Wątpliwości w przepisach wyjaśnione przez ZUS

Od 1 stycznia 2019 r. określona grupa przedsiębiorców (spełniających odpowiednie warunki) ma prawo opłacać składki na ubezpieczenia społeczne w ramach tzw. małego ZUS. Prawo do tej preferencji wskazuje art. 18c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zwanej ustawą systemową. Od 1 lutego 2020 r., w wyniku modyfikacji tego przepisu, prawo do tej ulgi ma przedsiębiorca, którego roczny przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym nie przekroczył kwoty 120.000 zł.

Dla osoby uprawnionej do tzw. małego ZUS podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne:

• jest uzależniona od dochodu z pozarolniczej działalności w rozumieniu przepisów o pdof, uzyskanego w poprzednim roku kalendarzowym,
   
• nie może przekroczyć 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia ustalonego dla podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych w danym roku kalendarzowym i nie może być niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w styczniu danego roku.

Z przedmiotowej ulgi chciał skorzystać przedsiębiorca, któremu syn pomagał na zasadzie współpracy w prowadzeniu działalności gospodarczej. Uważał, że z tytułu tej współpracy może on opłacać za niego składki na ubezpieczenia społeczne w ramach tzw. małego ZUS.

Oddział ZUS w Lublinie w interpretacji indywidualnej z dnia 30 września 2020 r., znak WPI/200000/43/680/2020, przypomniał, że składki na ubezpieczenia społeczne w ramach tzw. małego ZUS może opłacać wyłącznie osoba, o której mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy systemowej, czyli prowadząca pozarolniczą działalność na podstawie Prawa przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych (z wyjątkiem osoby korzystającej z ulgi na start).

Z preferencji tej nie może zatem korzystać osoba współpracująca z przedsiębiorcą przy prowadzeniu działalności gospodarczej. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla osoby współpracującej przy prowadzeniu działalności gospodarczej z przedsiębiorcą powinna być ustalana w oparciu o art. 18 ust. 8 ustawy systemowej, czyli w wysokości 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe. Minimalna jej wysokość w 2020 r. wynosi 3.136,20 zł.

Na innych zasadach niż omówione wcześniej ustala podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne przedsiębiorca, który jest uprawniony do ulgi, o której mowa w art. 18a ustawy systemowej. Taka osoba w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności (lub po zakończeniu 6-miesięcznej ulgi na start) opłaca składki społeczne od zadeklarowanej kwoty, jednak nie niższej niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Najniższa podstawa wymiaru tych składek dla takiego przedsiębiorcy w 2020 r. wynosi 780 zł (a w 2021 r. będzie wynosiła 840 zł).

Prawo do tej preferencji ma jedynie przedsiębiorca, który spełnia następujące warunki, tj.:

• nie prowadzi lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej nie prowadził pozarolniczej działalności,
   
• nie wykonuje działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, u którego przed dniem rozpoczęcia tej działalności w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres prowadzonej działalności gospodarczej.

Z preferencji tej chciał skorzystać przedsiębiorca, który prowadził jednoosobową działalność gospodarczą na podstawie wpisu do CEIDG. Od dnia jej rozpoczęcia wykonywał usługi na rzecz byłego pracodawcy i były to te same czynności, które świadczył u niego podczas pracowniczego zatrudnienia. Wiedział, że fakt ten wykluczał jego prawo do 6-miesięcznej ulgi na start, a następnie do 24-miesięcznego ulgowego ZUS. Tym samym składki społeczne opłacał z działalności od 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Po pewnym czasie przedsiębiorca zakończył współpracę z byłym pracodawcą i w żadnej formie nie podejmował już z nim współpracy. Uważał, że w tej sytuacji nabył prawo do opłacania składek społecznych od 30 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia.

Oddział ZUS w Gdańsku w interpretacji indywidualnej z dnia 22 lipca 2020 r., znak DI/100000/43/410/2020, wskazał, że warunek nie wykonywania działalności na rzecz byłego pracodawcy dotyczy nie tylko pierwszego dnia jej prowadzenia, ale całego 24-miesięcznego okresu trwania ulgi. Oznacza to, że od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności na rzecz byłego pracodawcy (także wtedy, gdy moment ten wystąpi np. po upływie kilku miesięcy od rozpoczęcia prowadzenia działalności) następuje utrata prawa przedsiębiorcy do deklarowania do podstawy wymiaru składek społecznych kwoty w wysokości 30 proc. minimalnej płacy. Ponowne prawo do tej ulgi taka osoba nabędzie od dnia zaprzestania wykonywania działalności na rzecz byłego pracodawcy.

W takim jednak przypadku, na co zwrócił uwagę ZUS, prawo do opłacania tych składek od 30% kwoty minimalnej płacy przysługuje w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej przez taką osobę. Dlatego też, jeżeli przedsiębiorca w momencie rozpoczęcia działalności nie był uprawniony do wskazanej ulgi, ponieważ prowadził działalność na rzecz byłego pracodawcy, a następnie zaprzestał jej wykonywania na jego rzecz, to od dnia następującego po zakończeniu przedmiotowej współpracy uzyskuje on prawo do opłacania składek społecznych od 30 proc. kwoty minimalnej płacy. Z tym że ulga ta przysługuje mu tylko w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych liczonych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej.

Podstawa prawna: Ustawa z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266 ze zm.)

autor: Aneta Dąbrowska
Gazeta Podatkowa nr 91 (1757) z dnia 2020-11-12

Biznes INTERIA.PL na Twitterze. Dołącz do nas i czytaj informacje gospodarcze