Reklama usług prawniczych musi być rzetelna

Przed ostatnim, listopadowym zjazdem korporacji radców prawnych, pod pretekstem informacji publikowano wielkie ogłoszenia w dziennikach, z których wynikało, że np. były wieloletni dyrektor departamentu w Ministerstwie Finansów został partnerem znanej warszawskiej kancelarii. Budziło to uzasadnione protesty w środowisku prawników. Nowy kodeks etyki radców prawnych przyjęty na zjeździe skończył z hipokryzją. Teraz wolno będzie od 1 stycznia 2008 r. ogłaszać, kto przeszedł do konkretnej kancelarii. Jedynym warunkiem takich informacji ma być niedeprecjonowanie konkurencji i zachowanie godności zawodu.

Godność zawodu

Powstaje jednak pytanie, czy godność zawodu będzie narażona, jeśli kancelaria zapłaci za ogłoszenia i naklei je na miejskie autobusy? Czy taka sama informacja w ogólnopolskim dzienniku o wysokim nakładzie już tej godności nie urazi?

- Zrezygnowaliśmy z zakazu reklamy i ograniczonej konkurencji na rzecz optymalnej komunikacji, uwzględniającej wartości zawodowe - mówi Maciej Bobrowicz, prezes korporacji radców prawnych.

- A zatem dozwolone jest to, co nie jest wyraźnie zakazane - uzupełnia.

Godność i odesłanie w kodeksie do dobrych obyczajów oznacza, że zakazane są praktyki, które wprawdzie nie naruszają przepisu prawa, ale są naganne ze względu na zachowania uczciwych przedsiębiorców lub generalnie zachowania uczciwych ludzi. Godność zawodu zaś wyraża się w niezachwianej niezależności od organów państwa, ale też od samego pracodawcy.

Często jako przykład sprzecznej z dobrymi obyczajami praktyki podaje się nieskrępowane zwyczaje prawników w USA. Łukasz Bodnar z Fundacji Helsińskiej przypomina casus kalifornijskiego prawnika, który wynajął modelki, aby przy wejściu na plażę rozdawały ulotki informujące, że ich mocodawca jest specjalistą od rozwodów.

Szersza informacja

Zasady etyczne mają regulować tylko zakazane praktyki, takie jak np. informowanie niezgodne z rzeczywistością, czyli ewidentne kłamstwa typu: kancelaria zatrudnia 20 prawników z uprawnieniami, gdy tymczasem są to tylko magistrowie po studiach prawniczych. Oczywiście taki fałsz dezorientuje klienta. Nie wolno też stosować nacisków, narzucać się, naruszać miru domowego czy spokoju klienta. Informowanie nie może stanowić propozycji zawarcia umowy z konkretnymi klientami.

Nie wolno też radcom prawnym obiecywać gwarantowanego sukcesu w sądzie, pewnych korzyści, które mogą w znaczny sposób ograniczyć klientowi swobodę wyboru. Ma liczyć się tylko rzeczowa, zgodna z prawdą informacja.

Niedozwolone są wszelkie działania niezgodne z tzw. niedozwoloną, nieuczciwą komunikacją. Prezes Maciej Bobrowicz powołuje się tu na przepisy ustaw: o ochronie konkurencji i konsumentów, o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, o nieuczciwych praktykach rynkowych, o radiofonii i telewizji.

- Reklama, zwłaszcza z użyciem pojęć wartościujących, jest niedozwolona i u radców, i u adwokatów - mówi Joanna Agacka-Indecka, wiceprezes NRA.

- Jednak wiele zakazów w naszym kodeksie etyki musi być zmienione, np. podawanie specjalizacji kancelarii - dodaje.

- We wszystkich tych regulacjach znajdujemy definicje nieuczciwej konkurencji czy praktyki rynkowej niezgodnej z prawem - wyjaśnia prezes.

Radcowie prawni podczas zjazdu przyznawali, że informowanie to odpowiednik marketingu usług prawniczych, czyli procesu orientowania się na otoczenie dla rozpoznania potrzeb i zaspokojenia korzyści.

Marketing dozwolony

Możliwe jest więc zastosowanie wszelkich dozwolonych prawem form marketingowych, takich jak sprzedaż bezpośrednia, promocja, public relations, nawet reklama. Celami tego marketingu jest przekazanie opinii różnych komunikatów. Na przykład po to, by zidentyfikować prawnika na rynku można podać profil jego specjalizacji.

- Rozszerzenie możliwości marketingowych w zakresie usług prawnych musiało nastąpić - twierdzi prof. Zbigniew Hołda z Uniwersytetu Jagiellońskiego, adwokat.

- Trzeba podjąć takie działania i w adwokaturze. Już teraz marketing uprawiają adwokaci, którzy zasiadają we władzach samorządu zawodowego. Przez fakt, że dana osoba przewodniczy radzie, reklamuje swoją kancelarię. Jak można wygrać przetarg na usługi prawne dla firmy, jeśli nie korzysta się z marketingu? - pyta prof. Zbigniew Hołda.

Interes publiczny

Egzekwowanie zasad etyki jest ważne, gdyż chroni interes publiczny.

- Trzeba przełożyć art. 17 konstytucji na język praktyczny, czyli pełnomocnik, adwokat czy radca prawny, który łamie zasady etyki zawodowej, np. oszukuje swojego klienta, powinien zostać przez korporację ukarany, a nawet usunięty. W ten sposób realnie chroni się interes klientów - wyjaśnia Zbigniew Hołda. Dlatego tak charakterystyczne dla zawodów zaufania publicznego i samorządów są sądy dyscyplinarne stojące na straży należytego wykonywania zawodu - dodaje profesor.

Dlaczego zmieniono zasady

Radcowie prawni są przedsiębiorcami, a nie misjonarzami w sferze usług prawnych - uważają eksperci.

- Aby więc sprostać konkurencji i wymaganiom rynkowym, musimy jasno komunikować swoją odrębność i specyfikę zawodową. Nie oznacza to jednak wolności i dowolności. Na straży muszą stać zasady etyki i przepisy prawa. Większa klarowność zasad postępowania radcy pozwoli zmniejszyć niepewność i zagubienie klienta przy wyborze prawnika. Rzetelna informacja o zakresie działalności kancelarii, wysokości ubezpieczenia OC za szkody wyrządzone przy wykonywaniu czynności zawodowych ułatwi klientom podjęcie właściwej decyzji - twierdzą radcowie prawni.

Dotychczasowe bariery komunikacyjne nie przynosiły korzyści klientom, ograniczały ich wiedzę o usługach, radcowie sami pozbawiali się głosu.

Ważną rolę w przyjęciu przez radców nowych zasad etycznych odegrała Rada Adwokatur i Stowarzyszeń Prawniczych Europy (CCBE), do której radcowie właśnie przystąpili. Dostosowali oni swój zbiór zasad etycznych do treści i formy kodeksu etyki prawników europejskich. Akcentuje on, że podstawowe wartości zawodu prawnika to: niezależność, unikanie konfliktu interesów i tajemnica zawodowa.

KATARZYNA ŻACZKIEWICZ