Spłacaj w ratach, to się opłaca

Na wniosek dłużnika uzasadniony względami gospodarczymi lub innymi przyczynami zasługującymi na uwzględnienie, ZUS może rozłożyć nieopłacone składki ubezpieczeniowe na raty. Uwzględnia wówczas możliwości płatnicze dłużnika oraz stan finansów publicznych (art. 29 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Przy czym udzielenie ulgi w postaci układu ratalnego może dotyczyć jedynie należności z tytułu składek ubezpieczeniowych finansowanych przez płatnika. Rozłożeniu na raty nie podlegają zatem składki finansowane przez ubezpieczonych niebędących płatnikami tych składek. Przykładowo - w układzie ratalnym nie mogą być spłacane składki finansowane przez pracowników.

Oznacza to więc, że w przypadku np. pracodawców posiadających zaległości z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne w części finansowanej przez pracowników lub z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników, rozpatrzenie przez ZUS wniosku o rozłożenie zobowiązań na raty może nastąpić dopiero po opłaceniu przez nich (wraz z należnymi odsetkami za zwłokę):

• składek na ubezpieczenia społeczne finansowanych przez ubezpieczonych w wysokości 13,71% podstawy wymiaru,
• kwoty uzupełniającej - w wysokości 0,81% podstawy wymiaru oraz
• składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Potrzebny wniosek

Płatnik składek, który chce skorzystać z możliwości rozłożenia zaległości na raty, powinien złożyć w ZUS stosowny wniosek. Może w nim zaproponować długość okresu spłaty zaległości lub wysokość rat. Z tym że okres, na jaki ZUS rozłoży należność z tytułu zaległych składek na raty, zależny jest od stanu finansów ubezpieczeń społecznych oraz możliwości płatniczych dłużnika.

We wniosku płatnik składek powinien wskazać przyczyny powstania zadłużenia, ewentualne wymagalne zobowiązania wobec innych wierzycieli (np. wobec banku, urzędu skarbowego itp.) oraz swoje możliwości płatnicze. Szczególną uwagę płatnik powinien zwrócić na właściwe uzasadnienie wniosku o układ ratalny. Może się bowiem zdarzyć, że płatnik, który powoła się jedynie na swoją trudną sytuację finansową, nie podając jednocześnie okoliczności jej powstania, nie uzyska ulgi w spłacie zaległych składek.

Warunki ratalnej spłaty

Rozłożenie należności z tytułu składek na raty następuje w formie umowy zawartej zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego (zwanej układem ratalnym).

Układ ratalny jest zawierany odrębnie na spłatę należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne (dotyczy tylko osób prowadzących pozarolniczą działalność) oraz FP i FGŚP, a poszczególne wpłaty rat dokonywane są odrębnie na rachunki ZUS.

Dopuszczalne jest ustalenie różnej wysokości rat oraz ilości rat, na które rozkładane są należności z tytułu składek.

KORZYŚĆ - płatnik może zaplanować wysokość rat w zależności od prognozowanych wpływów.

Przykładowo - płatnik, który uzyskuje wyższe dochody w okresie od wiosny do jesieni (zakład budowlany), może w tym okresie zaproponować wyższe raty. Natomiast niższe - w okresie zimowym, kiedy jego przychody prawdopodobnie będą niższe. Wyznaczenie terminu zapłaty pierwszej raty nie może nastąpić później niż w terminie 30 dni od dnia podpisania umowy.

KORZYŚĆ - od składek rozłożonych na raty nie nalicza się odsetek za zwłokę począwszy od następnego dnia po dniu wpływu wniosku o udzielenie tej ulgi.

W praktyce oznacza to, że zawarcie układu ratalnego oraz jego systematyczna realizacja powodują wstrzymanie biegu odsetek za zwłokę. Zamiast odsetek za zwłokę, ZUS nalicza dłużnikowi opłatę prolongacyjną (na zasadach i w wysokości określonej w Ordynacji podatkowej). Jest ona jednak zdecydowanie niższa, aniżeli wysokość odsetek. Stawka opłaty prolongacyjnej jest stała - wynosi 50% stawki odsetek za zwłokę. Naliczana jest odrębnie do każdej raty przypadającej do zapłaty, od dnia następnego po złożeniu wniosku o rozłożenie zaległości na raty do dnia upływu terminu płatności danej raty.

KORZYŚĆ - zawieszenie w stosunku do płatnika postępowania egzekucyjnego.

Wprawdzie ulgi w postaci ratalnej spłaty zaległych składek ubezpieczeniowych nie stosuje się do tych płatników składek, wobec których jest prowadzone skuteczne dochodzenie należności w trybie egzekucyjnym, to jednak stosowane są pewne wyjątki. ZUS może bowiem udzielić płatnikowi tej ulgi wówczas, gdy zawieszenie postępowania daje gwarancję przyspieszenia spłaty zadłużenia.

KORZYŚĆ - możliwość otrzymania z ZUS zaświadczenia o niezaleganiu.

Uczestnicząc w różnego rodzaju przetargach czy ubiegając się o kredyt w banku przedsiębiorca musi przedłożyć zaświadczenie o niezaleganiu w opłacaniu składek ZUS. Wiadomo też, że legitymując się takim zaświadczeniem przedsiębiorca zyskuje też na atrakcyjności w oczach innych kontrahentów. Generalnie zaświadczenie o niezaleganiu w opłacaniu składek ubezpieczeniowych ZUS wydaje tylko temu płatnikowi, który nie ma żadnych zaległości.

Zaświadczenie to może też otrzymać płatnik, który co prawda posiada zaległości w opłacaniu składek, lecz zostały one rozłożone na raty. Pod warunkiem oczywiście, że terminowo wywiązuje się z postanowień zawartego układu ratalnego i opłaca bieżące składki. ZUS bowiem definiuje składkę zaległą jako składkę, która nie została opłacona przez zobowiązanego w terminie i jest wymagalna. Należności z tytułu składek na poszczególne ubezpieczenia rozłożone na raty - nie są wymagalne, ale tylko wtedy, gdy płatnik składek terminowo wywiązuje się z postanowień zawartego układu ratalnego. Taki płatnik nie jest traktowany przez ZUS jako dłużnik (pismo ZUS z dnia 6 lipca 2000 r., znak: FDd 07-52/2000 oraz z dnia 14 sierpnia 2003 r., znak: FDr 077-266/03).

Podstawa prawna: ustawa z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.).

autor: Dorota Wyderska