Getin Noble Bank pod lupą UOKiK. W tle afera GetBack
Prezes Urzędu Tomasz Chróstny wydał trzy decyzje dotyczące Getin Noble Banku, kwestionując sposób oferowania obligacji GetBack, niedozwolone klauzule i jednostronną zmianę umów.
Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Tomasz Chróstny wydał trzy decyzje wobec Getin Noble Banku (GNB). Dotyczą one uznania klauzul modyfikacyjnych za niedozwolone postanowienia umowne, jednostronnej zmiany umów o kredyt hipoteczny oraz wprowadzania w błąd podczas oferowania obligacji GetBack.
Decyzje Prezesa UOKiK ułatwiają poszkodowanym konsumentom dochodzenie roszczeń w sądzie. Po uprawomocnieniu stają się prejudykatem. Oznacza, że ustalenia Prezesa Urzędu co do faktu stosowania przez przedsiębiorcę praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów czy klauzuli niedozwolonej są dla sądu wiążące.
Urząd sprawdzał również w postępowaniu wyjaśniającym, czy i jak Getin Noble Bank rozlicza się z osobami, które wcześniej spłaciły kredyt konsumencki. W wyniku działań UOKiK przedsiębiorca zmienił sposób rozliczania na korzystniejszą dla konsumentów metodę liniową.
Prezes UOKiK uznał, że Getin Noble Bank wprowadzał w błąd, informując o zmianie postanowień umów o kredyt hipoteczny, w tym indeksowanych do franka szwajcarskiego. W 2016 r. klienci tego banku otrzymali listy, z których mogli się dowiedzieć, że bank zamierza doprecyzować - od nowego roku - sposób wyliczania kursów kupna i sprzedaży walut obcych. Poza tym zastąpił postanowienia o bankowym tytule egzekucyjnym (BTE) zapisami o możliwym obowiązku złożenia oświadczenia o poddaniu się egzekucji w trybie art. 777 kodeksu postępowania cywilnego, co mogłoby wiązać się z koniecznością zawarcia aktu notarialnego i ułatwiłoby bankowi w przyszłości dochodzenie roszczeń. Miało to związek z uchyleniem BTE przez Trybunał Konstytucyjny, jednak ten wyrok nie daje bankowi prawa do wpisania do umów innych form zabezpieczeń. Urząd zakwestionował takie działania.
- Umowa o kredyt hipoteczny jest umową zawartą na określony, wieloletni czas. Niedozwolone jest dowolne zmienianie jej istotnych warunków, a takimi są postanowienia o zasadach wyliczania kursów czy innych zabezpieczeniach. Każde nowe rozwiązanie powinno być wynikiem obustronnych uzgodnień. Jeżeli klient nie zgodziłby się na nie, to umowa powinna być wykonywana na dotychczasowych zasadach - mówi Tomasz Chróstny, Prezes UOKiK. Efektem działania GNB było to, że wiele osób musiało zaakceptować nowe warunki, w przeciwnym razie bank wypowiedziałby umowę i wymagałby spłaty całości kredytu.
Za naruszenie zbiorowych interesów konsumentów Prezes UOKiK Tomasz Chróstny nałożył na Getin Noble Bank karę finansową ponad 7 mln zł (7 019 640 zł). Zgodnie z decyzją Prezesa UOKiK konsumenci otrzymają od banku listy informujące o zakwestionowanych praktykach. Decyzja nie jest prawomocna.
Prezes UOKiK uznał za niedozwolone postanowienia zawarte we wzorcach umów, dotyczących m.in. wydawania kart płatniczych, udzielania pożyczek, prowadzenia rachunków. Getin Noble Bank przyznawał sobie prawo do bliżej nieokreślonych ich modyfikacji, gdy np. zmienią się przepisy, zapadną wyroki sądów, czy nastąpi korekta omyłek pisarskich. GNB zastrzegał przy tym, że z tych powodów ma również prawo do zmiany taryfy opłat i prowizji, co więcej mógł to zrobić ze względu na nowe stawki cen prądu, taryf pocztowych, telekomunikacyjnych. Zdaniem UOKiK, są to zbyt ogólne postanowienia, pod pretekstem których bank może wprowadzać dowolne zmiany. Przedsiębiorca nie precyzuje, co konkretnie będzie miało wpływ na modyfikację regulaminu i w jakim zakresie to nastąpi. W efekcie konsument nie jest w stanie przewidzieć jakich zmian może się spodziewać w trakcie trwania umowy. Jednocześnie może to skutkować jednostronnym zastąpieniem przez bank postanowień abuzywnych innymi zapisami, co nie jest dozwolone w świetle orzecznictwa TSUE.
