Prosta spółka akcyjna od 1 lipca 2021 r.

Umowa spółki PSA nie podlega PCC. PSA ma wiele cech, których nie ma najpopularniejsza dotychczas spółka handlowa, tj. spółka z o.o.

Od 1 lipca 2021 r. przepisy K.s.h. regulują możliwość zakładania prostej spółki akcyjnej (PSA), tj. nowej spółki kapitałowej. Stało się to na mocy ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy - Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1655 ze zm.).  Dzień 1 lipca 2021 r. to także dzień elektronizacji postępowania przed KRS dotyczącego podmiotów z rejestru przedsiębiorców. Więcej na ten temat pisaliśmy w GP nr 50 z 2021 r., na str. 14.

Wejście w życie tych rozwiązań prawnych było dwukrotnie przekładane przez ustawodawcę. Pierwotnie zmiany te miały nastąpić z dniem 1 marca 2020 r., a następnie z dniem 1 marca 2021 r. Przesunięcia tych terminów były powiązane z koniecznością przygotowania i dostosowania systemów Ministerstwa Sprawiedliwości do obsługi wniosków składanych zgodnie z nowymi przepisami.

PSA według założeń projektodawców ma przyczynić się do ułatwienia podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej w formie spółki kapitałowej w przypadku wszystkich rodzajów inwestorów, a w szczególności tzw. start-upów.

Regulacje dotyczące PSA wprowadzają szereg nowych rozwiązań. Jednym z nich jest możliwość wyboru modelu zarządzania spółką przez założycieli PSA. W PSA można ustanowić zarząd, ewentualnie także radę nadzorczą albo zamiast nich radę dyrektorów, tj. organ skupiający w sobie zarządzanie i nadzór nad spółką (zob. art. 300⁷³-300⁷⁹ K.s.h., zob. też art. 4 § 2¹ K.s.h.).

PSA, tak jak pozostałe spółki kapitałowe, zobowiązana jest do stosowania ustawy o rachunkowości, w tym w szczególności do prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz sporządzania sprawozdań finansowych. W świetle ustawy o rachunkowości kierownikiem jednostki w przypadku PSA jest członek zarządu albo dyrektor/członkowie zarządu albo dyrektorzy (gdy zarząd albo rada dyrektorów będzie organem wieloosobowym), w zależności od tego, czy w spółce jest ustanowiony zarząd, czy rada dyrektorów.

PSA jest spółką kapitałową, niepubliczną. W przypadku PSA ustawodawca zrezygnował z instytucji kapitału zakładowego. W tej spółce występuje kapitał akcyjny wyrażony w złotych, o minimalnej wartości 1 zł. Wysokość kapitału akcyjnego nie jest określana w umowie spółki.

Do zmian wysokości tego kapitału nie mają zastosowania przepisy o zmianie umowy spółki. Kapitał akcyjny stanowi kapitał podstawowy spółki w rozumieniu ustawy o rachunkowości. Należy go wykazywać w wysokości wpisanej w KRS. Zadeklarowane, lecz niewniesione wkłady kapitałowe ujmuje się jako należne wkłady na poczet kapitału (art. 36 ust. 2aa ustawy o rachunkowości - Dz. U. z 2021 r. poz. 217). Kapitał ten będzie podlegał wycenie nie rzadziej niż na dzień bilansowy w wysokości wpisanej w rejestrze sądowym (art. 28 ust. 1 pkt 9b ustawy o rachunkowości).

Na kapitał akcyjny są przeznaczane wniesione wkłady pieniężne oraz niepieniężne (aporty). Przy wnoszeniu aportów na kapitał akcyjny mają zastosowanie ograniczenia wynikające z art. 14 § 1 K.s.h. Zgodnie z nim przedmiotem wkładu niepieniężnego przeznaczonego na kapitał akcyjny PSA nie może być prawo niezbywalne lub świadczenie pracy bądź usług. Wkłady niepieniężne wnoszone na kapitał akcyjny powinny być wnoszone według wartości godziwej w dniu objęcia akcji (art. 300¹⁰ K.s.h.).

