Przedłużenie umowy do dnia porodu nie naruszy limitów
Znaczna część pracowników świadczy pracę na podstawie umowy na czas określony. Z umową tego rodzaju związany jest mechanizm jej przedłużenia do dnia porodu, stosowany w okolicznościach wskazanych w art. 177 § 3 Kodeksu pracy. Pracodawcy potwierdzają niekiedy wystąpienie tego przedłużenia przez zawarcie aneksu do umowy, zmieniającego pierwotny termin jej zakończenia. Pojawia się jednak pytanie, jak traktować taki aneks w świetle limitów zatrudniania na czas określony obowiązujących od 22 lutego 2016 r.
Zawarcie aneksu jak nowa umowa
Od 22 lutego br. Kodeks pracy wyznacza dopuszczalny okres zatrudnienia na podstawie umowy lub umów na czas określony oraz maksymalną liczbę tych umów między tymi samymi stronami. To tzw. limity "33 i 3" pozwalające na zatrudnianie tego samego pracownika w ramach umowy lub umów na czas określony nie dłużej niż przez 33 miesiące i na podstawie nie więcej niż 3 takich umów. Pewnego rodzaju limitowanie umów na czas określony występowało także w poprzednim stanie prawnym, gdzie trzecia umowa na czas określony zawarta między tymi samymi stronami ulegała przekształceniu w umowę na czas nieokreślony, o ile pomiędzy poszczególnymi umowami nie było przerw dłuższych niż 1 miesiąc.
W świetle art. 251 K.p., w brzmieniu obowiązującym do 21 lutego 2016 r., przedłużenie umowy w drodze aneksu mogło skutkować jej przekształceniem w umowę na czas nieokreślony, w sytuacji gdy aneks został potraktowany jako zawarcie, po upływie pierwotnego terminu umowy, trzeciej umowy na czas określony. W myśl art. 251 K.p. w aktualnym brzmieniu, skutki przedłużenia umowy na czas określony przy pomocy aneksu są podobne. Tu również może wystąpić przekształcenie umowy na czas określony w zatrudnienie bezterminowe, jeżeli aneksowana umowa, po upływie jej pierwotnego terminu, przekroczy 33 miesiące zatrudnienia na czas określony lub aneks zostanie potraktowany, po upływie pierwotnego terminu umowy, jako czwarta umowa na czas określony. Konsekwencje pochopnego przedłużania umowy na czas określony w drodze jej aneksowania mogą więc być poważne - w takim przypadku nie jest wykluczone naruszenie limitów zatrudniania na czas określony i przekształcenie rodzaju umowy.
Limity a przedłużenie umowy do dnia porodu
W jednej sytuacji umowa na czas określony ulega przedłużeniu bez inicjatywy stron stosunku pracy. Dotyczy to przypadku, kiedy wspomniana umowa miałaby ulec rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży pracownicy, ale przed porodem. W ramach szczególnej ochrony jej zatrudnienia umowa ulega wówczas przedłużeniu do dnia porodu (art. 177 § 3 K.p.), chyba że jest to umowa na zastępstwo.
W praktyce zdarzają się przypadki, że pracodawca stosując wskazany przepis zawiera z pracownicą aneks do umowy podając w nim nowy termin jej zakończenia. Czyni tak bądź w błędnym przekonaniu, że jest to konieczne dla skutecznego przedłużenia umowy, bądź w celach informacyjnych. Zarówno w jednym, jak i w drugim przypadku podpisanie aneksu jest całkowicie zbędne, przedłużenie umowy następuje bowiem z mocy samego prawa, bez względu na inicjatywę stron umowy. Podpisanie aneksu w tej sytuacji nie ma prawnego znaczenia, co więcej, może stwarzać mylne przekonanie, że przedłużenie umowy do dnia porodu zależy od tej czynności.
Ponadto, w kontekście art. 177 § 3 K.p., może pojawić się pytanie, czy aneks przedłużający umowę do dnia porodu nie wywołuje skutków określonych w art. 251 K.p., a więc, czy nie należy go traktować jako zawarcie nowej umowy na czas określony w rozumieniu tego ostatniego przepisu. W skrajnych przypadkach przyjęcie takiej interpretacji mogłoby prowadzić do przekształcenia umowy na czas określony w umowę na czas nieokreślony - jeżeli okres zatrudnienia na czas określony wykraczałby (łącznie z okresem przed podpisaniem aneksu) poza 33 miesiące zatrudnienia terminowego lub w razie potraktowania aneksu jako zawarcia, po upływie pierwotnego terminu umowy, czwartej umowy na czas określony.
Przepisy Kodeksu pracy nie dają wprost odpowiedzi na omawiane pytanie. Zasygnalizowanymi wątpliwościami zajęło się jednak Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. W swoim stanowisku, udostępnionym naszemu Wydawnictwu w dniu 18 lipca 2016 r., resort pracy uznał, że ewentualny aneks do umowy na czas określony przedłużający ją do dnia porodu, nie jest objęty regulacją z art. 251 K.p. Przepis ten dotyczy bowiem jedynie przypadków zawarcia porozumienia stron (aneksu), z którym wiążą się określone skutki prawne. Tymczasem przedłużenie umowy do dnia porodu następuje na mocy samego prawa, nie można więc mówić, że było następstwem podpisania aneksu. W konsekwencji nie można też uznać, że jego zawarcie może doprowadzić do naruszenia limitów "33 i 3" (patrz ramka).
|
"(...) Na podstawie art. 251 § 2 k.p. uzgodnienie między stronami w trakcie trwania umowy o pracę na czas określony dłuższego okresu wykonywania pracy na podstawie tej umowy uważa się za zawarcie, od dnia następującego po dniu, w którym miało nastąpić jej rozwiązanie, nowej umowy o pracę na czas określony w rozumieniu przepisu § 1 tego artykułu. W ocenie Departamentu przepis ten nie dotyczy przedłużenia umowy pracę na czas określony do dnia porodu na podstawie art. 177 § 3 k.p., ponieważ przedłużenie to następuje z mocy prawa, a nie na podstawie oświadczenia woli stron stosunku pracy jak stanowi przepis tego artykułu (...). W tej sprawie tożsame stanowisko zajął także Departament Prawny Głównego Inspektoratu Pracy, który przyjął, że w związku z przedłużeniem umowy o pracę do dnia porodu może dojść do przekroczenia 33-miesięcznego okresu zatrudnienia na podstawie umowy (umów) na czas określony. W takim jednak przypadku nie dojdzie do przekształcenia umowy w umowę o pracę na czas nieokreślony. Naruszenie powyższego limitu będzie bowiem spowodowane zastosowaniem bezwzględnie obowiązującego przepisu Kodeksu pracy, a nie wynikiem działa stron stosunku pracy (...)". Pismo MRPiPS z dnia 18 lipca 2016 r. |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.)
autor: Agata Barczewska
Gazeta Podatkowa nr 63 (1313) z dnia 2016-08-08