Bezcenna Karta Polaka

Każdy, kto posiada Kartę Polaka, będzie mógł pracować w Polsce bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę.

Pracodawcy nie będą musieli uzyskać od wojewody zezwolenia na pracę dla obywateli byłych państw Związku Radzieckiego, którzy otrzymali w konsulacie Kartę Polaka. Osoby takie, zanim podejmą pracę, będą jednak musiały otrzymać wizę z prawem do pracy, pozwalającą na wjazd do Polski.

Osoby, którym konsul odmówi przyznania Karty, będą podlegały dotychczasowym procedurom w zakresie zatrudnienia. Wszyscy cudzoziemcy, oprócz Ukraińców, Białorusinów i Rosjan oraz obywateli krajów UE, żeby pracować w Polsce, muszą mieć zezwolenie na pracę. Dla naszych wschodnich sąsiadów ustawodawca ustanowił wyjątek od tej zasady. Od 1 lutego nie muszą oni posiadać zezwolenia na pracę, jeżeli będą ją wykonywać nie dłużej niż sześć miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy, licząc od pierwszego wjazdu do Polski.

REKOMENDACJE

Pracodawcy mają obowiązek zarejestrowania bezpłatnie oświadczenia o zamiarze powierzenia pracy cudzoziemcowi w powiatowym urzędzie pracy.

Czy Polsce grozi zalew nowej siły roboczej

W pierwszym roku obowiązywania Karty wystąpić o nią może od 100 do 200 tys. osób. Zgodnie z oficjalnymi danymi na trenie byłego Związku Radzieckiego mieszka ok. miliona osób deklarujących polską przynależność. O kartę mogą wystąpić osoby przebywające w Polsce legalnie lub nielegalnie, ale wtedy powinny wrócić do kraju pochodzenia. Żaden organ na terytorium naszego kraju nie jest upoważniony do jej wydawania.

Karty Polaka są drukowane w MSWiA, a przesyłane są pocztą dyplomatyczną do konsulatów na Wschodzie. Dopiero po miesiącu wnioskodawca otrzymuje dokument.

- Na Ukrainie zainteresowanie Kartą jest spore, ale nie olbrzymie - twierdzi Wojciech Tyciński z Ministerstwa Spraw Zagranicznych.

- Nie przewidujemy jednak uruchomienia nowych konsulatów. Konsulowie będą jeździć do największych ośrodków zamieszkałych przez Polaków i przez kilka dni przyjmować wnioski. W pierwszej kolejności Karty będą przyznawane osobom starszym - wyjaśnia.

Zdaniem Michała Dworczyka, doradcy ds. Polonii w poprzednim rządzie i współautora ustawy, konsulów do wydawania kart jest zbyt mało. Jego zdaniem powinien być utworzony np. konsulat w Żytomierzu, gdzie mieszka 60 proc. wszystkich Polaków na Ukrainie.

OPINIA

RAFAŁ ANDRZEJEWSKI

firma headhunterska Amrop Hever

Osoby, które uzyskają Kartę i zdecydują się na pracę w naszym kraju, powinny wypełnić lukę pracowników niskowykwalifikowanych, którzy wyemigrowali z Polski po otwarciu europejskich rynków pracy. W ten sposób zasilone zostaną takie branże, jak usługowa czy budowlana, przyjadą również osoby zajmujące się opieką i przedstawiciele zawodów, takich jak stolarz czy hydraulik. Jeśli chodzi o najwyższą kadrę menadżerską i osoby wysoko wykwalifikowane, to w Rosji i na Ukrainie jest widoczny brak tego typu pracowników, dlatego wątpię, żeby Karta Polaka była dla nich zachętą do przyjazdu.

Czy wszędzie można podróżować z Kartą

Karta Polaka nie jest dokumentem, który upoważnia do przekroczenia granicy ani też do osiedlenia się w Polsce.

- Posiadacz Karty może ubiegać się o zwolnienie z opłaty za przyjęcie i rozpatrzenie wizy pobytowej krajowej lub o refundację tej opłaty. Karta zatem nie daje uprawnień do otrzymania wizy Schengen, a zatem nie daje prawa do podróżowania po innych krajach europejskich, jeśli osoba nie otrzyma takiej wizy - informuje Andrzej Osiak z MSZ. Jeśli przekroczy granicę polsko-niemiecką, popełni wykroczenie i zostanie deportowana do kraju pochodzenia.

