Dekalog transformacji energetycznej. Od tego zależy bezpieczeństwo energetyczne Polski

Bezpieczeństwo i niezależność to słowa w ostatnich tygodniach odmieniane przez wszystkie przypadki. Wojna w Ukrainie pokazała, jak krucha jest energetyka oparta o importowane głównie z Rosji paliwa kopalne - gaz, ropę i węgiel. Do tego galopujące ceny energii i kryzys klimatyczny  - to wszystko sprawia, że krajowa gospodarka staje w obliczu kryzysu ekonomicznego i pogorszenia konkurencyjności na arenie międzynarodowej. Transformacja energetyczna wydaje się być nieunikniona i potrzebna. Po najdłuższej nawet eksploatacji złóż i bloków węglowych, musimy być gotowi z nowymi mocami zarówno w OZE - które po agresji Rosji w Ukrainie określane są mianem "energii wolności" - jak i energetyce jądrowej.

 - Bezpieczeństwo energetyczne to dziś nasz wspólny cel. Dlatego opracowaliśmy "Dekalog Polskiej Transformacji Energetycznej" - dokument, który dla wielu może stanowić przewodnik po ścieżce przekształceń i wskazówki, gdzie najbardziej wzmacniać działania i aktywność zarówno z poziomu państwa, regionu jak i z poziomu lokalnego. To unikatowe opracowanie, które pokazuje transformację energetyczną w ujęciu całościowym i systemowym, a nie tylko w poszczególnych jej obszarach. Nasze opracowanie to zbiór 10 prostych zasad, który łącznie stosowane przyniosą spodziewany efekt. Zielona transformacja musi bowiem objąć wszystkie dziedziny życia oraz gospodarki, a nie tylko jednostkowe elementy - mówi Anna Kornecka, dyrektor Instytutu Stowarzyszenie Program Czysta Polska.

Proponowane w Dekalogu działania obejmują obszar zarządzania strategicznego i planowania, ale i konkretnych obszarów takich, jak rozwój OZE i atomu czy technologii wodorowych. Eksperci zidentyfikowali konieczne działania w zakresie modernizacji sieci elektroenergetycznych czy elektryfikacji naszej gospodarki.  Opracowanie buduje fundamenty zielonej i innowacyjnej gospodarki, wykorzystując do tego wszelkie możliwe do pozyskania fundusze krajowe i unijne. Pokazuje społeczny aspekt transformacji energetycznej i dekarbonizacji, w tym jej zadania i szanse. Dokument dostrzega również ważną rolę samorządów lokalnych, wzmacniając ich niezależność energetyczną oraz wartość edukacji czy nauki w tak trudnym, jak transformacja energetyczna, procesie.

BIZNES INTERIA na Facebooku i jesteś na bieżąco z najnowszymi wydarzeniami

 - Przedstawiamy dziesięć najważniejszych obszarów, w których identyfikujemy potrzebę natychmiastowego działania, by wykorzystać szanse, jakie wynikają z dążenia europejskiej gospodarki do neutralności klimatycznej i uniezależnienia wzrostu gospodarczego od zużycia surowców naturalnych. Dokument opracowaliśmy we współpracy z ekspertami z różnych środowisk, organizacji, think tanków, którzy zjednoczyli siły aby zaproponować kierunki transformacji energetycznej naszego kraju w drodze do zeroemisyjności. To gotowy, spójny plan, który - wszyscy jesteśmy zgodni - musi być zrealizowany - mówi Michał Niewiadomski, publicysta energetyczno-klimatyczny, założyciel Klubu Energetycznego.

Transformacja energetyczna ma nie tylko uzasadnienie w sferze ochrony klimatu, ale jest przedsięwzięciem o charakterze rewolucji technologicznej na miarę XXI wieku. Służyć ma budowie szeroko pojętej zielonej gospodarki z zielonym transportem i przemysłem. Polska powinna w tym procesie zarówno uczestniczyć równoprawnie z innymi europejskimi krajami, a jednocześnie wzmacniać swoje bezpieczeństwo energetyczne.

