Urlopowe dopłaty z komorniczym zajęciem
Zbliżające się letnie miesiące to tradycyjnie czas wykorzystywania dłuższych urlopów wypoczynkowych. Wraz z sezonem urlopowym aktualizuje się temat dokonywania potrąceń z różnego rodzaju dopłat urlopowych czy świadczenia urlopowego. Zajęcie komornicze, pod pewnymi warunkami, może dotyczyć również takiego dofinansowania i to nawet wtedy, gdy pochodzi ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.
Przypadki zajęcia wynagrodzenia za pracę na podstawie tytułu wykonawczego (w większości dokonywane przez komornika sądowego) nie należą do rzadkości. Tego typu zajęcia oznaczają dla pracodawcy obowiązek dokonywania potrąceń z wynagrodzenia pracownika-dłużnika (art. 87 § 1 K.p.). W miesiącach, w których wypłacane jest tylko wynagrodzenie za pracę w sensie ścisłym, m.in. pensja zasadnicza, premie czy różne dodatki, nie ma większych trudności z oceną, jakie świadczenia podlegają potrąceniu. Kłopoty interpretacyjne mogą pojawić się w sytuacji, gdy obok klasycznego wynagrodzenia za pracę wypłacane są również świadczenia dodatkowe, tylko pośrednio powiązane z pracą lub w ogóle nieprzejawiające takiego związku.
Do tych ostatnich należą dopłaty do kosztów pracowniczego wypoczynku odbywanego w ramach urlopu wypoczynkowego. W zakładach pracy praktykowane są dwie formy takich dopłat - dofinansowanie do wypoczynku ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub świadczenie urlopowe, pochodzące zazwyczaj ze środków obrotowych pracodawcy.
Dofinansowanie do wypoczynku ze środków ZFŚS ma wyraźnie socjalny charakter. Zgodnie z ustawą o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych powinno być przyznawane z zastosowaniem tzw. kryterium socjalnego, a więc z uwzględnieniem sytuacji materialno-bytowej osoby uprawnionej (art. 8 ust. 1 ustawy o ZFŚS). Z tego względu, a także z uwagi na fakt, że świadczeń z Funduszu nie można zakwalifikować jako wynagrodzenia za pracę (nawet szeroko rozumianego) przyjmowano, że nie podlegają one potrąceniom.
Takie stanowisko zajmowało Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej argumentując, że zajęcie wynagrodzenia za pracę nie pozwala na objęcie tym zajęciem, a co za ty idzie również potrąceniami, świadczeń socjalnych z ZFŚS. W piśmie otrzymanym przez nasze Wydawnictwo w dniu 4 lipca 2011 r. resort pracy powoływał się na stanowisko Ministerstwa Sprawiedliwości i w konkluzji stwierdzał, że świadczenia z Funduszu nie podlegają zajęciu (patrz ramka). Należy jednak zaznaczyć, że opinia ta nawiązywała do zajęcia wynagrodzenia za pracę, nie odnosząc się do zajęcia o szerszym zakresie. W konsekwencji trzeba przyjąć, że zajęcie wynagrodzenia za pracę i innych wierzytelności (do których należy np. wierzytelność pracownika z tytułu przyznanej już dopłaty z ZFŚS) zobowiązuje pracodawcę do dokonywania potrąceń również ze świadczeń finansowanych z Funduszu. Jak wspomniano, jest to możliwe w przypadku objęcia zajęciem innych wierzytelności, choć należy zaznaczyć, że zdaniem Krajowej Izby Komorniczej do potrąceń z dopłat urlopowych i innych świadczeń z ZFŚS wystarczy "zwykłe" zajęcie wynagrodzenia za pracę.
Warunki przyznania i wypłaty świadczenia urlopowego reguluje ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Mimo to samo świadczenie jest finansowane ze środków obrotowych pracodawcy (z wyjątkiem świadczenia urlopowego dla nauczycieli), z całkowitym pominięciem kryterium socjalnego. Liczą się jedynie określone w ustawie o ZFŚS przesłanki nabycia prawa do świadczenia, tj. posiadanie statusu pracownika w rozumieniu Kodeksu pracy i korzystanie z co najmniej 14-dniowego urlopu wypoczynkowego, rozumianego jako nieprzerwany okres 14 dni kalendarzowych wypoczynku. Z uwagi na obiektywne warunki przyznania świadczenia ma ono, podobnie jak wynagrodzenie za pracę, charakter roszczeniowy. Nie oznacza to jednak, że można je zakwalifikować do grupy wynagrodzeń za pracę. Nie ulega wątpliwości, że dla celów ochrony przed potrąceniami przewidzianej w art. 87 oraz następnych Kodeksu pracy, wynagrodzenie za pracę jest rozumiane bardzo szeroko. Przykładowo, odprawa z tytułu zwolnień grupowych podlega ochronie przed potrąceniami tak jak wynagrodzenie za efektywną pracę. Takie uprzywilejowanie nie dotyczy jednak świadczenia urlopowego. Mimo cechy roszczeniowości ma ono charakter socjalny i poza faktem, że przysługuje pracownikowi, nie przejawia żadnego związku z wykonywaniem pracy. Z tego względu nie jest objęte kodeksową ochroną przed potrąceniami, podlegając w tym zakresie wyłącznie przepisom Kodeksu postępowania cywilnego. Ponieważ świadczenie urlopowe nie należy do kategorii wynagrodzenia za pracę, do jego potrącenia potrzebne jest objęcie zakresem zajęcia również innych wierzytelności (z zastrzeżeniem odmiennego zdania Krajowej Izby Komorniczej).
|
"(...) Przepisy Kodeksu postępowania cywilnego, na podstawie których jest prowadzona egzekucja z wynagrodzenia za pracę, bliżej nie określają pojęcia wynagrodzenia za pracę. Podstawowym kryterium decydującym o zaliczeniu określonego świadczenia do świadczeń objętych zajęciem na podstawie art. 881 K.p.c. jest jego powiązanie ze stosunkiem pracy. (...) świadczenia socjalne nie powinny być traktowane jako świadczenia związane ze stosunkiem pracy w rozumieniu ww. przepisów K.p.c. Nie stanowią one bowiem ekwiwalentu za wykonaną pracę, nie zależą od wyników pracy, jak np. udział w zyskach pracodawcy. (...) świadczenia finansowane z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych stanowią pomoc socjalną dla pracownika i jego rodziny, a co za tym idzie nie powinny być traktowane jako składnik wynagrodzenia w rozumieniu art. 881 § 2 K.p.c. Biorąc pod uwagę powyższe regulacje, w opinii Ministerstwa Sprawiedliwości należałoby uznać, że egzekucja z wynagrodzenia za pracę prowadzona na podstawie przepisów art. 880-888 K.p.c. nie obejmuje świadczeń przyznawanych pracownikom z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (...)". Odpowiedź MPiPS z dnia 4 lipca 2011 r. |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.)
Ustawa z dnia 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 111)
autor: Agata Barczewska
Gazeta Podatkowa nr 50 (1195) z dnia 2015-06-22