REKOMENDACJE

Wniosek o zwolnienie z kosztów wizy należy składać u konsula w polskiej placówce konsularnej. Konsul przed wydaniem decyzji o przyznaniu Karty sprawdzi dane wnioskodawcy w Agencji Bezpieczeństwa Publicznego lub w innych organach. Rejestr wydanych kart prowadzić będzie Rada ds. Polaków na Wschodzie utworzona przez prezesa Rady Ministrów.

Jak będzie sprawdzane prawo do Karty

Osoby występujące o Kartę Polaka muszą wykazać się choćby podstawową znajomością języka polskiego oraz zwyczajów i tradycji.

Konsul będzie się kierował wytycznymi Rady Europy, które określają, co oznacza poziom podstawowy. Według definicji Rady osoba taka rozumie proste pisane informacje, właściwie reaguje na proste pytania, prośby i informacje, prostymi zdaniami mówi o sobie, o rodzinie i najbliższych.

REKOMENDACJE

Konsul nie może egzaminować osoby ubiegającej się o Kartę Polaka, ale będzie prowadzić rozmowę, która pozwoli mu stwierdzić, czy istotnie ma do czynienia z osobą, która zna tradycje polskie.

Jak osoba z Kartą może rozpocząć działalność gospodarczą

Osoba, której została przyznana Karta Polaka, może prowadzić działalność gospodarczą w Polsce na takich samych zasadach jak obywatele polscy.

Powinna zarejestrować się jako jednoosobowy przedsiębiorca w ewidencji w gminie, w której przebywa. Jeżeli zdecyduje się na założenie spółki prawa handlowego, niezbędny będzie wniosek złożony do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym. Gdyby chciała założyć spółkę cywilną, musi mieć co najmniej dwóch wspólników.

Osoba posiadająca Kartę otrzymuje w gminie wniosek o zarejestrowanie jej w ewidencji. Podaje w nim imię i nazwisko, adres zamieszkania i prowadzenia działalności gospodarczej, określa rodzaj działalności i datę jej rozpoczęcia. Za wpis do ewidencji działalności przedsiębiorca płaci 100 zł.

Po wpisaniu się do ewidencji działalności gospodarczej przedsiębiorca powinien dokonać zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych i do ubezpieczenia zdrowotnego, dokonać formalności w urzędzie skarbowym, aby otrzymać numer identyfikacji podatkowej, oraz w urzędzie statystycznym uzyskać numer Regon. Zgłoszenia do ZUS jmusi dokonać sam, wypełniając stosowne formularze. W urzędzie skarbowym i urzędzie statystycznym ma dwie możliwości: może dokonać ich sam albo skorzystać z pomocy gminy, która prześle do obu urzędów wypełnione formularze, a następnie poinformuje przedsiębiorcę o nadanych mu numerach.

REKOMENDACJE

Rejestracji w gminnej ewidencji dokonuje cudzoziemiec będący osobą fizyczną i posiadający Kartę Polaka. Natomiast decydując się na prowadzenie działalności gospodarczej w innej formie, rejestracji należy dokonać w KRS.

Czy leczenie rodaków ze Wschodu będzie bezpłatne

Karta Polaka potwierdza uprawnienia do świadczeń zdrowotnych. Jej posiadacz ma prawo do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej w stanach nagłych, zagrożenia zdrowia i życia, czyli wypadku, zatrucia, porodu. Zakres ten dokładnie określa ustawa z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. nr 210, poz. 2135 z późn. zm.), chyba że umowa międzynarodowa przewiduje zasady bardziej korzystne. Dzięki Karcie Polaka koszty świadczeń opieki zdrowotnej udzielanych cudzoziemcowi na terenie Polski są finansowane z budżetu państwa, z części, której dysponentem jest minister zdrowia. Takie uprawnienie nie dotyczy osób uprawnionych do świadczeń opieki zdrowotnej na podstawie przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, czyli obywateli innych krajów Unii.

