Nieobecność nieusprawiedliwiona a podstawa wymiaru zasiłku

Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego, a tym samym i wynagrodzenia chorobowego oraz pozostałych świadczeń należnych pracownikowi z ubezpieczenia chorobowego, stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone ubezpieczonemu za okres 12 lub - w przypadku krótszego okresu zatrudnienia - pełnych miesięcy kalendarzowych ubezpieczenia poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Oblicza się je poprzez podzielenie zsumowanego wynagrodzenia z uwzględnianego okresu przez liczbę miesięcy, w których wynagrodzenie to zostało osiągnięte, a więc odpowiednio przez 12 lub mniejszą liczbę miesięcy.

Jeśli natomiast niezdolność do pracy powstała przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia chorobowego, za podstawę wymiaru zasiłku przyjmuje się wynagrodzenie, które pracownik osiągnąłby, gdyby przepracował cały ten miesiąc.

Szczegółowy tryb postępowania przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku dla pracownika został określony w rozdziale 8 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej ustawą zasiłkową.

Zdarza się, że za poszczególne miesiące brane pod uwagę przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku, pracownik nie uzyskał pełnego wynagrodzenia ze względu na nieobecność w pracy. Jeśli nastąpiła ona z przyczyn usprawiedliwionych, wówczas odpowiednio:

• wyłącza się wynagrodzenie za miesiące, w których pracownik przepracował mniej niż połowę obowiązującego go czasu pracy,
  
• przyjmuje się - po uzupełnieniu na zasadach określonych w art. 37 ust. 2 ustawy zasiłkowej - wynagrodzenie z miesięcy, w których pracownik przepracował co najmniej połowę obowiązującego go czasu pracy.

Dni urlopu wypoczynkowego i inne dni nieobecności w pracy, za które pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, traktuje się na równi z dniami, w których świadczył on pracę.

Co prawda dużo rzadziej, ale jednak dochodzi do sytuacji, gdy w każdym z uwzględnianych miesięcy pracownik z przyczyn usprawiedliwionych wykonywał pracę przez mniej niż połowę obowiązującego go czasu pracy. W takim przypadku przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się wynagrodzenie za wszystkie miesiące po stosownym uzupełnieniu.

Jeśli za część miesiąca pracownik nie otrzymał wynagrodzenia z powodu nieobecności nieusprawiedliwionej (NN), do podstawy wymiaru przyjmuje się wynagrodzenie osiągnięte w tym miesiącu bez uzupełniania jego wysokości za dni NN.

Natomiast w przypadku, gdy w danym miesiącu nastąpiła zarówno nieobecność usprawiedliwiona, jak i nieusprawiedliwiona, przyjmuje się wynagrodzenie osiągnięte w tym miesiącu bez uzupełnienia jego wysokości za dni nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy. Oznacza to, że przy ustalaniu wynagrodzenia za pełny miesiąc, w liczbie dni, które pracownik powinien przepracować, nie uwzględnia się dni NN. Propozycja dni przepracowanych do dni roboczych wygląda wówczas następująco:

liczba dni przepracowanych/(liczba dni roboczych - liczba dni NN)

Wyłączenie liczby dni NN z ilości dni roboczych w danym miesiącu jest również bardzo istotne przy ustaleniu, czy wynagrodzenie za dany miesiąc powinno być uwzględnione w podstawie wymiaru świadczenia, czy też pominięte z uwagi na przepracowanie mniej niż połowy wymaganego czasu pracy (przykład).

To wszystko przekłada się na wysokość podstawy wymiaru zasiłku, która jednak z tytułu pracy w pełnym wymiarze nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę (lub - w pierwszym roku zatrudnienia - 80% tej kwoty), po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% tego wynagrodzenia (art. 45 ustawy zasiłkowej).

Jeśli wcześniej, tj. w okresie poprzedzającym powstanie niezdolności do pracy, pracownik korzystał ze świadczeń chorobowych, należy sprawdzić, czy nie będzie tu miał zastosowania art. 43 ustawy zasiłkowej. Zgodnie bowiem z tym przepisem, jeżeli między okresami pobierania zasiłków zarówno tego samego, jak i innego rodzaju nie było przerwy albo była ona krótsza niż 3 miesiące kalendarzowe, podstawy wymiaru zasiłku nie ustala się na nowo. Stanowi ją wówczas podstawa wymiaru ostatnio wypłaconego świadczenia.

Występujące w trakcie takiej przerwy NN nie wpłyną zatem na wysokość świadczenia za okres po tej przerwie.

Nie dotyczy to jednak sytuacji, gdy w trakcie przerwy między świadczeniami nastąpiła zmiana:

• zatrudnienia albo
  
• wymiaru czasu pracy.

W pierwszym bowiem przypadku obowiązuje zasada wskazana w art. 36 ust. 4 ustawy zasiłkowej, zgodnie z którą podstawę wymiaru zasiłku ustala się z uwzględnieniem wynagrodzenia uzyskanego u płatnika składek w okresie nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, w trakcie którego powstała niezdolność do pracy. Niezależnie zatem od przerwy między świadczeniami, nowy pracodawca ustala nową podstawę wymiaru zasiłku.

Podobnie jest w razie zmiany umowy o pracę lub innego aktu, na podstawie którego powstał stosunek pracy, polegającej na zmianie wymiaru czasu pracy. Jeżeli nastąpiła ona w miesiącu, w którym powstała niezdolność do pracy, lub w miesiącach ją poprzedzających, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie ustalone dla nowego wymiaru czasu pracy.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2014 r. poz. 159)

autor: Bożena Dziuba
Gazeta Podatkowa nr 69 (1110) z dnia 2014-08-28

GOFIN podpowiada