Zasady dokonywania poboru i rozliczania opłaty recyklingowej

Podmiot zobowiązany do pobrania opłaty

Opłatę recyklingową pobiera przedsiębiorca prowadzący jednostkę handlu detalicznego lub hurtowego od nabywającego lekką torbę na zakupy z tworzywa sztucznego przeznaczoną do pakowania produktów oferowanych w tej jednostce. Obowiązek ten ma zastosowanie w odniesieniu do przedsiębiorców w rozumieniu art. 4 Prawa przedsiębiorców (Dz. U. z 2019 r. poz. 1292). Zgodnie z nim przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność gospodarczą. Przedsiębiorcami są także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.

W ustawie o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi brak jest definicji pojęcia "jednostka handlu detalicznego". Z prośbą o jego wyjaśnienie nasze Wydawnictwo zwróciło się do Ministerstwa Środowiska. W odpowiedzi z dnia 30 stycznia 2018 r. resort środowiska wskazał, że: "(...) użyte w ustawie pojęcie jednostki handlu detalicznego oznacza miejsce, w którym prowadzona jest sprzedaż detaliczna towarów. Powyższe pojęcie z kolei jest stosowane w statystyce publicznej i zostało zdefiniowane przez Główny Urząd Statystyczny (GUS): »sprzedaż detaliczna towarów - sprzedaż towarów własnych i komisowych (nowych i używanych) w punktach sprzedaży detalicznej, placówkach gastronomicznych oraz innych punktach sprzedaży (np. składy, magazyny) w ilościach wskazujących na zakup dla potrzeb indywidualnych nabywców (...)«. Ministerstwo jednoznacznie uznało, że opłata recyklingowa pobierana jest jedynie w przypadku oferowania "foliówek" do pakowania produktów nabywanych w danej jednostce.

Z powyższego wynika, iż bary, restauracje, fastfoody i inne lokale oferujące dania na wynos mieszczą się w pojęciu jednostki handlu detalicznego. Zatem wydając klientom zakupione potrawy w lekkich torbach foliowych zobowiązane są pobierać opłatę recyklingową.

Pojęcie torby foliowej z tworzywa sztucznego

Pod pojęciem "torby na zakupy z tworzywa sztucznego" rozumieć należy torby na zakupy, z uchwytami lub bez uchwytów, wykonane z tworzywa sztucznego, które są oferowane w jednostkach handlu detalicznego lub hurtowego, do których zalicza się:

• lekkie torby na zakupy z tworzywa sztucznego o grubości materiału poniżej 50 mikrometrów,
   
• bardzo lekkie torby na zakupy z tworzywa sztucznego o grubości materiału poniżej 15 mikrometrów, które są wymagane ze względów higienicznych lub oferowane jako podstawowe opakowanie żywności luzem, gdy pomaga to w zapobieganiu marnowaniu żywności,
   
• pozostałe torby na zakupy z tworzywa sztucznego o grubości materiału równej 50 mikrometrów i większej.

Przez tworzywo sztuczne traktować należy polimer w rozumieniu art. 3 pkt 5 rozporządzenia nr 1907/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 18 grudnia 2006 r., do którego mogły zostać dodane dodatki lub inne substancje, i który może funkcjonować jako główny strukturalny składnik toreb na zakupy.

Torby objęte opłatą

Od 1 września 2019 r. opłacie recyklingowej podlegają wszystkie torby na zakupy z tworzywa sztucznego, z wyjątkiem bardzo lekkich toreb o grubości materiału poniżej 15 mikrometrów (tzw. zrywek), które są wymagane ze względów higienicznych lub oferowane jako podstawowe opakowanie żywności sprzedawanej luzem, gdy pomaga to w zapobieganiu marnowaniu żywności. Jeżeli torby te wydawane są w innym celu, wówczas podlegają obowiązkowi opłaty.

Opłaty nie pobiera się natomiast przy wydawaniu klientom np. toreb papierowych, toreb w pełni biodegradowalnych niezawierających dodatków z tworzyw sztucznych (np. torby ze skrobi). Trzeba jednak zwrócić uwagę, że takie torby nie mogą zawierać w swoim składzie tworzyw sztucznych.