REKOMENDACJE

Z powodu licznych wątpliwości, w rozporządzeniu ministra zdrowia powinna zostać uregulowana kwestia świadczeń zdrowotnych osób posiadających Kartę Polaka, które podejmują działalność gospodarczą w Polsce.

DLA KOGO KARTA POLAKA

Karta Polaka może być przyznana wyłącznie osobie posiadającej w dniu złożenia wniosku o wydanie Karty Polaka obywatelstwo Republiki Armenii, Republiki Azerbejdżańskiej, Republiki Białoruś, Republiki Estońskiej, Gruzji, Republiki Kazachstanu, Republiki Kirgiskiej, Republiki Litewskiej, Republiki Łotewskiej, Republiki Mołdowy, Federacji Rosyjskiej, Republiki Tadżykistanu, Turkmenistanu, Ukrainy albo Republiki Uzbekistanu. Może być przyznana wyłącznie osobie nieposiadającej obywatelstwa polskiego albo zezwolenia na osiedlenie się na terytorium Polski.

MITY ZWIĄZANE Z KARTĄ

Karta nie przewiduje żadnych świadczeń socjalnych, przewiduje tylko pomoc medyczną w nagłych wypadkach. Przewidziana jest też w szczególnych przypadkach pomoc finansowa rządu polskiego. Karta nie daje też obywatelstwa, mogą się o nie starać osoby posiadające kartę i z pewnością jej posiadanie ułatwi otrzymanie obywatelstwa, gdyż do jego zdobycia wystarczy zamieszkanie w Polsce co najmniej 5 lat na podstawie:

zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich (WE) lub zezwolenia na pobyt.Jest obawa, że dzięki Karcie Polaka będą legalizować swój pobyt w Polsce Ukraińcy i Rosjanie bez przynależności czy związku z Polską. Ale zdaniem urzędników MSZ uniemożliwi to kontrola Rady ds. Polaków na Wschodzie.

SZERSZA PERSPEKTYWA - UBEZPIECZENIA

Dla towarzystw ubezpieczeniowych posiadacze Karty Polaka nie są wystarczająco liczną grupą, żeby opracowywać jakieś specjalne programy. Mogą być oni zainteresowani przede wszystkim polisami turystyczno-zdrowotnymi, bo w ramach pakietu praw gwarantowanych przez Kartę będą mogli korzystać z pomocy lekarskiej tylko w nagłych przypadkach.

- Dodatkowe ubezpieczenie pozwoli przede wszystkim na zwrot kosztów, których nie obejmie państwowe ubezpieczenie zdrowotne, np. skorzystanie z pomocy w prywatnych gabinetach, zwrot kosztów leków przepisanych przez lekarza, pokrycie kosztów transportu medycznego oraz transportu do kraju rodzinnego - mówi Anna Staniszewska z PZU.

Taka polisa będzie przydatna nie tylko w czasie okresowych przyjazdów, ale też w przypadku osób, które będą chciały w Polsce osiąść, na okres przejściowy do czasu uzyskania uprawnień z systemu publicznego. To też potencjalni klienci na polisy majątkowe, komunikacyjne czy finansowe.

MAJ

SZERSZA PERSPEKTYWA

Karta danej narodowości istnieje w 12 krajach europejskich. W Stanach Zjednoczonych dla uzyskania Zielonej Karty, czyli dokumentu potwierdzającego prawo do stałego pobytu, wymagane jest zaświadczenie od pracodawcy, że ubiegająca się o nią osoba jest potrzebnym pracownikiem i nikogo innego o danej specjalności nie można znaleźć na terytorium USA.

MAŁGORZATA PIASECKA-SOBKIEWICZ, PAWEŁ JAKUBCZAK, KATARZYNA ŻACZKIEWICZ, DOMINIKA SIKORA

Podstawa prawna

■ Ustawa z 7 września 2007 r. o Karcie Polaka (Dz.U. nr 180, poz. 1280, ost. zm. Dz.U. nr 52, poz. 305).

■ Rozporządzenie Rady Ministrów z 21 marca 2008 r. w sprawie rejestrów Kart Polaka (Dz.U. nr 53, poz. 314).

autor zbiorowy