 - Przyszłością jest elektryfikacja wszystkich sektorów gospodarki w oparciu o źródła zeroemisyjne. Wysokie ceny paliw kopalnych i ryzyko przerwania dostaw przyśpieszą transformację energetyczną i rozwój nowych technologii - w transporcie, ciepłownictwie, przemyśle. Bezpieczeństwo energetyczne będzie mieć nowy wymiar - będzie się opierało na zapewnieniu stabilnych i niezawodnych dostaw energii w oparciu o źródła lokalne, odnawialne - mówi Joanna Maćkowiak-Pandera, prezes Forum Energii.

Po 24 lutego 2022 roku świat już nie jest taki sam. Europa stoi przed obliczem wyzwania, jakim jest uniezależnienie się od rosyjskich węglowodorów i związana z tym modyfikacja planów użycia gazu jako paliwa przejściowego.

 - Znaleźliśmy się w skomplikowanej sytuacji geopolitycznej i ekonomicznej i musimy odpowiedzieć sobie na pytanie o kierunek rozwoju naszego kraju na kolejne lata, ale i dziesięciolecia. Z drugiej strony Polska jest członkiem Unii Europejskiej a Unia chce być neutralna klimatycznie do roku 2050. Nie możemy nie dostrzec w tym szansy, ale i musimy dołożyć swoją część wysiłku, aby ten cel mógł być rzeczywisty i osiągalny. Właśnie dziś Unia przeznacza ogromne nakłady na sfinansowanie zielonych inwestycji i naszym zadaniem jest je właściwie wykorzystać i nie zaprzepaścić tej historycznej szansy, aby koszt transformacji energetycznej Polski rozłożony był równomiernie na wszystkie kraje UE, a nie tylko obciążał mieszkańców naszego kraju - mówi Marcin Roszkowski, prezes Instytutu Jagiellońskiego.

Twórcy Dekalogu wskazują obszary i konkretne działania, które należy podjąć jak najszybciej, aby wizja Polski gospodarczo rozwiniętej, ambitnej, konkurencyjnej, ale i zrównoważonej, mogła być realna. Publikacja podpowiada, gdzie szukać nowych możliwości i jakie obszary należy szczególnie wzmacniać. 

 - Realizacja dekalogu nie będzie prosta, ale brak realizacji wskazanych w nim kroków oznacza zagrożenie naszego bezpieczeństwa energetycznego i ograniczenie suwerenności, a także zepchnięcie na margines gospodarczy naszych firm, które nie będą w stanie zredukować swojego śladu węglowego. Nie możemy również zapominać o przyszłych pokoleniach - to dla nich musimy zbudować sektor energetyki oparty o czyste technologie wytwórcze, dzięki czemu możliwe będzie życie w zdrowym i czystym otoczeniu - dekalog to właśnie taka wizja. Nie istnieje dziś technologia, na której możemy w 100 proc. zbudować naszą niezależność energetyczną w zgodzie z klimatem. Ale powinniśmy szukać takich kierunków rozwoju oraz inwestycji, w których najlepiej i najefektywniej będziemy tworzyć krajowy łańcuch dostaw: dostarczymy kompetencje, komponenty, usługi i miejsca pracy w wielu nowych sektorach gospodarki - podsumowuje Piotr Czopek, dyrektor ds. regulacji, Polskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej.

"Dekalog Polskiej Transformacji Energetycznej":

1.      DOBRY PLAN DLA TRANSFORMACJI ENERGETYCZNEJ W POLSCE: Transformację trzeba przeprowadzić mądrze. Musi ona nastąpić poprzez ewolucję, a nie rewolucję. Zmiana powinna rozpocząć się od energetyki, a później objąć całą gospodarkę, analizując korzyści, ale i szukając potencjalnych zagrożeń.

