13 lutego - Światowy Dzień Radia

Spośród wszystkich środków przekazu, radio ma największy na świecie zasięg. Jest potężnym, a jednocześnie niskobudżetowym narzędziem komunikacji. Dociera do największej liczby ludzi, w tym także do społeczności żyjących w odległych zakątkach świata. Jest środkiem komunikacji zarówno w krajach rozwiniętych, jak i rozwijających się, gdzie radio stymuluje rozwój społeczeństwa. Służy promowaniu edukacji, wolności i debaty publicznej. Jest także przydatne w przekazywaniu informacji podczas kryzysów humanitarnych, katastrof i klęsk żywiołowych.

Historia radia sięga końca XIX wieku, w 1901 roku po raz pierwszy fale radiowe przemierzyły Atlantyk. Dwadzieścia lat później radioodbiorniki pojawiły się w milionach domów. Obecnie radio nadal zajmuje ważne miejsce w naszym życiu.

Za początkową datę w historii polskiej radiofonii uznaje się dzień, w którym nadano z Warszawy pierwszą, próbną audycję - 1 lutego 1925 roku. Regularne nadawanie programów radio rozpoczęło 18 kwietnia 1926 roku. Popłynęły wtedy w eter słowa: "Halo, halo, Polskie Radio Warszawa, fala 480". Rozwój radiofonii w Polsce był nieco opóźniony w stosunku do krajów przodujących w tej dziedzinie. Lata 20. XX wieku były dla Polski czasem odbudowy struktur państwowych i gospodarki po ponad stuletniej niewoli oraz pierwszej wojnie światowej.

Początkowo audycji radiowych w Polsce słuchało niespełna 5 tysięcy osób. Na początku cały program był nadawany na żywo, głównie wieczorem. Większość czasu antenowego zajmowała muzyka. Radio pełniło głównie funkcję przekaźnika treści muzycznych i kulturalnych. Nadawano koncerty, potem odczyty, audycje dla dzieci, komunikaty rolnicze, gospodarcze i meteorologiczne. Następnie program wzbogacił się o audycje literackie i słuchowiska.

Z czasem program radiowy reprezentował nowoczesny i bardzo wysoki poziom artystyczny. Radio przyciągało wielkie umysły i talenty - pisarzy, dyrygentów, aktorów. Jego pracownikami i współpracownikami byli między innymi, Jan Parandowski, Jerzy Szaniawski, Jarosław Iwaszkiewicz, Maria Dąbrowska, Grzegorz Fitelberg, Władysław Szpilman, Stefan Jaracz i Aleksander Zelwerowicz.

W okresie międzywojennym odbywała się intensywna radiofonizacja kraju, rozpoczęła się produkcja polskich odbiorników radiowych. Przełomowy dla radia był rok 1935. Wprowadzono wówczas wiele technicznych nowości, wśród nich zapis dźwięku na stalowej taśmie. Pojawiła się też możliwość przeprowadzania transmisji radiowych z koncertów, czy zawodów sportowych z różnych miejsc na świecie.

Z czasem radio zaczęło odgrywać coraz większą rolę jako przekaźnik informacji, stając się nieodłączną częścią codziennego życia. Było szybsze, niż prasa i docierało do osób nieumiejących czytać.

W czasie wojny radio umożliwiało docieranie z informacjami za linię frontu, między innymi do krajów okupowanych przez Niemcy, pełniło funkcje dywersyjne, podtrzymywało ducha oporu oraz wiarę w zwycięstwo. Polskie Radio prowadziło działalność konspiracyjną. W okresie okupacji cały jego majątek i zasoby zostały przejęte przez Niemców, częściowo wykorzystane na miejscu, częściowo wywiezione do III Rzeszy, resztę celowo zniszczono. Skutkiem tej działalności radiofonia polska, jako jedyna na świecie, musiała być odbudowana od podstaw.

W okresie powojennym radio stało się powszechnym środkiem przekazu w Europie i Ameryce Północnej oraz dynamicznie rozwijającym się medium na innych kontynentach. Przyczynił się do tego między innymi dalszy spadek cen radioodbiorników i ich udoskonalenie techniczne, jak przenośne radioodbiorniki zasilane bateriami.

W czasach PRL komunistyczna władza wykorzystywała radio, jako instrument propagandowy. Istotną rolę odegrały wtedy rozgłośnie zagraniczne takie, jak: Radio Wolna Europa, BBC, czy Głos Ameryki, które przełamały monopol informacyjny władz w krajach za "żelazną kurtyną". Rozgłośnie te przekazywały obiektywne, nieocenzurowane informacje. Ich słuchanie było w Polsce zakazane, a audycje zagłuszano. Współpracę z RWE komunistyczne władze traktowały jako działalność szpiegowską.

Od połowy lat 50., a w Wielkiej Brytanii już pod koniec lat 30., na świecie powstawały stacje komercyjne. Utrzymywały się one z reklam, bazowały przede wszystkim na muzyce rozrywkowej i blokach informacyjnych.

W ostatnim 20-leciu XX wieku charakterystycznym zjawiskiem był rozwój radiofonii tematycznej, jak: radio wyłącznie informacyjne, muzyczne, czy poświęcone zagadnieniom gospodarczym, oraz radiofonii lokalnej, poświęcającej uwagę problemom regionu i miejscu zamieszkania słuchaczy.

Do 1989 roku Polskie Radio było monopolistą. Na początku lat 90. pojawiło się w naszym kraju wiele nowych, niezależnych stacji radiowych. Te, które zdołały utrzymać się na konkurencyjnym rynku, stanowią ważny element życia społeczności lokalnych. W Polsce działa obecnie ponad 300 publicznych i prywatnych stacji radiowych.

W dobie rozwoju internetu oraz innych mediów, radio nadal jest naszym nieodłącznym towarzyszem.