Ponadto, w myśl art. 8a ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, oksydegradowalne torby na zakupy z tworzywa sztucznego mieszczą się w definicji lekkich toreb na zakupy z tworzywa sztucznego lub bardzo lekkich toreb na zakupy z tworzywa sztucznego. W związku z powyższym oksydegradowalna torba na zakupy z tworzywa sztucznego jest klasyfikowana jako lekka torba na zakupy z tworzywa sztucznego i tym samym przedsiębiorca prowadzący jednostkę handlu detalicznego lub hurtowego, w której oferowane są takie torby, jest zobowiązany w odniesieniu do tych toreb pobierać opłatę recyklingową.

Co istotne, przedsiębiorca prowadzący jednostkę handlu detalicznego lub hurtowego zobowiązany jest pobrać opłatę recyklingową za wydawaną klientowi bardzo lekką torbę na zakupy z tworzywa sztucznego o grubości materiału poniżej 15 mikrometrów, jeżeli nie jest wymagana ze względów higienicznych lub nie stanowi ona podstawowego opakowania żywności luzem. W myśl art. 3 ust. 1 ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. z 2017 r. poz. 149 ze zm.), aby zdefiniować pojęcie "żywności", należy odwołać się do art. 2 rozporządzenia nr 178/2002/WE Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego (...). Wynika z niego, że pojęcie "żywność" ("środek spożywczy") oznacza jakiekolwiek substancje lub produkty, przetworzone, częściowo przetworzone lub nieprzetworzone, przeznaczone do spożycia przez ludzi lub których spożycia przez ludzi można się spodziewać.

Wysokość opłaty recyklingowej

Obecnie opłata recyklingowa wynosi 0,20 zł za jedną torbę. Stawkę opłaty określa rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie stawki opłaty recyklingowej (Dz. U. z 2019 r. poz. 1639). Opłata ta może ulec podwyższeniu, bowiem w ustawie o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi ustawodawca określił jej maksymalną wysokość na poziomie 1 zł. Trzeba przy tym podkreślić, że podmiot prowadzący jednostkę handlu detalicznego lub hurtowego może też pobierać dodatkową opłatę za torbę. Zatem opłata recyklingowa może stanowić całkowity koszt torby dla konsumenta albo zostać doliczona do ceny torby ustalonej przez daną jednostkę handlową. Wtedy ostateczna opłata ponoszona przez konsumenta będzie składała się z właściwej ceny torby oraz doliczonej do niej opłaty recyklingowej.

Kwota opłaty ulega zwiększeniu o podatek VAT, chyba że sprzedający jest zwolniony z podatku od towarów i usług.

Zatem o ostatecznej cenie torby foliowej wydawanej klientowi decyduje sprzedawca, z tym że obowiązkowo musi pobrać opłatę recyklingową w wysokości 0,20 zł + VAT.

Rozliczenie pobranej opłaty

W wyniku nowelizacji ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniami przedsiębiorcy prowadzący jednostkę handlu detalicznego bądź hurtowego wydający swoim klientom torby foliowe podlegające opłacie recyklingowej zobowiązani są do rozliczenia się w tym zakresie kwartalnie. Pobraną opłatę recyklingową należy wnieść na odrębny rachunek bankowy prowadzony przez marszałka województwa w terminie do 15. dnia miesiąca następującego po kwartale, w którym została pobrana. Wskazać należy, że rozliczenia za 2019 r. trzeba będzie dokonać, zgodnie z uprzednio obowiązującymi przepisami, do 15 marca 2020 r., natomiast za I kwartał 2020 r. - do 15 kwietnia 2020 r.

Opłata recyklingowa a podatki

• VAT

Opłata recyklingowa stanowiąca element należności za torbę, jest wliczana do podstawy opodatkowania z tego tytułu i podlega 23% stawce VAT.

