Umorzenie długu poręczyciela a podatek dochodowy

Czasami jednak dochodzi do porozumienia między poręczycielem a bankiem. Po spłacie części zadłużenia bank podpisuje z poręczycielem umowę zwolnienia z długu, umarzając tym samym pozostałą część długu. Podatnicy mają wątpliwości czy w takiej sytuacji ta część długu z której zostali zwolnieni stanowi ich przychód i czy w konsekwencji podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Na podstawie art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm., dalej jako: "ustawa o PIT") opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT, jednym ze źródeł przychodów są tzw. inne źródła.

Przychodami w myśl art. 11 ust. 1 ustawy o PIT, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Ustawodawca poprzez sformułowanie "w szczególności" przesądził że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty. Oznacza to że, przychodami podatkowymi z innych źródeł są każde realne korzyści materialne, a nie tylko te wymienione bezpośrednio w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy o PIT. Przychodami z innych źródeł są więc również przychody z tytułu umorzenia części kredytu lub odsetek od kredytu dla kredytobiorcy.

Zgodnie z przepisem art. 876 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. Poręczenie kredytu bankowego jest bardzo często spotykaną praktyką. Gdy kredytobiorca nie spłaca kredytu, banki w zamian za częściową jego spłatę przez poręczyciela często podpisują z nim ugodę i zwalniają go z części długu.

Organy podatkowe zajmują korzystne dla podatników stanowisko w kwestii identyfikacji ewentualnego przychodu po stronie poręczyciela, któremu bank umorzył częściowo dług, uznając iż po stronie poręczyciela taki przychód nie powstaje.

Takie stanowisko zajął Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacja indywidualnej z dnia 31 stycznia 2011 o sygn. IPPB1/415-1074/10-3/EC stwierdzając że: "jeżeli bank zwolnił poręczyciela za spłaty wierzytelności powstałej w wyniku zawartej umowy kredytowej, to kwota tego zwolnienia nie będzie stanowiła dla poręczyciela, przychodu z tytułu nieodpłatnego świadczenia podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym. U poręczyciela nie następuje bowiem jakiekolwiek przysporzenie majątkowe na skutek tego zdarzenia. Bank nie wykonał na rzecz poręczyciela nieodpłatnego świadczenia, gdyż nie korzystał on ze środków finansowych pochodzących z udzielonego kredytu".

Podsumowując należy podkreślić że, kwota umorzona przez bank w wyniku podpisania umowy zwolnienia z długu nie stanowi dla podatnika, jako poręczyciela, przychodu z innych źródeł o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT. Nie podlega tym samym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Justyna Zając-Wysocka

_{Radca prawny, doradca podatkowy, Dyrektor Departamentu Doradztwa Podatkowego Małopolskiego Instytutu Studiów Podatkowych w Krakowie}

Artykuł ma charakter jedynie informacyjny i stanowi publikację zainspirowaną treścią artykułów prasowych, interpretacji organów podatkowych i orzeczeń sądów administracyjnych. Nie stanowi porady ani opinii podatkowej czy prawnej w rozumieniu art. 2 ust. 1 i art. 31 ustawy o doradztwie podatkowym (Dz. U. z 1996 r. Nr 102, poz. 475, ze zm.) i jest odzwierciedleniem poglądów wyrażanych przez autorów publikacji. Małopolski Instytut Studiów Podatkowych Sp. z o.o. nie bierze odpowiedzialności za ewentualne skutki podejmowanych decyzji na ich podstawie.