w którym z niego rezygnują. Podatnicy rozpoczynający w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności opodatkowanych, którzy chcą zrezygnować ze zwolnienia od pierwszej czynności, będą mieli obowiązek pisemnego zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego o tym zamiarze przed dniem wykonania tej czynności.

Do końca 2013 r. zgodnie z art. 113 ust. 5 ustawy o VAT w przypadku gdy wartość sprzedaży u podatników zwolnionych z VAT na podstawie art. 113 ust. 1 przekroczy wskazany tam limit, zwolnienie traci moc w momencie przekroczenia tej kwoty. Obowiązek podatkowy powstaje z momentem jej przekroczenia, a opodatkowaniu podlega nadwyżka sprzedaży ponad tę kwotę. Za zgodą naczelnika urzędu skarbowego podatnik może pomniejszyć kwotę podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wynikającą z dokumentów celnych oraz o kwotę podatku zapłaconą od WNT, a także o kwoty podatku naliczonego wynikające z faktur dokumentujących zakupy dokonane przed dniem utraty zwolnienia, pod warunkiem:

1) sporządzenia spisu z natury zapasów tych towarów posiadanych w dniu, w którym nastąpiło przekroczenie limitu, oraz

2) przedłożenia w urzędzie skarbowym tego spisu w terminie 14 dni, licząc od dnia utraty zwolnienia.

Z początkiem przyszłego roku przepis ten ulegnie zmianie. Zgodnie z nowym brzmieniem, jeżeli wartość sprzedaży zwolnionej od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 przekroczy kwotę 150.000 zł, zwolnienie będzie traciło moc począwszy od czynności, którą przekroczono tę kwotę.

Podatnik nie będzie miał więc już obowiązku sporządzenia na dzień utraty prawa do zwolnienia spisu z natury zapasów towarów i składania go w urzędzie skarbowym.

Podobnie jak to jest obecnie, podatnik nie będzie miał możliwości powrotu do zwolnienia przed upływem roku, licząc od końca roku, w którym utracił prawo do zwolnienia lub z niego zrezygnował (art. 113 ust. 11 ustawy). Przepis ten będzie także miał odpowiednio zastosowanie także do podatnika będącego osobą fizyczną, który przed zakończeniem działalności gospodarczej utracił prawo do zwolnienia lub z niego zrezygnował, a następnie rozpoczął ponownie wykonywanie czynności opodatkowanych (nowo dodany art. 113 ust. 11a ustawy o VAT).

Od dnia 1 stycznia 2014 r. zmieni się także przepis określający grupę podatników, do których nie będzie się stosować zwolnienia z VAT ze względu na wysokość obrotu. Jak wynika z nowego brzmienia art. 113 ust. 13 ustawy o VAT, zwolnienie to nie będzie miało zastosowania m.in. do podatników:

1) dokonujących dostaw m.in.:

a) towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym, z wyjątkiem samochodów osobowych, innych niż nowe środki transportu, zaliczanych przez podatnika, na podstawie przepisów o podatku dochodowym, do środków trwałych podlegających amortyzacji,

b) budynków, budowli lub ich części, w przypadkach, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 10 lit. a) i b) ustawy,

c) terenów budowlanych.

Istotna zmiana w tym przepisie dotyczy prawa do korzystania ze zwolnienia z VAT przez podatników, którzy dokonują sprzedaży samochodów osobowych innych niż nowe, które to pojazdy są zaliczone do środków trwałych podlegających amortyzacji. Nowe brzmienie przepisu art. 113 ust. 13 ustawy o VAT nie będzie już budziło wątpliwości, iż podatnik korzystający ze zwolnienia z VAT na mocy art. 113 ust. 1 ustawy o VAT nie utraci prawa do tego zwolnienia, w przypadku gdy sprzeda samochód osobowy, stanowiący u niego środek trwały podlegający amortyzacji.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.)

autor: Aleksandra Węgielska
Gazeta Podatkowa nr 103 (1040) z dnia 2013-12-27

GOFIN podpowiada