Czyste Powietrze Plus. Konieczne urealnienie cen pieców i izolacji

Grupa Polsat Plus i Fundacja Polsat razem dla dzieci z Ukrainy

Mimo to Ministerstwo Klimatu i Środowiska wprowadza pozorne zmiany, które nie rozwiązują problemów  większości beneficjentów Czystego Powietrza, również tych najuboższych. Polski Alarm Smogowy apeluje do premiera Morawieckiego o pilne reformy w programie.

Od długiego czasu eksperci zajmujący się programem Czyste Powietrze oraz Polski Alarm Smogowy wskazują na konieczność pilnych zmian w tym programie. Powinny one zachęcić beneficjentów programu do większego inwestowania w ocieplenie domów, które zmniejszy zużycie paliw (węgla, gazu, biomasy) oraz skutecznie ochroni gospodarstwa domowe przed skutkami kryzysu energetycznego. Według szacunków Polskiego Alarmu Smogowego program Czyste Powietrze może doprowadzić do zmniejszenia zużycia węgla w gospodarstwach domowych nawet o połowę.

 - Gdyby kilka lat temu rząd zaczął na poważnie traktować efektywność energetyczną, to dziś zużycie węgla w gospodarstwach domowych nie wynosiłoby 9-11 milionów ton rocznie lecz mniej niż 5 milionów. Nie musielibyśmy teraz desperacko szukać po świecie brakujących kilku milionów ton węgla ­- mówi Andrzej Guła, lider Polskiego Alarmu Smogowego.

Jak wskazują badania Instytutu Ekonomii Środowiska, polskie domy są w fatalnym stanie energetycznym. Ponad 30 proc. nie posiada żadnego ocieplenia ścian zewnętrznych.

- Polskie domy to wampiry energetyczne. Ciepło zamiast ogrzewać domowników ucieka przez nieszczelne ściany i okna. Dlatego oczekujemy od rządu podjęcia pilnych działań, które pozwolą uwolnić gigantyczny potencjał jaki tkwi w efektywności energetycznej, a tym samym chronić budżety gospodarstw domowych przed wzrostem cen - mówi Guła.

Niestety, długo oczekiwana reforma Programu Czyste Powietrze, która wchodzi w życie z dniem jutrzejszym, wprowadza jedynie kosmetyczne zmiany w programie i nie zwiększa w wystarczający sposób wsparcia do ocieplenia domów. Główną zmianą jest zwiększenie maksymalnej dotacji o 10 tys. złotych dla gospodarstw domowych o najniższych dochodach. Nie dotyczy ona zatem aż 70 proc. beneficjentów programu!

Ceny w Czystym Powietrzu (tzw. koszty kwalifikowane) nie były aktualizowane od początku funkcjonowania programu tj. od 2018 r. Oznacza to, że obecnie za dotację z Czystego Powietrza zrobimy nawet dwa razy mniej (np. ocieplimy dwukrotnie mniejszą powierzchnię ścian zewnętrznych) niż w 2018 r. Zaproponowane zmiany to zbyt mało, żeby uwolnić niewykorzystany potencjał efektywności energetycznej i realnie pomóc gospodarstwom domowym w znaczącym obniżeniu rachunków za ogrzewanie.

Polski Alarm Smogowy przygotował listę koniecznych zmian w programie Czyste Powietrze oraz dokonał oceny tego co zostało zaproponowane w ramach programu Czyste Powietrze Plus.

 - Mam wrażenie, że Czyste Powietrze Plus to bardziej zabieg marketingowy, niż realna pomoc dla gospodarstw domowych. Problemy, które zostały zidentyfikowane przez ekspertów wiele miesięcy temu, tj. spadek realnej wartości dotacji na skutek szalejącej inflacji czy zubożenie społeczeństwa, wciąż pozostają lekceważone przez Ministerstwo Klimatu - mówi Guła.

Wśród reform proponowanych przez PAS znajdziemy: urealnienie cen urządzeń grzewczych i materiałów ociepleniowych (a więc podniesienie realnych dotacji do tych produktów), zwiększenie dotacji do działań zmniejszających zużycie energii cieplnej domów czy uproszczenie procedur rozliczeniowych, które obecnie trwają nawet miesiącami.

Polski Alarm Smogowy wystosował dziś do Premiera list z apelem o pilne reformy w programie Czyste Powietrze. W liście do premiera Morawieckiego, Polski Alarm Smogowy ponowił też apel o powołanie pełnomocnika ds. efektywności energetycznej i czystego powietrza.

- Od czasu odejścia pełnomocnika rządu ds. czystego powietrza, z przykrością obserwujemy rosnący chaos w działaniach oraz brak koordynacji działań rządu na polu efektywności energetycznej i czystego powietrza, dlatego też apelujemy do Pana Premiera o pilne powołanie pełnomocnika ds. efektywności energetycznej i czystego powietrza - napisano w apelu. 

