Nieodpłatne świadczenia na rzecz pracowników a VAT
Opodatkowaniu podatkiem VAT podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Jednak ustawodawca wskazał sytuacje, kiedy opodatkowaniu VAT podlegają także czynności nieodpłatne. Przy czym czynności wykonywane w ramach ZFŚS, świadczone przez pracodawcę na rzecz pracownika, który zarządza tym Funduszem, wyłączone są z zakresu działania ustawy o VAT.
Jak wynika z art. 7 ust. 2 ustawy o VAT, na równi z odpłatną dostawą towarów traktuje się przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, m.in. w sytuacji gdy przekazanie to nastąpiło na cele osobiste podatnika lub jego pracowników i ich domowników, a podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.
Zatem nieodpłatne przekazanie towaru, przy nabyciu którego podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do odliczenia VAT, jest zasadniczo opodatkowane VAT. Na zasadzie wyjątku nie podlega opodatkowaniu przekazywanie m.in. prezentów o małej wartości, jeżeli przekazanie to następuje na cele związane z działalnością gospodarczą podatnika.
Prezenty o małej wartości zostały zdefiniowane w art. 7 ust. 4 ustawy o VAT, zgodnie z którym przez prezenty te rozumie się przekazywane przez podatnika jednej osobie towary:
1) o łącznej wartości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 100 zł, jeżeli podatnik prowadzi ewidencję pozwalającą na ustalenie tożsamości tych osób,
2) których przekazania nie ujęto w ewidencji, o której mowa w pkt 1, jeżeli jednostkowa cena nabycia towaru (bez podatku), a gdy nie ma ceny nabycia, jednostkowy koszt wytworzenia, określone w momencie przekazywania towaru, nie przekraczają 10 zł.
Natomiast w przypadku nieodpłatnego świadczenia usług opodatkowanie VAT ma miejsce w sytuacjach określonych w art. 8 ust. 2 ustawy o VAT (patrz ramka).
Tak więc zarówno nieodpłatna dostawa towarów, jak i nieodpłatne świadczenie usług na rzecz pracowników podlega opodatkowaniu, gdy wykonywane są na ich cele osobiste.
|
Za odpłatne świadczenie usług uznaje się również:
|
Przepisy ustawy nie definiują pojęcia "potrzeb osobistych". Jak uznał Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 25 stycznia 2016 r., nr ILPP1/4512-1-808/15-4/HW, za Słownikiem Języka Polskiego, potrzebami osobistymi są takie potrzeby, które dotyczą danej osoby i które są jej potrzebami prywatnymi, tj. potrzebami niezwiązanymi z prowadzoną przez tę osobę działalnością gospodarczą, statusem pracownika czy pełnioną funkcją. Zatem można przyjąć, że potrzebami osobistymi są te, których realizacja nie jest związana ze stosunkiem pracy, a więc potrzeby osobiste to te, których zaspokojenie wynika z dobrej woli pracodawcy. Natomiast potrzeby pracownicze to te, których spełnienie nie wynika z autonomii woli stron, ale do zaspokajania których pracodawca jest zobowiązany na podstawie przepisów prawa, np.: Kodeksu pracy, przepisów innych ustaw regulujących prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, postanowień zbiorowych układów pracy, postanowień porozumień zbiorowych, przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy itp. Zdaniem organu podatkowego, jeżeli nieodpłatne świadczenie będzie wpisywało się w cel prowadzonej działalności gospodarczej, wtedy przesłanka uznania takiej nieodpłatnej czynności za odpłatne świadczenie usług, podlegające opodatkowaniu nie zostanie spełniona. Stwierdzenie takie uzależnione jednak jest od konkretnych okoliczności, jakie w danej sprawie występują. Podkreślić należy przy tym, że opodatkowaniu VAT podlega m.in. nieodpłatne świadczenie usług na cele inne niż działalność gospodarcza podatnika, bez względu na to, czy podatnikowi przysługiwało, czy też nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku.
Nie ma zatem podstaw do opodatkowania usług świadczonych wprawdzie nieodpłatnie, lecz w związku z prowadzonym przez podatnika przedsiębiorstwem.
Obecnie dość często pracodawcy wykupują pracownikom różnego rodzaju pakiety medyczne, które pozwalają bezpłatnie korzystać z opieki lekarskiej. Pracodawcy w całości sami finansują zakup tych usług lub za częściową odpłatnością pracownika. W sytuacji gdy pracodawca przekazuje nieodpłatnie swoim pracownikom pakiety medyczne, to czynność taką należy uznać, co do zasady, za świadczenie usług podlegające opodatkowaniu VAT. Podstawą opodatkowania, zgodnie z art. 29a ust. 5 ustawy o VAT, będzie koszt świadczenia tych usług poniesiony przez podatnika.
Natomiast w przypadku gdy pracownik płaci za pakiet jedynie w części, to organy podatkowe w takich sytuacjach uznają, że jest to czynność odpłatna. Ich zdaniem nie ma przy tym żadnego znaczenia, czy to wynagrodzenie pokrywa koszty świadczenia tej czynności poniesione przez podatnika. Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 29 grudnia 2014 r., nr ILPP2/443-1033/14-3/EN, wyjaśnił, że nie można uznać, iż czynności wykonywane za wynagrodzeniem, które to wynagrodzenie jest niższe od kosztów świadczenia tych czynności, są nieodpłatne w części. Dla opodatkowania czynności podatkiem VAT nie ma znaczenia, czy przez dostawcę towaru lub świadczącego usługę została odniesiona korzyść finansowa. Istotnym jest, czy w zamian za dostarczony towar lub wykonaną usługę zostało wypłacone wynagrodzenie na rzecz dostawcy. Bez znaczenia pozostaje zatem fakt, czy wynagrodzenie sprzedającego towar/wykonującego usługę obejmuje jedynie kwotę stanowiącą zwrot kosztów lub jej część, czy też zostało powiększone o marżę stanowiącą zysk dla dostawcy. Tak więc obciążenie pracowników określoną kwotą do zapłaty będzie powodować, że na gruncie ustawy o VAT czynność ta będzie odpłatna. Oznacza to, że do podstawy opodatkowania włącza się tylko kwotę faktycznie otrzymaną od pracownika. Tak więc przedmiotowa czynność podlega opodatkowaniu do wysokości świadczenia wnoszonego przez pracownika, według stawek obowiązujących dla danego świadczenia. Podstawą opodatkowania będzie wszystko co stanowi zapłatę, którą pracodawca otrzyma lub ma otrzymać od pracownika, tj. kwota zapłacona przez pracownika pomniejszona o podatek VAT należny.
Jak wynika z art. 2377 Kodeksu pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.), pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie odzież i obuwie robocze, jeżeli odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu, lub ze względu na wymagania technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wydawanie więc odzieży roboczej pracownikom przez pracodawcę w ramach wypełniania obowiązków nałożonych odrębnymi przepisami nie jest przekazaniem lub zużyciem towarów na cele osobiste pracownika w rozumieniu przepisów ustawy o VAT.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.)
autor: Aleksandra Węgielska
Gazeta Podatkowa nr 43 (1293) z dnia 2016-05-30