VAT przy przekazaniu środka trwałego na potrzeby osobiste

Nieodpłatne przekazanie towaru

Ustawodawca w art. 7 ust. 2 ustawy o VAT wskazał, że opodatkowaniu VAT podlega także nieodpłatne przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, a w szczególności przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia oraz wszelkie inne darowizny. Czynności te podlegają opodatkowaniu, o ile podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.

Tak więc nieodpłatne przekazanie towarów na cele osobiste pozostaje poza zakresem podatku VAT tylko wówczas, gdy podatnikowi przy nabyciu tych towarów (lub ich części składowych) nie przysługiwało w ogóle prawo do odliczenia podatku naliczonego.

Przekazanie samochodu na cele osobiste

Jeśli podatnik zdecyduje się na przekazanie na potrzeby osobiste samochodów, w stosunku do których przysługiwało mu częściowe prawo do odliczenia podatku naliczonego, to czynność ta będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT. Przekazanie to podlega opodatkowaniu 23% stawką VAT. Podstawę opodatkowania przekazania towaru (samochodu) na cele osobiste podatnika ustala się zgodnie z art. 29a ustawy o VAT. Stosownie do tego przepisu w przypadku nieodpłatnego przekazania towarów podstawę opodatkowania stanowi cena nabycia towarów lub towarów podobnych (bez podatku), a gdy nie ma ceny nabycia - koszt wytworzenia, określone w momencie dostawy tych towarów. Określona wartość towarów to cena nabycia skorygowana na dzień przekazania.

Należy także mieć na uwadze, że nieodpłatne przekazanie samochodu, w stosunku do którego przysługiwało częściowe prawo do odliczenia podatku naliczonego, daje podatnikowi prawo do korekty in plus podatku VAT odliczonego przy jego zakupie (art. 90b ustawy o VAT). W przypadku gdy przy nabyciu samochodu podatnikowi przysługiwało ograniczone do 60% prawo do odliczenia VAT, a następnie w okresie korekty przekazał go na cele osobiste (w związku z czym naliczył 23% VAT), podatnik może dokonać korekty odliczonego VAT za pozostałe miesiące do końca okresu korekty (przykład). 60-miesięczny okres korekty dotyczy pojazdów samochodowych o wartości początkowej (ustalonej zgodnie z przepisami o podatku dochodowym) równej lub wyższej niż 15.000 zł. Natomiast pojazdy o wartości niższej niż 15.000 zł podlegają 12-miesięcznej korekcie (art. 90b ust. 6 ustawy o VAT).

Nieodpłatne przekazanie nieruchomości

Także nieodpłatne przekazanie nieruchomości podlega opodatkowaniu VAT w sytuacji, gdy podatnikowi przysługiwało, w całości lub części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia lub wytworzenia nieruchomości. Pod pojęciem wytworzenia nieruchomości rozumie się nie tylko wybudowanie budynku, budowli lub ich części, ale również ich ulepszenie w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym (art. 2 pkt 14a ustawy o VAT).

Oznacza to, że jeżeli przy wybudowaniu lub ulepszeniu nieruchomości podatnikowi nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego, nieodpłatne przekazanie takiej nieruchomości pozostaje poza zakresem opodatkowania VAT. Natomiast jeśli podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego w związku z nabyciem czy wytworzeniem danej nieruchomości, to nieodpłatne jej przekazanie podlega opodatkowaniu właściwą stawką VAT (23% lub 8% dla obiektów budowlanych lub ich części zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym) lub może korzystać ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 lub 10a ustawy o VAT.

Zwolnienie określone w art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT dotyczy dostawy budynku/budowli lub ich części, która nie jest dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia w rozumieniu art. 2 pkt 14 ustawy, bądź między pierwszym zasiedleniem a dostawą tego budynku/budowli upłynęły przynajmniej 2 lata.

Natomiast zwolnienie na mocy art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy o VAT ma zastosowanie dla tej dostawy budynków/budowli lub ich części, która nie korzysta ze zwolnienia określonego w art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy. Przepis art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy o VAT daje prawo do zwolnienia z VAT dostawy budynków, budowli lub ich części, pod warunkiem, że:

a) w stosunku do tych obiektów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego,

b) dokonujący ich dostawy nie ponosił wydatków na ich ulepszenie, w stosunku do których miał prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, a jeżeli ponosił takie wydatki, to były one niższe niż 30% wartości początkowej tych obiektów (warunku tego nie stosuje się, jeżeli budynki, budowle lub ich części w stanie ulepszonym były wykorzystywane przez podatnika do czynności opodatkowanych przez co najmniej 5 lat).

Ponadto trzeba również pamiętać o tym, że przy dostawie nieruchomości zabudowanej z podstawy opodatkowania nie wyodrębnia się wartości gruntu (art. 29a ust. 8 ustawy o VAT).

Dodatkowo należy podkreślić, że w sytuacji gdy podatnik przy przekazaniu nieruchomości zastosuje zwolnienie, może być zobowiązany do korekty VAT. Korekta podatku naliczonego odliczonego z tytułu nabycia nieruchomości jest zasadna w sytuacji, gdy nieodpłatne przekazanie nieruchomości na cele osobiste podatnika podlega zwolnieniu od podatku i nie upłynął 10-letni okres korekty, liczony od roku, w którym nieruchomość ta została oddana do użytkowania. W tym przypadku w okresie korekty dochodzi do zmiany prawa do odliczenia podatku naliczonego przysługującego z tytułu zakupu nieruchomości. W momencie dokonania odliczenia VAT nieruchomość służyła bowiem czynnościom opodatkowanym VAT, natomiast z chwilą jej przekazania na cele osobiste podatnika należy przyjąć, że dalsze jej wykorzystanie (od chwili wycofania z działalności) związane jest wyłącznie z czynnościami zwolnionymi od podatku.