Kapitał akcyjny PSA nie jest powiązany z akcjami. Akcje prostej spółki akcyjnej nie posiadają wartości nominalnej i nie stanowią części kapitału akcyjnego. Są niepodzielne (art. 300² § 3 K.s.h.). Akcje PSA nie mają formy dokumentu. Od 1 marca 2021 r. jest to regułą także w innych spółkach. Związane jest to z przeprowadzoną dematerializacją akcji. Pisaliśmy o tym m.in. w GP nr 20 z 2021 r., na str. 17. Akcje PSA muszą być ewidencjonowane w rejestrze akcjonariuszy. Przy tym w przypadku PSA rejestr ten może prowadzić poza podmiotem uprawnionym do prowadzenia rachunków papierów wartościowych także notariusz.

W przypadku akcjonariusza PSA udział w kapitale spółki należy określać poprzez stosunek liczby akcji przysługujących mu do liczby wszystkich akcji wyemitowanych w tej spółce. Akcjonariusze PSA nie odpowiadają za zobowiązania spółki.

W PSA trzeba odróżnić wkłady wnoszone przez akcjonariuszy z przeznaczeniem na kapitał akcyjny (z ograniczeniami wskazanymi wcześniej) od tych wnoszonych na pokrycie akcji. Akcje obejmowane są po cenie emisyjnej w zamian za wkłady pieniężne i niepieniężne. Wkładem niepieniężnym na pokrycie akcji może być każdy wkład mający wartość majątkową, w szczególności świadczenie pracy lub usług (art. 300² § 1 i § 2 K.s.h.).

W umowie spółki musi być określony rodzaj i czas świadczenia pracy lub usług. Jest to kolejna nowość w porównaniu do spółki z o.o. Akcjonariusz PSA wnoszący do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług na gruncie ubezpieczeń społecznych, jest uważany za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność.

Taka osoba powinna być objęta obowiązkowymi ubezpieczeniami m.in. społecznymi od dnia rozpoczęcia świadczenia pracy lub usług w zamian za akcje obejmowane w prostej spółce akcyjnej, do dnia zakończenia świadczenia tej pracy lub usług (por. art. 8 ust. 6 pkt 4a i art. 13 pkt 5a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - Dz. U. z 2021 r. poz. 423 ze zm.).

Wkłady powinny być wniesione do spółki w ciągu 3 lat od wpisu spółki do KRS w określonych terminach (art. 300⁹ i art. 300⁵ § 2 K.s.h.). Do zgłoszenia spółki załączyć trzeba oświadczenia wszystkich członków zarządu (dyrektorów) po pierwsze o wysokości kapitału akcyjnego, ustalonej na podstawie sumy wartości wniesionych wkładów przeznaczonych na kapitał akcyjny, po drugie, że wkłady na pokrycie akcji zostały wniesione w części przewidzianej w umowie spółki.

Kapitał akcyjny, poza wkładami wnoszonymi z przeznaczeniem na ten kapitał, jest zasilany m.in. także obowiązkowymi odpisami z zysku na pokrycie strat (por. art. 300¹⁹ K.s.h., zob. też art. 300²⁰ K.s.h.). W PSA kapitał akcyjny pełni zatem jednocześnie funkcję kapitału zapasowego. Zmniejszać go mogą m.in. wypłaty tytułem dywidendy na rzecz akcjonariuszy. Akcjonariusz ma prawo do udziału w zysku oraz prawo do wypłaty z kapitału akcyjnego w kwocie wynikającej z rocznego sprawozdania finansowego, która została przeznaczona do wypłaty w uchwale akcjonariuszy, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.

Przewiduje tak art. 300¹⁵ § 1 K.s.h. Kwota przeznaczona do podziału między akcjonariuszy musi być wyliczona zgodnie z art. 300¹⁵ § 2 K.s.h. Dodatkowo wypłaty na rzecz akcjonariuszy obwarowane są kolejnymi warunkami mającymi na celu zapewnienie finansowania prowadzonej działalności przez spółkę i ochronę interesów jej wierzycieli. Wypłata na rzecz akcjonariuszy nie może doprowadzić do utraty przez spółkę, w normalnych okolicznościach, zdolności do wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych w terminie 6 miesięcy od dnia dokonania wypłaty.

