Wartość początkowa środka trwałego nabytego z zastrzeżeniem prawa własności

Jak wynika z art. 16a ustawy o PDOP, przez podlegające amortyzacji środki trwałe rozumie się składniki majątku stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania, o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub leasingu.

Tak więc maszyna, przy zakupie której zastrzeżono przeniesienie prawa własności, do czasu całkowitej spłaty zobowiązania nie może być uznana za środek trwały jako niestanowiąca własności lub współwłasności podatnika.

Wartość początkową nabytego odpłatnie środka trwałego ustala się na podstawie ceny jego nabycia (por. art. 16g ust. 1 pkt 1 ustawy o PDOP).

Za cenę nabycia uważa się - w skrócie - kwotę należną zbywcy, powiększoną o koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego do używania (por. art. 16g ust. 3 ustawy o PDOP), a w szczególności o koszty transportu, ubezpieczenia w drodze, montażu czy odsetek. Ponadto cenę nabycia koryguje się o różnice kursowe, naliczone do dnia przekazania środka trwałego do używania (por. art. 16g ust. 5 ustawy o PDOP).

Ww. przepisy art. 16g ustawy dotyczą ustalenia wartości początkowej środka trwałego, czyli składnika spełniającego kryteria, o których jest mowa w ww. art. 16a ustawy.

Wraz z zapłatą ostatniej raty nastąpi przeniesienie prawa własności maszyny. Wówczas nabyty składnik, jako spełniający definicję środka trwałego i oddany do używania, będzie mógł być wprowadzony do ewidencji.

Na ogólnych zasadach amortyzacja takiego środka trwałego będzie naliczana (dla celów podatkowych) od miesiąca następującego po miesiącu, w którym został on wprowadzony do ewidencji.

W uzupełnieniu dodajmy, że zupełnie inaczej będzie przebiegało rozpoczęcie amortyzacji takiego urządzenia dla celów bilansowych. Jak wynika z art. 3 ust. 1 pkt 15 ustawy o rachunkowości, przez środki trwałe rozumie się rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, kompletne i zdatne do użytku oraz przeznaczone na potrzeby jednostki.

W definicji tej nie zawarto warunku posiadania prawa własności do nabytego składnika majątku. Istotna jest jedynie możliwość kontrolowania składnika aktywów. Kontrolowanie oznacza uprawnienie jednostki do czerpania w przyszłości korzyści ekonomicznych z tego składnika aktywów, a zarazem możliwość ograniczenia innym jednostkom dostępu do czerpania korzyści wynikających z jego użytkowania.

Sprawowanie kontroli nad środkiem trwałym nie jest równoznaczne z posiadaniem prawa własności lub współwłasności do danego składnika majątku. Kontrolowane mogą być również składniki majątku, które nie stanowią jej własności, ale są jej przekazane do odpłatnego użytkowania.

W myśl art. 32 ust. 1 ustawy o rachunkowości, rozpoczęcie amortyzacji następuje nie wcześniej niż po przyjęciu środka trwałego do używania. Natomiast z definicji środka trwałego wynika, że przyjęcia środka trwałego do ewidencji bilansowej można dokonać wtedy, gdy jest on kompletny i zdatny do użytku, a jednostka jest gotowa do jego używania w znaczeniu czerpania z niego korzyści ekonomicznych.

Oznacza to, że w omawianym przypadku dla celów bilansowych pytająca spółka powinna przyjąć przedmiotową maszynę na stan środków trwałych w dacie rzeczywistego rozpoczęcia jej użytkowania.

Jeżeli wymagała ona montażu, wszystkie koszty związane z instalacją i montażem wskazane było ująć na koncie 08 "Środki trwałe w budowie". Następnie, w dniu przekazania środka trwałego do używania, koszty zgromadzone na koncie 08 "Środki trwałe w budowie", składające się na wartość początkową, podlegały przeksięgowaniu, zapisem:

Odnośnie kosztów przeniesienia wykorzystywanej maszyny do innego zakładu (tej samej jednostki) należy wskazać, że wydatki takie powinny być rozliczane (zarówno dla celów podatkowych jak i bilansowych) na zasadach ogólnych, tj. takich samych, jakie stosuje się przy przenoszeniu w inne miejsce zakładu środka trwałego. Wydatki na demontaż maszyny, jej przetransportowanie do innego zakładu, ubezpieczenie w drodze, załadunek i rozładunek, ponowny montaż oraz uruchomienie - jako wydatki niemające jakiegokolwiek związku z nabyciem maszyny - powinny być bezpośrednio odniesione w koszty okresu, np. zapisem:

Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych Nr 34 z dnia 2015-12-01

GOFIN podpowiada