1).  Pilne urealnienie kosztów kwalifikowanych, poziomów dotacji oraz progów dochodowych kwalifikujących do programu Czyste Powietrze

Bardzo wysoka inflacja "zjadła" znaczącą część dotacji Czystego Powietrza. Od ponad roku eksperci wskazują na pilną konieczność przeglądu kosztów kwalifikowanych, maksymalnych poziomów dotacji oraz progów dochodowych. MKiŚ postanowiło w sposób wybiórczy i skrajnie niesprawiedliwy podejść do tej reformy. Podniesiono progi maksymalnych dotacji dla beneficjentów uprawnionych do wyższych poziomów dotacji nie zmieniając jednocześnie poziomów dotacji w podstawowej grupie beneficjentów (blisko 70% beneficjentów Czystego Powietrza), nie urealniając poziomów dochodowych kwalifikujących do programu Czyste Powietrze i nie dostosowując kosztów kwalifikowalnych do rosnącej inflacji. Przykładowo trzyosobowa rodzina, której miesięczny dochód na członka rodziny przekracza 1564 zł (lub samotna osoba której dochód przekracza 2189 zł) nie mają możliwości skorzystać z podwyższonego poziomu dofinansowania. Takie gospodarstwa straciły podwójnie: (1) siła nabywcza ich dochodów spadła, a wciąż nie kwalifikują się do podwyższonych poziomów dotacji, (2) za te same pieniądze dziś ocieplą nawet dwukrotnie mniejszą powierzchnię ścian.

Pani minister Moskwa nie dostrzegła potrzeby podniesienia poziomów dotacji ani też progów dochodowych dla tej grupy beneficjentów.  W nadchodzącym sezonie grzewczym rodzina mieszkająca w słabo ocieplonym domu na ogrzewanie domu wyda ponad 2 tysiące złotych na miesiąc. Gdyby dom był docieplony wydatek byłby dwukrotnie  mniejszy.

2). Mocniejsze wsparcie dla efektywności energetycznej

Najlepszą, najtańszą i najczystszą formą energii jest ta, której nie zużyjemy. Potencjał poprawy efektywności energetycznej polskich domów jest ogromny. Wg badań prowadzonych przez Instytut Ekonomii Środowiska, 33% domów nie posiada żadnego ocieplenia ścian zewnętrznych. Gdyby od kilku lat systematycznie wykorzystywano ten potencjał, dziś polskie domy nie zużywałyby 9-11 milionów ton węgla rocznie lecz 5 lub mniej. Dla przykładu dom (130 m2) słabo ocieplony zużyje 6 ton węgla rocznie, dom przyzwoicie docieplony zużyje 3 tony węgla, dom dobrze docieplony nawet mniej niż tonę. Program Czyste Powietrze zbyt małą wagę przywiązywał do inwestycji w zmniejszenie zużycia ciepła. To powinno się czym prędzej zmienić, gdyż w ten sposób rząd może chronić budżety gospodarstw domowych i budować bezpieczeństwo energetyczne w kraju. Również w tym zakresie propozycje były wypracowane i gotowe już kilka miesięcy temu. Ku naszemu zaskoczeniu Czyste Powietrze Plus ich nie wprowadza.

3). Prefinansowanie

Czyste Powietrze Plus wprowadza system przedpłat na rachunek firm wykonawczych, który ma na celu zaadresowanie problemu braku możliwości prefinansowania przez uboższe gospodarstwa domowe. Niewątpliwie zaadresowanie tego problemu jest bardzo ważne, o czym pisaliśmy wielokrotnie w apelach do ministrów i Pana Premiera. Niemniej jednak propozycja przedpłat na rachunek firmy wykonawczej nie rozwiązuje problemu braku możliwości prefinansowania przez te gospodarstwa, które ocieplają domy metodą gospodarczą (według naszych szacunków jest to nawet 25-30% beneficjentów). Dlatego też apelujemy o wprowadzenie takiego systemu, który również ułatwi prefinansowanie inwestycji tej grupie gospodarstw domowych (często są to gospodarstwa o najniższych dochodach).

4). Kampania społeczna promująca efektywność energetyczną

W zeszłym roku w przestrzeni publicznej widoczna była kampania społeczna MKiŚ "Zadbaj o swój kawałek nieba". Uważamy, że w czasie tak poważnego kryzysu energetycznego należy zachęcać gospodarstwa domowe do inwestycji w poprawę efektywności energetycznej domów. Żeby taki przekaz był jednak wiarygodny należy czym prędzej dokonać zmian opisanych w punktach powyżej, zgodnie z zaleceniami ekspertów. Na kampanię związaną z promocją Czystego Powietrza. rząd przeznaczył w tym roku 14 milionów złotych. To ogromny budżet, którego możliwości nie są wykorzystywane w sposób należyty.

5). Bon na audyt energetyczny

Polski Alarm Smogowy zaproponował wprowadzenie bonu na audyt energetyczny dla wszystkich gospodarstw domowych, które kwalifikują się do dodatku osłonowego związanego z rosnącymi cenami energii. Taki bon powinien być uruchomiony niezwłocznie promując działania związane z poprawą efektywności energetycznej domów.

6). Pilna potrzeba koordynacji działań

Od czasu odejścia pełnomocnika rządu ds. czystego powietrza, z przykrością obserwujemy brak koordynacji działań rządu na polu efektywności energetycznej i czystego powietrza, dlatego też apelujemy do Pana Premiera o pilne powołanie pełnomocnika ds. efektywności energetycznej i czystego powietrza.

Z wyrazami szacunku,

Andrzej Guła w imieniu Polskiego Alarmu Smogowego

BIZNES INTERIA na Facebooku i jesteś na bieżąco z najnowszymi wydarzeniami