Metropolie dobre, złe

Ustawa zawiera szeroki katalog szczegółowych celów polityki miejskich, do których zalicza w szczególności kształtowanie racjonalnej struktury funkcjonalno-przestrzennej miast i ich otoczenia, a zwłaszcza zapewnienie właściwych warunków życia mieszkańców, odpowiedniej ilości terenów publicznych, zintegrowanych systemów transportu masowego oraz programów usługowych, zieleni i terenów rekreacyjnych, a także zapewnienie korzystnych warunków funkcjonowania przedsiębiorstw. Jednym z celów polityki miejskich jest prowadzenie gospodarki przestrzennej w sposób zapewniający ochronę zasobów naturalnych i środowiska przyrodniczego, w tym terenów czynnych ekologicznie i terenów rolnych i leśnych, zwłaszcza poprzez bardziej efektywne wykorzystywanie terenów już zabudowanych oraz zapobieganie rozpraszaniu zabudowy a także ograniczanie presji urbanizacyjnej na tereny zielone i obszary dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego; wykorzystanie własnego potencjału największych ośrodków miejskich oraz wzmocnienie związków między metropoliami i terenami zurbanizowanymi a otaczającymi je terenami wiejskimi i małymi miasteczkami. Ponadto określono podnoszenie spójności systemu osadniczego - zwłaszcza poprzez wzrost dostępności komunikacyjnej do dużych ośrodków miejskich, realizowanie ich obwodnic - szczególnie na drogach krajowych oraz tworzenie zintegrowanych systemów transportu zbiorowego w skali miasta, aglomeracji miejskiej i regionu. Nowa regulacja ma również na celu poprawę ładu przestrzennego w miastach - w tym wspieranie procesów restrukturyzacji dzielnic centralnych oraz rewitalizacji obszarów zdegradowanych i nieracjonalnie wykorzystywanych. Jako specyficzny cel polityki miejskiej państwa projektowana ustawa wskazuje aktywne wspieranie rozwoju tych miast, co, do których z obowiązujących dokumentów strategicznych wynika, że wsparcie to wpłynie szczególnie korzystnie na rozwój gospodarczy kraju jako całości i na zmniejszenie dystansu rozwojowego dzielącego Polskę od innych państw Unii Europejskiej.

Zgodnie z założeniami zawartymi w projekcie ustawy polityka miejska państwa znajdować będzie wyraz w ustawach, dokumentach strategicznych szczebla ogólnopolskiego i regionalnego, programach operacyjnych oraz w koncepcji zagospodarowania przestrzennego kraju, a także w planach zagospodarowania przestrzennego obejmujących region i obszary funkcjonalne. Równocześnie ustalenia polityki miejskiej państwa będą uwzględniane się w toku prac nad budżetem państwa. Prowadzenie polityki miejskiej państwa projektowana ustawa powierza Radzie Ministrów. Natomiast organem odpowiedzialnym za koordynację polityki miejskiej państwa - zgodnie z projektem - będzie minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego, przewidując ponadto utworzenie Komitetu do spraw polityki miejskiej państwa, jako organu doradczego Rady Ministrów. W celu zapewnienia instrumentów prowadzenia polityki miejskiej państwa projektowana ustawa obliguje Radę Ministrów do określenia - w drodze rozporządzenia - obowiązujących przy sporządzaniu planów zagospodarowania przestrzennego parametrów obowiązujących przy sporządzaniu bilansów terenowych, a zwłaszcza określających dopuszczalny procentowy wzrost terenów zabudowanych oraz warunków normatywnych i parametrów wykorzystania terenów miejskich w odniesieniu do różnych kategorii jednostek osadniczych, w tym - minimalnej oraz dopuszczalnej intensywność zabudowy i minimalnej powierzchni terenów ekologicznie czynnych na mieszkańca. Ponadto należy również - w drodze tego rozporządzenia - określić minimalne wymogi w zakresie dostępności usług i urządzeń publicznych oraz w odniesieniu do różnych kategorii jednostek osadniczych, zależne od ich wielości. Ustawa upoważnia również Radę Ministrów do określenia norm dla bilansu i dostępności obszarów przestrzeni publicznej w miastach oraz dla programów usługowych, zieleni i terenów rekreacyjnych, a także zasad ochrony określonych kategorii dróg publicznych przed zabudowywaniem ich poboczy i terenów bezpośrednio przylegających. W związku z tym Rada Ministrów określać będzie dla określonych kategorii jednostek osadniczych: zakazy i ograniczenia w przeznaczaniu terenów ekologicznie czynnych (w tym zieleni publicznej, na inne formy użytkowania), wymogi w zakresie integracji i rozbudowy systemów transportu, zakazy stosowania reklam lub sposobu usytuowania i rozmiarów reklam umieszczanych na budynkach oraz reklam wolnostojących.

Kompetencje sejmikow województwa sprowadzać się będą do określenia standardów urbanistycznych i architektonicznych dla terenów określonych i wskazanych w planie zagospodarowania przestrzennego województwa, dotyczących w szczególności zasad kształtowania zabudowy, jej gabarytów, charakteru architektonicznego budynków i użytych materiałów i priorytetowych terenów rewitalizacji i modernizacji - dotyczących określonych zdegradowanych, zaniedbanych lub nieracjonalnie wykorzystywanych obszarów w miastach oraz program wsparcia dla działań rewitalizacyjnych i modernizacyjnych.

Ponadto projekt ustawy określa tryb i zasady wyznaczania obszarów metropolitalnych oraz tworzenia zespołów metropolitalnych, w celu rozwiązywania problemów zarządzania publicznego, wspólnych dla jednostek samorządu lokalnego na terenie dużych aglomeracjach miejskich. W myśl projektowanej regulacji ustawowej obszar metropolitalny nie będzie stanowił jednostki zasadniczego podziału terytorialnego państwa w rozumieniu ustawy z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa. Ustawa przewiduje także możliwość zaliczenia do zakresu działania zespołu metropolitalnego, w jego statucie, spraw wspomagania gmin i powiatów w celu wyrównywania rażących dysproporcji w sferze zaspokajania potrzeb zbiorowych lokalnych wspólnot samorządowych na obszarze metropolitalnym.