Więcej ulg w ZUS dla osób rozpoczynających prowadzenie firmy

Składki ZUS przedsiębiorcy

Generalnie osoba prowadząca pozarolniczą działalność opłaca za siebie do ZUS składki na ubezpieczenia społeczne od zadeklarowanej kwoty. Nie może ona być jednak niższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych. Stanowi tak art. 18 ust. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zwanej dalej ustawą systemową. W 2018 r. minimalna podstawa wymiaru składek społecznych dla takiego przedsiębiorcy wynosi 2.665,80 zł (tj. 4.443 zł × 60%). Taka wysokość tej podstawy przewidziana jest dla osoby prowadzącej działalność gospodarczą i opłacającej składki społeczne na ogólnych zasadach.

Ulgowa podstawa wymiaru składek

Dla niektórych przedsiębiorców przepisy przewidują preferencję w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne. Odnosi się ona do osób rozpoczynających prowadzenie działalności gospodarczej. Tacy przedsiębiorcy mogą opłacać składki na te ubezpieczenia od 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym roku kalendarzowym. Ulgę tę przewiduje art. 18a ust. 1 ustawy systemowej. W 2018 r. minimalna jej wysokość wynosi 630 zł (tj. 30% z 2.100 zł). Prawo do opłacania składek społecznych w takiej wysokości przysługuje wyłącznie przedsiębiorcy, który spełnia warunki określone w art. 18a ust. 2 ustawy systemowej, tj.:

• nie prowadzi lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej nie prowadził pozarolniczej działalności,
   
• nie wykonuje działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres prowadzonej działalności gospodarczej.

Możliwość opłacania składek społecznych w obniżonej wysokości przysługuje przedsiębiorcy spełniającemu wskazane warunki przez pierwsze 24 miesiące kalendarzowe od momentu rozpoczęcia wykonywania działalności. Przy ustalaniu tego okresu bierze się pod uwagę pełne miesiące kalendarzowe (przykład 1).

Nowa ulga na start

Z dniem 30 kwietnia 2018 r. weszły w życie ustawy tworzące tzw. Konstytucję Biznesu, w tym m.in. ustawa Prawo przedsiębiorców. Na mocy tego aktu osoba rozpoczynająca prowadzenie działalności gospodarczej może być zwolniona z podlegania ubezpieczeniom społecznym oraz opłacania składek na te ubezpieczenia. Wynika to z art. 18 ust. 1 Prawa przedsiębiorców. Zgodnie z tym przepisem przedsiębiorca będący osobą fizyczną, po zarejestrowaniu działalności gospodarczej (w CEIDG) może być zwolniony z obowiązku ubezpieczeń społecznych przez okres 6 miesięcy od dnia podjęcia tej działalności. Także w przypadku tej ulgi muszą zostać spełnione odpowiednie warunki, tj. wymóg podjęcia działalności po raz pierwszy albo ponownie po upływie co najmniej 60 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia. Ponadto podjęta działalność nie może być wykonywana przez przedsiębiorcę na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał on w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności.

Wprawdzie osoba spełniająca wskazane warunki nie będzie podlegać w tym okresie ubezpieczeniom społecznym, to jednak zobowiązana jest dokonać zgłoszenia siebie do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego (na druku ZUS ZZA) z kodem tytułu ubezpieczenia 05 40. Składkę zdrowotną taki przedsiębiorca będzie opłacać od zadeklarowanej kwoty, nie niższej jednak niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku (w 2018 r. od kwoty 3.554,93 zł, czyli 4.739,91 zł × 75%).

Nowy przedsiębiorca może zrezygnować z ulgi na start przez dokonanie zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych.

Jeśli przedsiębiorca zrezygnuje z ulgi na start przed upływem 6-miesiecy, a następnie stwierdzi, że chciałby nadal ją kontynuować przez pozostały niewykorzystany okres, to nie może ponownie z niej skorzystać (przykład 2). Wtedy kolejny raz będzie mógł skorzystać z tego uprawnienia dopiero po upływie 60 miesięcy kalendarzowych od dnia zakończenia działalności bądź jej zawieszenia.