Jak czytamy w wyjaśnieniach zamieszczonych na stronie serwisu informacyjno-usługowego dla przedsiębiorców BIZNES.GOV.PL (www.biznes.gov.pl) nadzorowanego przez Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii: "Sprzedaż toreb z tworzywa sztucznego na zakupy dokonywana na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, podlega ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących na zasadach ogólnych - na paragonie fiskalnym umieszczana jest kwota zapłaty z tytułu sprzedaży torby (podobnie w przypadku faktury). Jeśli ta kwota jest wyższa niż opłata recyklingowa (czyli sprzedajesz jedną torbę za cenę wyższą niż stawka opłaty recyklingowej - 20 gr), nie musisz wyodrębniać na paragonie lub fakturze kwoty opłaty recyklingowej. Paragon lub faktura, które potwierdzają sprzedaż toreb, zawierają informacje o liczbie sprzedanych toreb i dlatego kwota opłaty recyklingowej będzie możliwa do ustalenia w łatwy sposób - przez przemnożenie liczby toreb i stawki tej opłaty za 1 sztukę (0,20 zł)".

• Podatek dochodowy

Opłata recyklingowa pobierana przez sprzedawcę od klientów stanowi przychód, natomiast opłata wnoszona do urzędu marszałkowskiego - koszt uzyskania przychodu. Opłata stanowi koszt uzyskania przychodu z chwilą jej wniesienia przez przedsiębiorcę. Zalicza się ją do kosztów uzyskania przychodu w kwocie netto.

Nowe obowiązki

Od 2020 r. przedsiębiorcy prowadzący jednostkę handlu detalicznego lub hurtowego zobowiązani będą do prowadzenia ewidencji lekkich i pozostałych toreb na zakupy z tworzywa sztucznego wydanych klientom w danym roku kalendarzowym. Taki rejestr trzeba będzie prowadzić w postaci papierowej albo elektronicznej. Przedsiębiorca prowadzący więcej niż jedną jednostkę handlu detalicznego lub hurtowego, w której są oferowane torby na zakupy z tworzywa sztucznego, objęte opłatą recyklingową, powinien prowadzić taką ewidencję oddzielnie dla poszczególnych jednostek. Informacje zawarte w ewidencji trzeba będzie archiwizować przez okres 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, którego informacje dotyczą.

Poza tym przedsiębiorcy prowadzący w dniu 1 września 2019 r. jednostki handlu detalicznego lub hurtowego, w których są oferowane torby na zakupy z tworzywa sztucznego, objęte opłatą recyklingową, zobowiązani są do złożenia wniosku o wpis do rejestru BDO (Baza Danych o Odpadach) w terminie do 31 grudnia 2019 r. i mogą prowadzić działalność bez posiadania takiego wpisu do dnia jego uzyskania.

Rejestr zawiera takie informacje, jak: imię i nazwisko lub nazwę podmiotu, adres zamieszkania lub siedziby, NIP, europejski numer identyfikacji podatkowej (o ile taki posiada), informacje o rodzaju prowadzonej działalności oraz o miejscu albo miejscach jej prowadzenia. Przedsiębiorca musi pamiętać o aktualizowaniu danych zawartych w rejestrze. Jakiekolwiek zmiany zobowiązany jest zgłosić w ciągu 30 dni od dnia, w którym zaistnieją. Przykładowo zgłoszenia trzeba dokonać w przypadku zmiany adresu siedziby, firmy przedsiębiorcy czy zakresu prowadzonej działalności.

Dodatkowo przedsiębiorcy pobierający opłatę recyklingową za wydawane torby foliowe będą musieli złożyć on-line sprawozdanie w zakresie liczby nabytych i wydanych pozostałych toreb na zakupy z tworzywa sztucznego. Pierwsze sprawozdanie trzeba będzie złożyć do 15 marca 2020 r. Będzie ono dotyczyć okresu:

• od 1 stycznia 2019 r. do 31 grudnia 2019 r. w zakresie toreb lekkich (od 15 do 49 mikrometrów) oraz
   
• od 1 września 2019 r. do 31 grudnia 2019 r. w zakresie toreb pozostałych (50 i więcej mikrometrów).

Kolejne sprawozdania, począwszy od sprawozdania za rok 2020, będą już dotyczyły całego poprzedniego roku kalendarzowego.