Prezes UOKiK Tomasz Chróstny uznał postanowienia za niedozwolone i zakazał ich wykorzystywania. Bank musi wysłać do konsumentów listy, w których poinformuje ich o decyzji i skutkach, jakie z tego dla nich wynikają. Może to oznaczać brak możliwości jednostronnej zmiany warunków umownych w przyszłości i zakwestionowanie przez klientów dotychczasowych modyfikacji. Decyzja nie jest prawomocna.
Prezes UOKiK Tomasz Chróstny uznał, że GNB wprowadzał konsumentów w błąd podczas oferowania obligacji korporacyjnych wyemitowanych przez spółkę GetBack. GNB informował, że inwestycja jest bezpieczna, a zysk gwarantowany, podczas gdy tak nie było. Ponadto, bank proponował nabycie tych obligacji osobom, które nie były skłonne do ryzyka - były zainteresowane zwykłymi lokatami. Przedsiębiorca oferował więc produkty, które nie odpowiadały potrzebom jego klientów.
- Do UOKiK wpłynęło wiele skarg od konsumentów na doradców Getin Noble Banku, które potwierdziły, że podczas sprzedaży dochodziło do nieprawidłowości. Obligacje korporacyjne nie są bezpieczną inwestycją, ponieważ ich bezpieczeństwo zależy wyłącznie od kondycji finansowej emitenta i jego decyzji biznesowych. Nie są one objęte gwarancjami odpowiednich instytucji. Bank jako instytucja zaufania publicznego powinien był zadbać o to, aby jasno i zrozumiale informować o specyfice produktu, w szczególności o ryzyku, uwzględniając jednocześnie realne potrzeby konsumentów. To siódma decyzja w sprawie oferowania i sprzedaży obligacji GetBack, kończąca nasze działania w sprawie GetBack - mówi Tomasz Chróstny, Prezes UOKiK.
Prezes UOKiK nakazał, aby Getin Noble Bank wypłacił rekompensatę osobom, które nabyły obligacje GetBack za jego pośrednictwem. Wyniesie ona 20 tys. zł. O tym komu należy się rekompensata, bank poinformuje w osobnej korespondencji. Szczegóły już teraz dostępne są w decyzji. Rozstrzygnięcie nie jest prawomocne.
Pierwsze kroki, aby chronić osoby poszkodowane wskutek działań spółki GetBack czy podmiotów oferujących jej produkty finansowe, UOKiK podjął jeszcze zanim wpłynęły skargi od konsumentów. Pod koniec kwietnia 2018 r., po doniesieniach medialnych, Urząd wszczął postępowanie wyjaśniające oraz przeprowadził kontrole, aby ustalić zasady oferowania i sprzedaży obligacji korporacyjnych GetBack. Wkrótce potem UOKiK przygotował poradnik dla konsumentów ze szczegółowymi instrukcjami, jak składać reklamacje i gdzie szukać pomocy prawnej.
Do dziś Prezes UOKiK wydał 7 decyzji dotyczących spółki GetBack i innych podmiotów, które brały udział w oferowaniu konsumentom obligacji korporacyjnych wyemitowanych przez tę spółkę (włącznie z opisywaną w komunikacie decyzją wobec Getin Noble Banku):
- Luty 2019 r.: ponad 2 mln zł kary dla Polskiego Domu Maklerskiego za klauzulę niedozwoloną stosowaną przy zapisie na obligacje korporacyjne GetBack, która mogła zniechęcić ich do dochodzenia roszczeń,
- Sierpień 2019 r.: decyzja częściowa wobec Idea Banku - stwierdzenie wprowadzania konsumentów w błąd podczas oferowania obligacji GetBack,
- Luty 2020 r.: decyzja wobec Idea Banku - stwierdzenie missellingu podczas oferowania obligacji GetBack i nakaz wypłaty po 10 tys. zł rekompensaty dla konsumentów,
- Kwiecień 2020 r.: decyzja wobec spółki GetBack - stwierdzenie wprowadzania przez nią konsumentów w błąd podczas oferowania obligacji korporacyjnych,
- Lipiec 2020 r.: stwierdzenie nieuczciwych praktyk podczas oferowania przez Idea Bank certyfikatów inwestycyjnych funduszy Lartiq (dawniej Trigon) gwarantowanych przez spółkę GetBack i nakaz wypłaty po 38 tys. zł rekompensaty dla konsumentów,
- Lipiec 2020 r.: 7,2 mln zł kary dla spółki Lartiq (dawniej Trigon) za wprowadzanie konsumentów w błąd przy oferowaniu fundusze inwestycyjne gwarantowanych przez GetBack.
