Użytkowanie auta wykupionego z leasingu
Spośród wszystkich składników używanych w ramach leasingu operacyjnego przez przedsiębiorców będących osobami fizycznymi to samochody osobowe najczęściej nie wracają do leasingodawcy po zakończeniu umowy. Ich dotychczasowi użytkownicy zazwyczaj decydują się skorzystać z przysługującej im opcji wykupienia auta na własność za nieduże pieniądze. Rozliczenie w kosztach wydatków na nabycie i eksploatację samochodu jest uzależnione od tego, w jaki sposób będzie on nadal funkcjonował w firmie.
Wykupiony z leasingu samochód osobowy można dla celów podatkowych zakwalifikować jako podlegający amortyzacji środek trwały, gdy spełnia on kryteria określone w art. 22a ust. 1 ustawy o pdof. Wówczas powinien zostać wprowadzony do ewidencji środków trwałych w miesiącu przekazania do używania. Podatnik może go amortyzować metodą liniową oraz według indywidualnej stawki. Metoda degresywna i tzw. jednorazowa amortyzacja w ramach limitu 50.000 euro zastrzeżona została wyłącznie dla aut niebędących osobowymi.
Zasady dokonywania amortyzacji metodą liniową określone są w art. 22i ustawy o pdof. Generalnie polega ona na naliczaniu odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środka trwałego przy zastosowaniu stawek amortyzacyjnych wynikających z Wykazu stanowiącego załącznik do ustawy. Dla samochodu podstawowa stawka amortyzacyjna wynosi 20%.
Z kolei indywidualną stawką może być amortyzowany samochód wykupiony z leasingu, który może być uznany za używany lub ulepszony. Dla uznania pojazdu za używany podatnik musi udowodnić, że przed jego nabyciem był on wykorzystywany przez okres co najmniej 6 miesięcy. Okres amortyzacji takiego samochodu nie może być krótszy niż 30 miesięcy.
Gdy cena nabycia samochodu osobowego wykupionego z leasingu operacyjnego i spełniającego kryteria do uznania za środek trwały nie przewyższa 3.500 zł, z czym nierzadko można spotkać się w praktyce, podatnik ma wybór. Może go uznać za środek trwały i amortyzować na wskazanych wcześniej zasadach lub dokonać jednorazowo odpisu amortyzacyjnego od jego wartości początkowej w miesiącu oddania go do używania lub w miesiącu następnym. Może również nie wprowadzać go do ewidencji środków trwałych i wydatki na jego wykup ująć bezpośrednio w kosztach podatkowych w miesiącu oddania go do używania.
W przypadku samochodów osobowych stanowiących środki trwałe, wydatki ponoszone na ich eksploatację podlegają zaliczeniu w ciężar kosztów podatkowych w pełnej poniesionej wysokości, o ile tylko mieszczą się w definicji kosztu podatkowego. Natomiast w odniesieniu do samochodu osobowego niezaliczonego do tej kategorii składników podatnik musi pamiętać o ograniczeniach związanych z rozliczaniem w kosztach tego typu wydatków. Z art. 23 ust. 1 pkt 46 ustawy o pdof wynika bowiem, że wydatki z tytułu używania na potrzeby firmowe samochodu osobowego niewprowadzonego do ewidencji środków trwałych są kosztami podatkowymi do wysokości tzw. "kilometrówki", czyli kwoty wyznaczonej przez iloczyn liczby przejechanych kilometrów i obowiązującej stawki za 1 kilometr przebiegu pojazdu, który ustalany jest w ewidencji przebiegu pojazdu. Wskazane ograniczenie nie dotyczy wyłącznie aut osobowych w okresie obowiązywania umowy leasingu (art. 23 ust. 3b ustawy o pdof). Będzie ono zatem miało zastosowanie do auta wykupionego z leasingu i wprowadzonego do firmy, ale niebędącego środkiem trwałym, jak również w sytuacji, gdy podatnik wykupi samochód osobowy z leasingu na cele prywatne i postanowi używać go do celów firmowych.
Samochód wykupiony z leasingu operacyjnego i wykorzystywany na potrzeby prowadzonej działalności może zostać przez podatnika zbyty i to zarówno nieodpłatnie (np. w formie darowizny), jak i odpłatnie. W tym pierwszym przypadku u podatnika nie powstanie przychód podatkowy niezależnie od tego, na jakie cele auto po wykupieniu zostało przeznaczone.
Sprzedaż auta wykupionego z leasingu skutkuje powstaniem firmowego przychodu.
Natomiast w sytuacji, gdy zbycie ma charakter odpłatny, według organów podatkowych kwota uzyskana przez podatnika z takiej transakcji każdorazowo powoduje u niego powstanie przychodu z działalności gospodarczej. Uznają one bowiem, że firmowy przychód powstanie przy sprzedaży również w przypadku, gdy po wykupieniu auta podatnik od razu przeznaczył je na cele osobiste oraz gdy najpierw wprowadził je do firmy, a następnie z niej wycofał na potrzeby prywatne.
W omawianym zakresie można mówić o stałej tendencji interpretacyjnej, gdyż organy podatkowe są konsekwentne w dokonywanych rozstrzygnięciach. W ich ocenie samochód wykupiony na cele prywatne lub na te cele przekazany po wycofaniu z działalności i tak stanowi składnik firmowego majątku z uwagi na to, że w okresie trwania umowy leasingu przedsiębiorca obciążał koszty podatkowe ratami leasingowymi i fakturami za paliwo. Dodatkowo argumentują, że możliwość preferencyjnego wykupu przewidziana jest dla leasingobiorcy będącego osobą prowadzącą działalność gospodarczą. Według fiskusa również możliwość wykupu samochodu za niską wartość jest związana z prowadzoną działalnością.
Z przedstawionej argumentacji organy końcowo wywodzą, że każda sprzedaż samochodu będącego wcześniej przedmiotem leasingu operacyjnego, niewprowadzonego do ewidencji środków trwałych leasingobiorcy, a po wykupie wykorzystywanego wyłącznie na potrzeby osobiste przedsiębiorcy, stanowi przychód z działalności gospodarczej. Przychód ten powstanie ich zdaniem wówczas, gdy pomiędzy pierwszym dniem miesiąca, w którym składnik został wycofany z działalności (którym w opinii fiskusa jest dzień zakończenia umowy leasingu) i dniem odpłatnego zbycia nie upłynie 6 lat. Takie stanowisko zajęli w interpretacjach indywidualnych m.in. Dyrektorzy Izb Skarbowych: w Bydgoszczy z dnia 23 listopada 2011 r., nr ITPB1/415-926/11/AK i Katowicach z dnia 10 stycznia 2012 r., nr IBPBI/1/ 415-1107/11/ESZ oraz z dnia 2 marca 2012 r., nr IBPBI/1/415-1252/11/ESZ).
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.)
autor: Agata Cieśla
Gazeta Podatkowa nr 95 (927) z dnia 2012-11-26