Wypłata na rzecz akcjonariuszy oznacza zatem konieczność monitorowania zależności między wypłatą a zobowiązaniami tak, aby spełniony był wymóg wypłacalności. Poza tym wspomniana wypłata z kapitału akcyjnego dla akcjonariuszy z części tego kapitału stanowiącej 5 proc. sumy zobowiązań spółki wynikającej z zatwierdzonego sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy wymaga przeprowadzenia postępowania konwokacyjnego mającego na celu ochronę wierzycieli (art. 456 § 1-2 K.s.h). Wypłata z kapitału akcyjnego nie może doprowadzić do zmniejszenia tego kapitału poniżej 1 zł. Dopuszczalna jest dopiero po wpisie jego wysokości w KRS (art. 300¹⁵ § 4 i § 6 K.s.h.).

Natomiast zaliczka na poczet przewidywanej dywidendy nie może być wypłacona z kapitału akcyjnego (art. 300¹⁷ K.s.h.). Spółka informację o wysokości kapitału akcyjnego musi podawać w pismach i zamówieniach handlowych składanych w formie papierowej i elektronicznej, a także na swoich stronach internetowych zgodnie z zasadami określonymi w art. 300⁶¹ K.s.h.

PSA może być zakładana na analogicznych zasadach jak spółka z o.o., tj. w trybie tradycyjnym albo w trybie S24. W pierwszym umowa spółki PSA musi być zawarta w formie aktu notarialnego, odrębnie zaś trzeba wnieść wniosek do sądu rejestrowego (od 1 lipca 2021 r. jest to możliwe wyłącznie drogą elektroniczną).

Opłaty za wpis do KRS wynoszą wówczas 600 zł. Natomiast w trybie S24 umowa spółki jest zawierana przy wykorzystaniu wzorca umowy dostępnego w systemie S24. Przez ten system składany jest także wniosek o wpis do KRS. Opłaty za wpis do KRS w tej procedurze wynoszą 350 zł (plus niewielka prowizja pobierana przez operatora płatności).

Ustawa nowelizująca, na podstawie której weszły w życie przepisy o PSA, nie wprowadza zmian do ustawy o PCC. PSA nie jest wymieniona wśród spółek kapitałowych, które objęte są PCC. Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z dnia 19 lutego 2020 r., nr 0111-KDIB2-2.4014.306.2019.1.MM, podkreślił, że jest to związane z tym, że polska ustawa o PCC musi być zgodna z regulacjami unijnymi.

Według nich naszego ustawodawcę obowiązuje zakaz dotyczący wprowadzania opodatkowania nowego typu spółki, a także zmian zasad opodatkowania obowiązujących w dniu 1 stycznia 2006 r. - w tym objęcia podatkiem nowego typu kapitału w spółce kapitałowej.  Dlatego też zawarcie umowy prostej spółki akcyjnej, jak również podjęcie uchwały o emisji nowych akcji, nie będzie podlegać opodatkowaniu PCC, ponieważ PSA nie jest objęta regulacją ustawy o PCC. W przywołanej interpretacji Dyrektor KIS przyjmował, że PSA wejdzie w życie z dniem 1 marca 2020 r.

Poza kwestią daty wejścia w życie przepisów dotyczących PSA stanowisko zaprezentowane w interpretacji zachowało aktualność.

*Na podstawie art. 4 § 2¹ K.s.h. ilekroć w K.s.h., z wyłączeniem art. 300⁵²-300⁶⁷, albo odrębnej ustawie, jest mowa o zarządzie lub członku zarządu spółki, w przypadku prostej spółki akcyjnej, w której powołano radę dyrektorów, należy przez to rozumieć, odpowiednio, radę dyrektorów lub dyrektora.

Podstawa prawna: Ustawa z dnia 15.09.2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 1526 ze zm.)

autor: Ewelina Mentel-Wyrzychowska
Gazeta Podatkowa nr 53 (1824)

BIZNES INTERIA na Facebooku i jesteś na bieżąco z najnowszymi wydarzeniami