Umowa przedłużona do dnia porodu poza limitami "33 i 3"
Pracownice w ciąży objęte są szczególną ochroną przed zwolnieniem, co dotyczy również pracownic zatrudnionych na podstawie umów terminowych. W przypadku takich umów wspomniana ochrona realizowana jest m.in. przez mechanizm przedłużenia umowy do dnia porodu. Mimo że dotyczy on umów czasowych, jego zastosowanie nie grozi naruszeniem limitów zatrudniania na czas określony, nawet jeżeli w wyniku przedłużenia umowy dojdzie do ich przekroczenia.
Pracownica w ciąży zatrudniona w ramach stosunku pracy ma prawo do szczególnej ochrony zatrudnienia (z wyjątkiem pracownicy zatrudnionej na podstawie umowy na okres próbny do 1 miesiąca, która jest wyłączona spod ochrony).
W pierwszej kolejności pracownic w ciąży dotyczy art. 177 § 1 K.p., zgodnie z którym pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy (regulacja ta odpowiednio stosowana jest do pracownika). Jak wynika z przytoczonego przepisu, pracownica jest chroniona zarówno przed wypowiedzeniem, jak i przed rozwiązaniem stosunku pracy. Ta szczególna ochrona nie obowiązuje tylko w przypadku upadłości lub likwidacji pracodawcy bądź wystąpienia przesłanek do dyscyplinarnego zwolnienia pracownicy. W tym ostatnim przypadku reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa (o ile występuje w zakładzie pracy) musi wyrazić zgodę na rozwiązanie umowy w tym trybie.
Wskazana ochrona ma charakter powszechny, jednak może być stosowana tylko w granicach czasowych zatrudnienia. Oznacza to, że w odniesieniu do umów o charakterze terminowym powinna obowiązywać tylko do czasu zakończenia umowy.
W wielu przypadkach oznaczałoby to jednak pozbawienie pracownicy w ciąży stabilizacji zatrudnienia, generalnie gwarantowanej przez art. 177 § 1 K.p. Stąd wprowadzenie w Kodeksie pracy mechanizmu przedłużenia umowy do dnia porodu. Obejmuje on umowy na czas określony (z wyjątkiem umów na zastępstwo) oraz umowy na okres próbny powyżej 1 miesiąca, które uległyby rozwiązaniu po upływie 3. miesiąca ciąży. W takiej sytuacji umowy te ulegają przedłużeniu do dnia porodu z mocy samego prawa (art. 177 § 3 K.p.).
Przedłużenie umowy do dnia porodu w sytuacji wskazanej w art. 177 § 3 K.p. następuje na mocy tego przepisu, bez konieczności podejmowania jakichkolwiek czynności przez strony stosunku pracy. Czasami jednak pracodawcy przygotowują aneks do umowy zakładając, że jest to konieczna formalność lub chcąc poinformować w ten sposób pracownicę o przedłużeniu umowy. W kontekście zawarcia takiego aneksu wielokrotnie pojawiało się jednak pytanie o konsekwencje podpisania aneksu w świetle limitów zatrudnienia na czas określony, tzw. limitów "33 i 3".
Przypomnijmy, że zgodnie z art. 251 § 2 K.p. uzgodnienie między stronami w trakcie trwania umowy o pracę na czas określony dłuższego okresu wykonywania pracy na podstawie tej umowy uważa się za zawarcie, od dnia następującego po dniu, w którym miało nastąpić jej rozwiązanie, nowej umowy o pracę na czas określony w rozumieniu art. 251 § 1 K.p. Z kolei w art. 251 § 1 K.p. przewidziano limity zatrudniania na czas określony, tzw. limity "33 i 3", które pozwalają na maksymalnie 33-miesięczny okres zatrudnienia na czas określony oraz na zawarcie nie więcej niż 3 umów na czas określony - między tymi samymi stronami. Przekroczenie tych limitów powoduje przekształcenie umowy na czas określony w umowę na czas nieokreślony.
Z przepisów Kodeksu pracy w brzmieniu obowiązującym do 31 maja 2017 r. nie można było wprost wywnioskować, czy zawarcie aneksu do umowy przedłużającego jej trwanie do dnia porodu traktowane jest jako zawarcie kolejnej umowy na czas określony w rozumieniu limitów "33 i 3". Przyjęcie takiej koncepcji powodowałoby, że w określonych przypadkach taki aneks, po upływie pierwotnego terminu przedłużanej umowy, mógłby spowodować przekroczenie limitów i przekształcenie umowy w zatrudnienie bezterminowe. Do końca maja 2017 r. tę problematyczną kwestię rozstrzygano posiłkując się interpretacjami urzędowymi. Od 1 czerwca br. reguluje ją wprost przepis prawny.
Uwaga na patent na zwalnianie ciężarnych!
Mimo że w niektórych przypadkach przedłużenie umowy do dnia porodu mogło powodować naruszenie limitów "33 i 3", już w stanie prawnym sprzed 1 czerwca 2017 r. uważano, że brak jest podstaw do stosowania w takich sytuacjach przepisów określających konsekwencje przekroczenia limitów. Do 31 maja 2017 r. takie stanowisko znajdowało potwierdzenie w opinii Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, które w piśmie udostępnionym naszemu Wydawnictwu w dniu 18 lipca 2016 r. stwierdziło, że przedłużenie umowy do dnia porodu nie jest objęte regulacją z art. 251 K.p., nie może więc spowodować przekroczenia limitów "33 i 3" (podobnie wypowiedział się też Główny Inspektorat Pracy).
Od 1 czerwca br. za sprawą nowelizacji ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych, stanowiska te znalazły potwierdzenie w przepisie ustawowym. Od tego dnia z dodanego na mocy nowelizacji art. 251 § 41 K.p. wprost wynika, że do umów o pracę, które podlegają przedłużeniu do dnia porodu na podstawie art. 177 § 3 K.p. nie stosuje się limitów "33 i 3" (przykład).
|
Przykład Pracownica w ciąży zatrudniona jest na podstawie umowy na czas określony, która ze względu na stan ciąży ulegnie przedłużeniu do dnia porodu. Jest to już trzecia umowa na czas określony między stronami w rozumieniu limitów "33 i 3". Pracodawca zawarł aneks do bieżącej umowy o pracę, przedłużający jej pierwotny termin do dnia porodu (co nie jest wymagane przez przepisy). Aneks ten nie zostanie potraktowany, po upływie pierwotnego terminu przedłużanej umowy, jako zawarcie czwartej umowy na czas określony między stronami. W konsekwencji przedłużona umowa nie ulegnie przekształceniu w umowę na czas nieokreślony. |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.)
autor: Agata Barczewska
Gazeta Podatkowa nr 52 (1406) z dnia 2017-06-29