Uważaj na opłaty
Przepis rozporządzenia określający sposób uiszczania opłat sądowych jest niekonstytucyjny. Niedookreśloność przepisu o opłatach sądowych powodowała swobodną jego interpretację. Praktyka sądów apelacyjnych kształtowała się w sposób niekorzystny dla obywateli.
ORZECZENIE
Trybunał Konstytucyjny uznał za niekonstytucyjny przepis (par. 2 ust. 1) rozporządzenia ministra sprawiedliwości z 31 stycznia 2006 r. w sprawie sposobu uiszczania opłat sądowych w sprawach cywilnych, mówiący o sądzie właściwym, na konto którego wnoszona jest opłata od apelacji. Sędziowie orzekli o niekonstytucyjności przepisu w części obejmującej słowo właściwy w odniesieniu do sądu, na którego konto należy wnieść opłatę.
- Trybunał stosuje zasadę oszczędzania systemu prawnego. Wyeliminowanie z zaskarżonego przepisu jedynie powyższego wyrazu nie spowoduje bowiem paraliżu w pracy sądów - mówiła sędzia TK, prof. Ewa Łętowska, uzasadniając wyrok.
W konsekwencji takiego orzeczenia, nawet w okresie bezpośrednio po ogłoszeniu wyroku Trybunału, nie zostanie sparaliżowany wymiar sprawiedliwości, zaś przepisy ustawowe (kodeksu cywilnego) dają możliwość konstytucyjnego działania.
- Jeżeli zaś ustawodawca zechce sprawę uregulować w sposób bardziej dobitny, będzie mógł tego dokonać w czasie dla siebie dogodnym - dodała Ewa Łętowska.
Skarga spółki
Ze skargą do Trybunału wystąpiła spółka, która złożyła apelację od wyroku sądu okręgowego do sądu apelacyjnego, na którego to rachunek pełnomocnik spółki wniósł opłatę. Sąd okręgowy oddalił apelację, ponieważ nie został zachowany termin uiszczenia opłaty od wniesionej apelacji w sądzie, który wydał zaskarżone orzeczenie. Opłata wniesiona przez pełnomocnika spółki w terminie, ale do niewłaściwego sądu, nie została uznana za uiszczoną właściwie. Sąd apelacyjny podzielił to stanowisko i oddalił zażalenie na postanowienie sądu okręgowego. Podstawę prawną orzeczeń sądów stanowił kwestionowany przepis, zgodnie z którym opłaty sądowe w sprawach cywilnych uiszcza się w formie bezgotówkowej, na rachunek bieżący dochodów właściwego sądu.
Pojęcie właściwy sąd
Zdaniem skarżącej spółki, kwestionowany przepis narusza m.in. konstytucyjną zasadę określoności. Nakładając obowiązek uiszczenia opłaty sądowej od wnoszonego pisma w formie bezgotówkowej do właściwego sądu, nie wskazuje, co należy rozumieć przez pojęcie właściwy sąd. Na podstawie zaskarżonego przepisu nie można jednoznacznie stwierdzić, iż tylko sąd I instancji jest sądem właściwym i że to na jego rachunek bankowy należy wnieść opłatę sądową od apelacji. Zdaniem spółki procedura sądowa powinna być sformułowana tak, aby pozostawiać jak najmniejsze pole do dowolnej interpretacji jej przepisów przez organy stosujące prawo. Wobec braku precyzji zaskarżonego przepisu uznać należy, iż wyżej wskazany warunek zostanie spełniony, gdy opłata sądowa uiszczona zostanie bądź na rachunek bankowy sądu I instancji, bądź na rachunek bankowy sądu II instancji. Niedookreśloność przepisów dotyczących sposobu wnoszenia opłat sądowych od środków odwoławczych daje sądom prawo do dowolnego i arbitralnego rozstrzygania o losach postępowania.
Technika prawodawcza
Podczas rozprawy pełnomocnicy ministra sprawiedliwości podnosili, że przepis jest zgodny z konstytucją. Podkreślali, że posłużenie się w akcie wykonawczym pojęciem właściwy sąd jest prawidłowe.
- Zasady techniki prawodawczej stanowią, że w rozporządzeniu nie wolno definiować pojęć ustawowych - podkreślała Renata Jakubowska, prokurator Prokuratury Krajowej.
Trybunał podzielił stanowisko skarżącej spółki i uznał, że zaskarżony przepis rozporządzenia jest niezgodny z konstytucją.
Sygn. akt SK 11/07
Katarzyna Rychter
