Zmiany w zarządzie sukcesyjnym od 1 stycznia 2020 r.

Projektodawcy zmian w zarządzie sukcesyjnym zwracają uwagę, iż coraz większym problemem jest stosunkowo niewielka skłonność dzieci do przejmowania prowadzenia firm ich rodziców. Z badań Instytutu Biznesu Rodzinnego z 2017 r. wynika, że choć 59% sukcesorów pracowało w firmie swoich rodziców, to jedynie 8,1% z nich chce przejąć taką firmę. Ważnymi przyczynami nieprzejmowania firm przez dzieci przedsiębiorców są brak predyspozycji lub chęć wyboru innej ścieżki kariery. W związku z tym przedsiębiorcy wpisani do CEIDG szukają nabywców swoich firm, tak by zapewnić ciągłość działalności firmy na wypadek swojej śmierci.

Nabywca przeniesie decyzję na siebie

Nowelizacja ustaw rozwiązuje problem sukcesji firmy w przypadku, gdy jej działalność opiera się na decyzjach, takich jak koncesje czy zezwolenia. Obecnie prawo nie przewiduje generalnej możliwości (jednolitej procedury) przeniesienia praw i obowiązków wynikających z takich decyzji za życia ich adresata. Znowelizowane przepisy wprowadzają możliwość przeniesienia decyzji związanych z przedsiębiorstwem w przypadku jego zbycia. Umożliwiają przejęcie praw z decyzji związanych z przedsiębiorstwem przez jego nabywcę - w przypadku, gdy do nabycia dochodzi na podstawie czynności prawnej, najczęściej umowy.

Nabywcą przedsiębiorstwa w rozumieniu przepisów będzie przedsiębiorca, który na podstawie umowy nabędzie przedsiębiorstwo w całości, w tym osoba prawna albo jednostka organizacyjna, do której wniesiono przedsiębiorstwo tytułem wkładu. Przy czym nabycie przedsiębiorstwa będzie musiało nastąpić bezpośrednio od:

• przedsiębiorcy wykonującego we własnym imieniu działalność gospodarczą na podstawie wpisu do CEIDG,
   
• przedsiębiorcy wykonującego we własnym imieniu działalność gospodarczą na podstawie wpisu do CEIDG i jego małżonka,
   
• przedsiębiorców będących wspólnikami spółki cywilnej.

Nabywca takiego przedsiębiorstwa będzie mógł złożyć do organu administracji publicznej, który wydał decyzję (np. koncesję czy zezwolenie), wniosek o przeniesienie na niego tej decyzji w terminie 3 miesięcy od dnia nabycia przedsiębiorstwa. Do czasu upływu tego terminu decyzja nie wygaśnie.

Przeniesienie takiej decyzji będzie możliwe, jeżeli:

• spełnione będą warunki do uzyskania tej decyzji, określone w odrębnych przepisach,
   
• nabywca przedsiębiorstwa przedłoży dokumenty potwierdzające spełnienie tych warunków,
   
• nabywca przedsiębiorstwa oświadczy, że przyjmuje wszystkie warunki zawarte w tej decyzji i zobowiązuje się do wykonania związanych z nią obowiązków,
   
• nabywca przedsiębiorstwa przedłoży pisemną zgodę pozostałych nabywców przedsiębiorstwa na przeniesienie na niego decyzji związanej z przedsiębiorstwem, w przypadku gdy przedsiębiorstwo nabyło kilka osób.

Powyższa regulacja nie będzie mieć zastosowania, gdy zgodnie z odrębnymi przepisami decyzja będzie mogła zostać wydana wyłącznie wobec osoby fizycznej (co świadczy o jej osobistym charakterze), a także, gdy prawa i obowiązki wynikające z decyzji przejdą z mocy prawa na nabywcę przedsiębiorstwa (np. pozwolenie wodnoprawne wydawane na podstawie Prawa wodnego czy pozwolenie zintegrowane wydawane na podstawie Prawa ochrony środowiska).

Tymczasowy przedstawiciel małżonka

Komplikacje w funkcjonowaniu firmy mogą również pojawić się w związku ze śmiercią małżonka przedsiębiorcy, jeżeli przedsiębiorstwo stanowiło w całości mienie przedsiębiorcy wpisanego do CEIDG i jego małżonka, a małżonek ten nie był przedsiębiorcą. W takim przypadku małżeństwo ustaje, a udział małżonka w składnikach przedsiębiorstwa wchodzi do spadku po zmarłym małżonku przedsiębiorcy i jest dziedziczony przez jego spadkobierców. Choć firma może funkcjonować nadal, to trudności mogą dotyczyć dysponowania poszczególnymi przedmiotami należącymi do spadku. W związku z tym nowelizacja umożliwi zapewnienie tymczasowego zarządu udziałem w przedsiębiorstwie objętego spadkiem. Tymczasowy przedstawiciel nie będzie uzyskiwał uprawnień do wykonywania działalności gospodarczej, tj. nie stanie się np. pracodawcą, uprawnionym do wystawiania faktur czy korzystania z koncesji. Jego rola będzie ograniczona do zarządu majątkiem, podobnie jak w przypadku wykonawcy testamentu.

Do powołania tymczasowego przedstawiciela będą stosowane odpowiednio przepisy dotyczące powołania zarządcy sukcesyjnego po śmierci przedsiębiorcy. Nie będzie on jednak wpisywany do CEIDG.