Wyliczenie okresu trwania ulgi na start

Nowa ulga na start może trwać maksymalnie 6 miesięcy kalendarzowych. Początek jej trwania stanowi dzień faktycznego rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej. Przy czym, jeżeli dzień ten przypada pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego - miesiąc ten wlicza się do okresu trwania tej preferencji. Gdy działalność gospodarcza zostanie rozpoczęta przez osobę fizyczną w trakcie miesiąca kalendarzowego - miesiąca tego nie wlicza się przy ustalaniu okresu tej ulgi (przykłady 3 i 4). Takich wyjaśnień udzielił ZUS na swojej stronie internetowej www.zus.pl, w zakładce "Bieżące wyjaśnienia", w opracowaniu pt. "Zmiany w ubezpieczeniach wprowadzone przez Konstytucję biznesu".

Zgłoszenie innych osób do ubezpieczeń w ZUS

6-miesięczne zwolnienie z obowiązku ubezpieczeń społecznych w ZUS dotyczy wyłącznie osoby prowadzącej działalność. Wobec tego nie zwalnia z objęcia ubezpieczeniami społecznymi (i zdrowotnym) w ZUS osób współpracujących z przedsiębiorcą przy prowadzeniu działalności gospodarczej oraz zatrudnionych pracowników czy zleceniobiorców. Ponadto w okresie jej trwania nowy przedsiębiorca będzie mógł zgłosić do ubezpieczenia zdrowotnego członków swojej rodziny.

Składki społeczne po wykorzystaniu ulgi na start

Jeżeli przedsiębiorca wykorzysta 6-miesięczną ulgę na start i dalej będzie kontynuował prowadzenie działalności gospodarczej, to po upływie okresu jej trwania będzie mógł skorzystać (dodatkowo) z dotychczas istniejącej ulgi w opłacie składek społecznych, czyli opłacania ich (przez kolejne 24 miesiące) od 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia.

Wtedy jednak będzie zobligowany dokonać odpowiedniego zgłoszenia siebie do tych ubezpieczeń w ZUS. W takim przypadku okres 24 miesięcy kalendarzowych będzie liczony od dnia objęcia ubezpieczeniami społecznymi. Wynika to z art. 18aa ust. 3 ustawy systemowej (który został wprowadzony ustawą Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo przedsiębiorców oraz inne ustawy dotyczące działalności gospodarczej - Dz. U. z 2018 r. poz. 650).

Zawieszenie działalności a ulga

Możliwa jest sytuacja, że przedsiębiorca w okresie korzystania z ulgi na start zawiesi wykonywanie działalności gospodarczej. W takim przypadku okres zawieszenia działalności gospodarczej nie przerwie biegu 6 miesięcy omawianej preferencji. Przykładowo, jeżeli osoba fizyczna rozpocznie prowadzenie działalności gospodarczej 4 maja 2018 r. i korzystać będzie z ulgi na start, a następnie od 1 czerwca do 31 lipca 2018 r. zawiesi wykonywanie działalności gospodarczej, to po jej wznowieniu będzie miała prawo do ulgi na start jeszcze przez 4 miesiące, tj. do 30 listopada 2018 r.

Prowadzenie działalności bez rejestracji

Prawo przedsiębiorców wprowadziło także możliwość prowadzenia działalności nieewidencjonowanej, czyli wykonywanej przez osobę fizyczną, dla której nie powstaje obowiązek rejestracyjny w CEIDG. Odnosi się ona do drobnej działalności zarobkowej, w tym np. dorywczego handlu czy okazjonalnych usług. Takie osoby z racji jej wykonywania nie muszą zgłaszać się do żadnych ubezpieczeń w ZUS oraz opłacać za siebie składek ubezpieczeniowych. Prowadzonej przez nie działalności nie uznaje się za działalność gospodarczą. Z takiego uprawnienia może skorzystać jedynie osoba fizyczna, która spełnia poniższe warunki, tj.:

• uzyskiwany przez nią przychód należny z tej działalności nie przekroczy w żadnym miesiącu 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia (w 2018 r. - 1.050 zł, czyli 50% z 2.100 zł),
   
• wcześniej, czyli w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej.

Jeżeli jednak przychód należny z działalności prowadzonej przez osobę fizyczną przekroczy w danym miesiącu określony wcześniej limit 50% minimalnej płacy, wtedy działalność ta stanie się działalnością gospodarczą począwszy od dnia, w którym nastąpiło jego przekroczenie. Wówczas osoba ją wykonująca będzie zobowiązana złożyć wniosek o wpis do CEIDG. Powinna tego dokonać w terminie 7 dni od dnia, w którym nastąpi przekroczenie podanej wysokości przychodu.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1778 ze zm.)

Ustawa z dnia 6.03.2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. poz. 646)

autor: Aneta Dąbrowska
Gazeta Podatkowa nr 39 (1496) z dnia 2018-05-14

GOFIN podpowiada