Cofnięcie pozwu i jego skutki
Zdarza się, że po wytoczeniu powództwa strony dojdą do porozumienia lub powód uzna, że jego roszczenie jest w całości lub części nieuzasadnione. Można wówczas zrezygnować z kontynuacji postępowania i cofnąć pozew. Warto jednak pamiętać o skutkach tej czynności, gdyż mogą być one niekorzystne dla powoda.
Pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia - aż do wydania wyroku (art. 203 par. 1 k.p.c.). Zatem dopóki nie rozpocznie się rozprawa, powód może swobodnie cofnąć pozew, bez konieczności uzyskiwania zgody swego przeciwnika. Wystarczy więc, że złoży pismo procesowe, w którym wskaże, że cofa pozew, a sąd zawiadomi pozwanego i po upływie dwóch tygodni na posiedzeniu niejawnym umorzy postępowanie w sprawie, wydając w tym zakresie stosowne postanowienie.
PRZYKŁAD Spółka X wystąpiła z powództwem przeciwko przedsiębiorstwu Y dochodząc zapłaty kwoty 45 000 zł. Po otrzymaniu pozwu przedsiębiorstwo Y dokonało zapłaty tej kwoty, wówczas spółka X przed terminem rozprawy złożyła pismo w sądzie wskazując, że pozew cofa.
Jeżeli jednak rozprawa została już rozpoczęta, do skutecznego cofnięcia pozwu konieczna jest zgoda pozwanego, chyba że wraz z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia. W razie bowiem zrzeczenia się roszczenia powód może cofnąć swój pozew aż do chwili wydania wyroku przez sąd.
GP WYJAŚNIA
Zrzeczenie się roszczenia powoduje, że powód nie będzie mógł już ponownie domagać się tego roszczenia przed sądem, a pozwany zostaje zwolniony ze swojego zobowiązania.
Pozew cofnięty nie wywołuje żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa. Oznacza to, że w razie skutecznego cofnięcia pozwu przyjmuje się, że pozew ten nigdy nie został złożony, co ma istotne skutki np. w zakresie przedawnienia. Cofnięty pozew nie przerywa bowiem biegu przedawnienia. Ponadto cofnięty pozew może być później złożony ponownie w sądzie, np. gdy powód nie otrzyma zapłaty mimo wcześniejszej obietnicy pozwanego.
Cofnięcie pozwu może spowodować powstanie obowiązku zwrotu kosztów procesu na rzecz drugiej strony. W myśl bowiem art. 203 par. 2 k.p.c., na żądanie pozwanego powód zwraca mu koszty, jeżeli sąd już przedtem nie orzekł prawomocnie o obowiązku ich uiszczenia przez pozwanego.
PRZYKŁAD Adam Z. wystąpił z pozwem przeciwko spółce X domagając się zapłaty 3000 zł. Po otrzymaniu odpowiedzi na pozew zorientował się, że jego żądanie jest już przedawnione. Przed terminem rozprawy złożył więc pismo oświadczając, że cofa pozew. Spółka X po uzyskaniu informacji o cofnięciu pozwu złożyła wniosek o zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu w kwocie 420 zł, które wynikały z ustanowienia adwokata w sprawie oraz kosztów jego dojazdu. Sąd umorzył postępowanie i zasądził tę kwotę na rzecz spółki X.
Cofnięcie pozwu traktowane jest zasadniczo jako przegranie sprawy. Wyjątek od tej zasady zachodzi wówczas, gdy cofnięcie to wywołane było zaspokojeniem roszczenia powoda w toku procesu. Tak też wskazywał Sąd Apelacyjny w Katowicach w postanowieniu z 15 stycznia 2003 r. (I ACz 6/03 OSA 2003/9/40). Oznacza to, że w razie gdy powód cofnął pozew, gdyż pozwany zaspokoił jego roszczenie w toku procesu, powód nie ma obowiązku zwrotu pozwanemu kosztów procesu.
Podobnie wypowiadał się Sąd Apelacyjny w Białymstoku w postanowieniu z 30 listopada 1995 r. (I ACz 366/95 OSA 1996/7-8/34) podnosząc, że jeżeli pozwany, mimo wcześniejszych wezwań go do spełnienia świadczenia, spełnia je dopiero po wytoczeniu powództwa, to z reguły uznać należy, że dał on w ten sposób powód do wytoczenia sprawy i zgodnie z odpowiednio stosowaną zasadą słuszności z art. 101 k.p.c. powinien ponieść jej koszty także w przypadku umorzenia postępowania na skutek cofnięcia pozwu. W takim przypadku przepis art. 203 par. 2 k.p.c. nie będzie miał zastosowania.
Natomiast powód, którego roszczenie zostało zaspokojone w toku procesu, może cofnąć pozew i wnosić o zasądzenie kosztów procesu na jego rzecz.
GP WYJAŚNIA
Zasadą jest, że w razie cofnięcia pozwu powód jest zobowiązany zapłacić na rzecz pozwanego koszty poniesione przez niego w związku z powstałą sprawą. Na koszty składają się przede wszystkim wynagrodzenie pełnomocnika - adwokata lub radcy prawnego - oraz koszty dojazdu do sądu.
Jeżeli pozew zostanie cofnięty poza rozprawą, przewodniczący odwołuje wyznaczoną rozprawę i o cofnięciu zawiadamia pozwanego, który może w terminie dwutygodniowym złożyć sądowi wniosek o przyznanie kosztów. Gdy skuteczność cofnięcia pozwu zależy od zgody pozwanego, niezłożenie przez niego oświadczenia w tym przedmiocie w powyższym terminie uważa się za wyrażenie zgody. Zatem jeśli powód cofnie pozew poza rozprawą, sędzia odwołuje rozprawę, o cofnięciu zawiadamia drugą stronę i daje jej czas na zajęcie stanowiska, czy będzie żądać zwrotu kosztów procesu. Niezłożenie wniosku w tym zakresie powoduje, że sąd umorzy postępowanie bez zasądzania kosztów na rzecz pozwanego.
Podkreślić należy, że w razie cofnięcia pozwu powód otrzymuje zwrot całego wpłaconego wpisu, gdy cofnięcie to nastąpiło przed wysłaniem pozwu drugiej stronie, lub połowę tego wpisu, jeśli cofnięcie nastąpiło przed rozpoczęciem rozprawy. Późniejsze cofnięcie pozwu nie powoduje już zwrotu wpłaconego wpisu.
PRZYKŁAD
Jolanta J. pozwała przedsiębiorstwo X domagając się zasądzenia ceny sprzedanego mu towaru. Wpłaciła do sądu tytułem wpisu kwotę 640 zł. Po otrzymaniu odpowiedzi na pozew, przed rozpoczęciem rozprawy, cofnęła pozew. Otrzymała wówczas zwrot kwoty 320 zł stanowiącej połowę wpisu.
Sąd zasadniczo jest związany cofnięciem pozwu, może jednak uznać cofnięcie pozwu za niedopuszczalne wtedy, gdy okoliczności sprawy wskazują, że wymienione czynności są sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzają do obejścia prawa. Są to jednak sytuacje zupełnie wyjątkowe.
Ryszard Sadlik
