Zmiana etatu a podstawa świadczeń chorobowych
Wysokość świadczeń chorobowych ustalana jest jako odpowiedni procent podstawy ich wymiaru. Stanowi ją wypłacone pracownikowi wynagrodzenie za okres poprzedzający powstanie niezdolności do pracy. W zależności od długości zatrudnienia u danego pracodawcy podstawa ustalana jest z okresu wynoszącego od 1 miesiąca do 12 miesięcy. Dla prawidłowego ustalenia wysokości świadczenia nie bez znaczenia pozostaje jednak okoliczność dotycząca zmiany wymiaru czasu pracy pracownika.
Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu będącemu pracownikiem stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Jeżeli niezdolność powstała przed upływem 12 miesięcy kalendarzowych, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia. Natomiast gdy niezdolność powstała przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia chorobowego, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie, które pracownik osiągnąłby, gdyby pracował pełny miesiąc kalendarzowy. Jest to odpowiednio:
- wynagrodzenie miesięczne określone w umowie o pracę lub w innym akcie, na podstawie którego powstał stosunek pracy - jeżeli wynagrodzenie przysługuje w stałej miesięcznej wysokości,
- wynagrodzenie miesięczne obliczone przez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego za przepracowane dni robocze przez liczbę dni przepracowanych i pomnożenie przez liczbę dni, które pracownik był obowiązany przepracować w tym miesiącu - jeśli przepracował choćby 1 dzień,
- kwota zmiennych składników wynagrodzenia w przeciętnej miesięcznej wysokości, wypłacona za miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, pracownikom zatrudnionym na takim samym lub podobnym stanowisku pracy u pracodawcy, u którego przysługuje zasiłek chorobowy - jeżeli pracownik nie osiągnął żadnego wynagrodzenia.
Tak stanowią art. 36 ust. 1-2 i art. 37 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej ustawą zasiłkową.
W razie zmiany umowy o pracę lub innego aktu, na podstawie którego powstał stosunek pracy, polegającej na zmianie wymiaru czasu pracy, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie ustalone dla nowego wymiaru czasu pracy, jeżeli zmiana ta nastąpiła w:
- miesiącu, w którym powstała niezdolność do pracy lub
- miesiącach poprzedzających powstanie niezdolności do pracy uwzględnianych przy obliczaniu podstawy wymiaru zasiłku.
Taką dyspozycję zawiera art. 40 ustawy zasiłkowej.
Podstawa wymiaru zasiłku służy ustaleniu wysokości świadczenia chorobowego, którego celem jest rekompensata utraconego wynagrodzenia wskutek ziszczenia się ryzyka ubezpieczeniowego. Jeżeli więc pracownik w dacie powstania niezdolności do pracy byłby zatrudniony w większym/mniejszym wymiarze czasu pracy niż dotychczas, to jego świadczenie chorobowe nie może być obliczane od niższego/wyższego wynagrodzenia.
Ponadto podstawy wymiaru zasiłku przysługującego u tego samego pracodawcy nie oblicza się na nowo, jeżeli w pobieraniu wynagrodzenia za okres choroby i zasiłków - bez względu na ich rodzaj - nie było przerwy lub przerwa trwała krócej niż trzy miesiące kalendarzowe. Jeśli podstawa wymiaru poprzednio pobieranego zasiłku podlegała waloryzacji, podstawę wymiaru kolejnego zasiłku stanowi kwota przyjęta jako podstawa wymiaru poprzednio pobieranego zasiłku, po waloryzacji.
Przy czym, jak wyjaśnia ZUS w komentarzu do ustawy zasiłkowej, dostępnym na stronie internetowej www.zus.pl, zasada ta nie ma zastosowania, jeżeli między poszczególnymi okresami pobierania zasiłków miała miejsce zmiana wymiaru czasu pracy. Poglądu tego nie poparł jednak Sąd Najwyższy, czemu dał wyraz w wyroku z dnia 20 stycznia 2016 r., sygn. akt II UK 206/15. W ocenie SN zmiana wymiaru czasu pracy mająca miejsce w trakcie pobierania zasiłku chorobowego z racji nieprzerwanej niezdolności do pracy nie powoduje ustalenia nowej podstawy wymiaru dla obliczenia zasiłku macierzyńskiego, do którego prawo powstało bezpośrednio po zasiłku chorobowym. Stanowi ją podstawa wymiaru wcześniej należnego zasiłku chorobowego.
Za czas niezdolności do pracy pracownika pracodawca w pierwszej kolejności wypłaca wynagrodzenie chorobowe. Jest ono należne łącznie do 33/14 dni w ciągu roku kalendarzowego. Oblicza się je według zasad obowiązujących przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego i wypłaca za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy.
| Wpływ zmiany wymiaru czasu pracy na okres, z którego ustalana jest podstawa wymiaru świadczeń chorobowych dla pracownika | |||
| Gdy zmiana wymiaru czasu pracy nastąpiła: | |||
|
w okresie 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy |
w miesiącu, w którym powstała niezdolność do pracy, ale przed powstaniem tej niezdolności |
w trakcie miesiąca, a niezdolność do pracy powstała w miesiącu następnym |
w miesiącu/miesiącach przypadających po powstaniu niezdolności do pracy |
| Podstawę wymiaru świadczeń chorobowych dla pracownika stanowi: | |||
|
przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za pełne miesiące kalendarzowe po zmianie wymiaru czasu pracy |
wynagrodzenie z miesiąca, w którym powstała niezdolność do pracy przysługujące z tytułu pracy w nowym wymiarze czasu pracy, uzupełnione według zasad wskazanych w art. 37 ustawy zasiłkowej |
wynagrodzenie za pełny kalendarzowy miesiąc po zmianie wymiaru czasu pracy, tj. za miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy uzupełnione według zasad wskazanych w art. 37 ustawy zasiłkowej |
przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres 12/pełnych miesięcy kalendarzowych poprzedzających powstanie niezdolności do pracy, zmiana wymiaru czasu pracy nie ma wpływu na podstawę wymiaru świadczeń chorobowych |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2016 r. poz. 372 ze zm.)
autor: Honorata Urbaniak
Gazeta Podatkowa nr 51 (1405) z dnia 2017-06-26