Alergia: jak z nią żyć

Jeżeli jesteś alergikiem, to wiedz, że należysz do jednej czwartej ludzkości świata, która dotknięta jest tym schorzeniem. Zgodnie z naukowymi prognozami w przyszłości będzie jeszcze gorzej. Do 2020 r., w wyniku wzrostu zanieczyszczenia powietrza i globalnego ocieplenia, połowa ludzkości świata będzie chorowała na różnego typu alergie.

Alergia chorobą cywilizacyjną

Pierwsze informacje o osobach chorych na alergię pojawiły się już w starożytności. Jednak w dalszym ciągu, chociaż lekarze wiedzą coraz więcej o tym schorzeniu, nie ma zgodności co do tego, czym jest alergia, jak jej zapobiegać oraz jak skutecznie leczyć uczuleniowców. Wynika to m.in. z tego, że alergia wywołuje wiele innych schorzeń, np. przewlekłe zapalenie spojówek czy astmę, i jest bardzo zmienną chorobą.

Alergia jest specyficzną odpowiedzią układu odpornościowego na substancje, które nie są szkodliwe dla większości ludzi. Jednak dla alergików czynniki te są niebezpieczne. Określa się je mianem alergenów. Teoretycznie alergenem może być każda substancja, która jest wdychana, wchłaniana przez skórę lub błony śluzowe lub wstrzykiwana do organizmu. Najczęściej spotykane alergeny to roztocza kurzu domowego, pyłki roślin, sierść zwierząt czy zarodniki pleśni. Alergizująco może działać też żywność, substancje chemiczne i metale. W czasie pierwszego kontaktu organizmu z alergenem system odpornościowy wytwarza odpowiednie przeciwciała. Nie dochodzi wówczas do żadnej reakcji. Jednak w sytuacji uczulenia na daną substancję mechanizm ten zawodzi. Przy drugim spotkaniu alergeny wywołują uczulenie i wydzielane są silne substancje zapalne zawierające histaminę. To właśnie przez nią alergik zaczyna kichać, kaszleć, ma podrażnione oczy, nos i gardło.

Leczenie - trudne, ale możliwe

Z alergią można żyć, ale nieleczona potrafi być naprawdę uciążliwa. Dlatego warto wybrać się do lekarza alergologa, który na pierwszym spotkaniu przeprowadzi wywiad z chorym. Dotyczy on okoliczności ujawnienia się choroby, nawyków pacjenta, jego miejsca pracy i odpoczynku. Bardzo istotne jest także to, czy ktoś w rodzinie także jest alergikiem. Dzięki wywiadowi lekarz jest w stanie przynajmniej hipotetycznie ustalić, jaki czynnik lub substancja może być przyczyną wystąpienia reakcji alergicznej. To, czy przypuszczenie było słuszne, można potwierdzić, wykonując dalsze badania i testy. Obecnie są wykonywane m.in. testy skórne z alergenami, atopowe testy płatkowe, badania serologiczne oraz testy ekspozycyjne. Pozytywny wynik wywiadu alergologicznego, testu skórnego i serologicznego stanowi dowód, że chory jest alergikiem, natomiast test ekspozycyjny potwierdza, jakie alergeny są odpowiedzialne za wywoływanie reakcji uczuleniowych.

Po ustaleniu alergenu chory musi wyeliminować lub zmniejszyć do minimum styczność z nim. Jeżeli więc ktoś ma uczulenie na sierść kota, nie powinien trzymać go w domu. Niestety, w przypadku alergii pokarmowej nie jest możliwe całkowite wyeliminowanie substancji uczulających. W podobnej sytuacji są osoby uczulone na pyłki roślin. W ich przypadku konieczne jest przyjmowanie leków i odczulanie. O sposobie leczenia decyduje lekarz.

Sprawdź, czy jesteś alergikiem

Odpowiedz na pytania. Jeśli odpowiesz twierdząco na co najmniej cztery z nich, najprawdopodobniej jesteś alergikiem.
- Czy twoi rodzice są alergikami?
- Czy często cierpisz z powodu swędzenia oczu, kichania i wycieku z nosa?
- Czy często cierpisz z powodu skurczów w brzuchu, nudności lub okresowych wymiotów?
- Czy często miewasz swędzącą i zaczerwienioną skórę?
- Czy czasami dochodzi u ciebie do opuchnięcia twarzy, rąk, nóg i stop bez żadnej uchwytnej przyczyny?
- Czy twoje dolegliwości nasilają się w okresie od lutego do kwietnia lub od kwietnia do września?
- Czy twoje dolegliwości (kichanie, wyciek z nosa, swędzenie oczu) są bardziej nasilone w okresie kwitnienia traw?
- Czy dolegliwości występują w określonym miejscu (tylko w domu, tylko w pracy, tylko na dworze)?
- Czy dolegliwości pojawiają się, kiedy spożywasz określony pokarm (jajka, nabiał, orzechy, przyprawy, owoce)?
- Czy dolegliwości związane są z warunkami środowiska (wilgoć, zimno, klimatyzacja)?

