Rozliczanie urlopu w wymiarze godzinowym
Przepisy Kodeksu pracy ustalają liczbę dni urlopu przysługującą pracownikowi w zależności od posiadanego przez niego stażu pracy. Zastrzegają przy tym, że przy jego udzielaniu należy przeliczyć każdy dzień na godziny. Taki sposób rozliczania urlopu jest szczególnie istotny w przypadku pracowników wykonujących pracę w wymiarze dobowym wynoszącym mniej lub więcej niż 8 godzin, czyli niepełnoetatowców czy zatrudnionych np. w systemie równoważnym. Gwarantuje on prawidłowe udzielanie urlopów.
Udzielanie urlopu wypoczynkowego
Urlopu udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, w wymiarze godzinowym, odpowiadającym dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika w danym dniu (art. 1542 K.p.). Jeżeli, zgodnie z rozkładem czasu pracy, pracownik wykonuje pracę w różnych dniach tygodnia (także w niedziele i święta), jego urlop może przypadać na każdy z tych dni.
Urlopu udziela się tylko w dni robocze danego pracownika.
Zasadą jest, że przy udzielaniu urlopu jeden jego dzień odpowiada 8 godzinom pracy (art. 1542 § 2 K.p.). Powołany przepis ma zastosowanie również do pracowników, których dobowa norma czasu pracy, wynikająca z odrębnych przepisów, jest niższa niż 8 godzin. Godzinowy wymiar urlopu oblicza się wówczas przy użyciu tej normy.
Wskazana regulacja pozwala na każdorazowe przeliczenie puli urlopowej na godziny i pomniejszenie jej o liczbę godzin wykorzystanego urlopu (przykłady 1 i 3). Przy pełnym etacie roczna pula godzinowa urlopu pracownika wynosi:
- 160 godzin (20 dni × 8 godz.) przy stażu pracy niższym niż 10 lat,
- 208 godzin (26 dni × 8 godz.) przy stażu wynoszącym co najmniej 10 lat.
W przypadku pracowników objętych niższą normą dobową, jak np. pracowników o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności korzystających z 7-godzinnej normy dobowej, przy zatrudnieniu na pełny etat ich roczna pula godzinowa urlopu wynosi:
- 140 godzin (20 dni × 7 godz.) przy stażu niższym od 10 lat
- 182 godziny (26 dni × 7 godz.) przy co najmniej 10-letnim stażu.
Ponadto pracownicy niepełnosprawni posiadający prawo do urlopu z tytułu niepełnosprawności mogą skorzystać z 10 dni dodatkowego urlopu, czyli 70 godzin w skali roku przy zatrudnieniu pełnoetatowym (przykład 2).
Urlop na część dnia pracy
Urlopu wypoczynkowego udziela się na dni pracy danego pracownika. Powinien on obejmować cały dzień pracy wynikający z rozkładu czasu pracy. Ustawodawca przewidział tylko jeden wyjątek od tej zasady. Udzielenie pracownikowi urlopu w dniu pracy w wymiarze godzinowym odpowiadającym części dobowego wymiaru czasu pracy jest dopuszczalne, gdy część urlopu pozostała do wykorzystania jest niższa niż pełny dobowy wymiar czasu pracy w dniu, na który ma być udzielony urlop (art. 1542 § 4 K.p.). W takich okolicznościach urlopu udziela się na część dnia pracy, a przez resztę dnia pracownik powinien świadczyć pracę.
Urlop w systemie zadaniowym
System zadaniowy stosuje się wtedy, gdy jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją albo miejscem wykonywania pracy (art. 140 K.p.). Przy czym pracodawca nie opracowuje dla pracownika zatrudnionego w systemie zadaniowym rozkładu czasu pracy, tylko on sam dowolnie ustala swoje godziny pracy.
Nie ma odrębnych reguł udzielania urlopów w systemie zadaniowym, zastosowanie znajdują więc ogólne zasady. Jednakże udzielenie urlopu wypoczynkowego oznacza konieczność zmniejszenia wymiaru zadań, które w miesiącu korzystania z urlopu ma wykonać pracownik. Rozliczenie urlopu może więc być kłopotliwe. Piśmiennictwo z zakresu prawa pracy wskazuje, że dla celów udzielenia urlopu pracownikowi w systemie zadaniowym można stworzyć hipotetyczny rozkład jego czasu pracy, w oparciu o który będzie udzielany urlop. Przy braku takiego rozkładu pracodawca udziela urlopu, przyjmując równy wymiar czasu pracy w poszczególnych dniach. Zatem pracownikowi pełnoetatowemu za każdy dzień wykorzystanego urlopu należy zmniejszyć jego pulę urlopową o 8 godzin.
| Przykład 1 Pracownik zatrudniony na 2/5 etatu uprawniony do wyższego wymiaru urlopu wykonuje pracę od poniedziałku do piątku po 3 godziny i 12 minut. W ciągu roku ma on prawo do 11 dni urlopu, tj. 2/5 × 26 dni = 10,4, po zaokrągleniu 11 dni (88 godz. urlopu). Korzystał on z urlopu w okresie od 3 do 14 sierpnia 2015 r. Za każdy dzień wykorzystanego urlopu pracodawca odliczy z jego godzinowej puli urlopowej 3 godziny i 12 minut, co łącznie w podanym okresie wyniesie 32 godziny, tj. 10 dni × 3 godz. 12 min.
Pracownik pełnoetatowy o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności jest objęty obniżoną normą czasu pracy. Ponadto ma prawo do urlopu dodatkowego w wymiarze 10 dni. Łącznie w roku kalendarzowym przysługuje mu urlop w wymiarze 36 dni, a po przeliczeniu na godziny 252 godziny. Pracownik korzystał z urlopu w okresie od 3 do 21 sierpnia 2015 r. Jego pula urlopowa zostanie pomniejszona o 105 godzin, tj. 15 dni × 7 godz.
Pracownik pełnoetatowy zatrudniony w systemie równoważnym z możliwością przedłużenia dniówki do 12 godzin korzystał z urlopu w okresie od 3 do 7 sierpnia br. Miał w tym okresie, zgodnie z harmonogramem, pracować przez 2 dni po 12 godzin i przez 2 dni po 10 godzin. Godzinowa pula urlopowa pracownika została pomniejszona o 44 godziny, tj. 2 dni × 12 godz. + 2 dni × 10 godz. |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.)
autor: Ewa Madejek
Gazeta Podatkowa nr 66 (1211) z dnia 2015-08-17