Gdzie alergik może szukać pomocy

- Szkoła dla Chorych na Astmę przy II Katedrze Chorób Wewnętrznych CMUJ Polskie Towarzystwo Zwalczania Chorób Alergicznych Oddział w Krakowie, ul. Skawińska 8, 31-066 Kraków, tel. (012) 656 51 22 w. 314 lub 656 19 79, fax 656 57 86

- Szkoła dla Chorych na Astmę oraz Towarzystwo Przyjaciół Chorych na Astmę przy Klinice Pneumonologii, ul. Banacha 1a, 02-097 Warszawa, tel. (022) 823 59 73, 823 64 11 w. 2562

- Szkoła dla Alergików i ich Rodzin przy Klinice Chorób Zawodowych, ul. Św. Teresy 8, 90-950 Łódź, tel. (042) 344 90 56

- Szkoła dla Chorych na Astmę przy Wojewódzkiej Poradni Przeciwgruźliczej i Chorób Płuc, ul. Biernackiego 9, 20-089 Lublin, tel. (081) 747 78 15

- Szkoła dla Dorosłych Chorych na Astmę Oddział Leczenia Astmy oraz Poradnia Leczenia Astmy, ul. Fałata 2, 43-360 Bystra k. Bielska-Białej, tel. (033) 17 33 14, 17 13 09 w. 244

- Fundacja Pomocy Dzieciom z Alergią i Astmą przy Centrum Pneumonologii Dziecięcej w Karpaczu, ul. Myśliwska 13, 58-540 Karpacz, tel. (075) 761 95 83, 761 94 52

- Polskie Towarzystwo Zwalczania Chorób Alergicznych Oddział w Łodzi, ul. Żeromskiego 11, 90-549 Łódź, tel. (042) 633 96 60 w. 3144

- Polskie Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom z Chorobami Układu Oddechowego i Atopią przy Poradni Pulmonologicznej, ul. ks. Siemaszki 17, 31-201 Kraków, tel. (012) 634 01 00 w. 766

- Koło Pomocy Dzieciom z Alergią TPD, ul. Kredytowa 1a, 00-056 Warszawa, tel. (022) 826 27 15

- Gdańskie Towarzystwo Pomocy Dzieciom Chorym na Astmę i Alergię, ul. Polanki 119, 80-308 Gdańsk, tel. (058) 552 50 81 w. 175

- Stowarzyszenie Pomocy Chorym na Astmę i Choroby Alergiczne przy Katedrze Immunologii Klinicznej AM w Łodzi, ul. Mazowiecka 11, 90-950 Łódź, tel. (042) 675 73 66

- Polskie Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom Chorym na Astmę i Alergię, ul. Dietla 2, 34-700 Rabka, tel. (018) 267 60 60 w. 296

- Klub Chorych na Astmę Oskrzelową przy Klinice Chorób Płuc i Gruźlicy AM, ul. Jaczewskiego 8, 20-090 Lublin, tel. (081) 742 51 49 w. 544
? Polskie Towarzystwo Zwalczania Chorób Alergicznych Oddział Rybnik, ul. Energetyków 46, 44-200 Rybnik, tel. (036) 422 88 05 w. 226

Dominika Sikora

Ekspert wyjaśnia

Każdemu grozi alergia
dr Dorota Piórkowska, laryngolog i alergolog

- Dlaczego obecnie na alergie choruje coraz więcej osób?

- Jest wiele teorii tłumaczących to zjawisko. Jedna z nich dowodzi, że na skutek wprowadzenia szczepień ochronnych i sterylnych warunków, w jakich obecnie wychowuje się dzieci, doszło do paradoksalnej odpowiedzi organizmu na spotykające go nadkażenia. Zamiast bronić się i zwalczać infekcje z/p immunoglobuliny IgG, zaczyna produkować przeciwciała z grupy IgE. Druga teoria za rozwój reakcji alergicznej obarcza otaczające nas zanieczyszczenia w powietrzu, wodzie, konserwanty i barwniki w żywności i środki chemiczne, z którymi mamy kontakt w życiu codziennym.

- Czy istnieją tzw. grupy ryzyka, które są szczególnie narażone na "złapanie" alergii?

- Tak. To dzieci rodziców obarczonych chorobą alergiczną. Najbardziej zagrożone są dzieci, których oboje rodziców choruje na tę samą chorobę alergiczną, np. astmę oskrzelową lub polinozę. - Dlaczego dzieci są szczególnie narażone na alergie i na jakie najczęściej chorują?

- Małe dzieci reagują szczególnie na alergeny pokarmowe. Związane to jest z niedojrzałością śluzówki przewodu pokarmowego. Również skóra niemowląt i małych dzieci jest bardzo delikatna i szybko daje odpowiedź w reakcji alergicznej. Nie ma jednak stałej zasady, spotykamy u niemowląt również objawy astmy.

- Czy osoba dorosła, która dotychczas nie miała alergii, może stać się alergikiem w późniejszym wieku?

- Odpowiedź bardzo krótka - tak. Nie ma takiego wieku, po przekroczeniu którego człowiek nie może stać się alergikiem.

- Czy można wyleczyć się z alergii?

- Można uzyskać bardzo długie okresy remisji choroby lub znacznie złagodzić jej objawy. Może się zdarzyć, że objawy nigdy nie wrócą, ale nie można obiecać tego pacjentowi, bo każdy przypadek choroby jest inny.

- Czy kuracje odczulające należy powtarzać?

- Immunoterapię swoistą przeprowadza się najczęściej w systemie wieloletnim przedsezonowo lub całorocznie. Może się zdarzyć, że po kilku latach objawy powrócą, wtedy trzeba powtórzyć terapię.