2.      ROZWÓJ OZE I ENERGETYKI JĄDROWEJ:

Od wielu lat rozwój odnawialnych źródeł energii motywowany był w Polsce koniecznością realizacji polityki energetyczno-klimatycznej UE. Energetyka jądrowa to obok energetyki wiatrowej źródło wytwarzania, którego emisja CO₂ w cyklu życia jest najniższa. Zarówno atom, jak i OZE powinny się uzupełniać, by wspólnie tworzyć zeroemisyjną gospodarkę przyszłości.

3.      MODERNIZACJA SIECI:

Funkcją, jaką pełnią sieci elektroenergetyczne, jest dostarczenie usługi i umożliwienie realizacji kontraktu pomiędzy odbiorcą i wytwórcą - to bardzo ważne stwierdzenie, które powinno unaocznić, iż wszelkie działania prowadzone w tym obszarze powinny być nastawione na realizację przedmiotowej funkcji.

4.       NIEZALEŻNOŚĆ ENERGETYCZNA SAMORZĄDÓW:

Jednym z największych wyzwań transformacji jest zmiana systemu opartego o duże źródła wytwórcze na rzecz struktury rozproszonej, w której to lokalne źródła energii odgrywać będą wiodącą rolę w zabezpieczaniu potrzeb energetycznych odbiorców energii.

5.      ELEKTRYFIKACJA GOSPODARKI:

Jednym z głównych sposobów osiągania neutralności klimatycznej jest elektryfikacja gospodarki w oparciu o energię ze źródeł odnawialnych. W krótkim czasie zmieni się też definicja tego, co uważamy za drogie, np. magazyny, zielony wodór okażą się powszechnie dostępne cenowo w porównaniu z drogim węglem i gazem. Źródła odnawialne, szczególnie wiatr i słońce o zerowym koszcie paliwa - będą najbardziej pożądaną formą inwestycji - zarówno przez społeczeństwo, jak i instytucje finansowe.

6.      ROZWÓJ TECHNOLOGII WODOROWYCH:

W tych trudnych czasach coraz częściej stawiane jest pytanie, jak Europa może szybko uniezależnić się od surowców pochodzących z Rosji. Odpowiedź na to pytanie jest już znana od dawna i brzmi "wodór", który jako gaz może z powodzeniem zastąpić paliwa kopalne w transporcie, energetyce czy przemyśle chemicznym.

7.      REZYGNACJA Z WĘGLA, TROSKA O KLIMAT I ŚRODOWISKO:

Węgiel jest głównym surowcem energetycznym w Polsce, z jego spalania powstaje 70 proc. energii elektrycznej i ponad 90 proc. energii cieplnej. Dekarbonizacja oznacza nie tylko konieczność powstania nowych mocy wytwórczych, ale i likwidacji monokultur gospodarczych w miejscach, gdzie obecnie wydobywa się i spala węgiel.

8.      ROZSĄDNE INWESTYCJE I ROZWÓJ NOWYCH TECHNOLOGII:

Zielona rewolucja na dobre zagościła w Europie. Transformacja energetyczna, zeroemisyjność, gospodarka obiegu zamkniętego to już nie tylko slogany, ale faktyczne cele, na których realizację trzeba przeznaczyć olbrzymie fundusze.

9.      BUDOWA ZIELONEJ GOSPODARKI:

Budowa zielonej gospodarki to nie tylko zmniejszenie emisyjności i energochłonności. Jednym z nieodłącznych elementów krajobrazu zmieniającej się polskiej energetyki będzie długotrwała przemiana charakteru miejsc pracy, wykorzystywanych technologii i usług, jak i budowy kompetencji w zakresie badań i rozwoju.

10.  EDUKACJA:

Transformacja energetyczna, jak każda wielka przemiana, aby zakończyła się powodzeniem, musi otrzymać akceptację społeczną. Żadna wielka reforma społeczna i gospodarcza nie jest w pełni możliwa bez zrozumienia i potrzeby działania w kierunku zmian. By tak się stało, potrzebna jest szeroko zakrojona edukacja poprzez działania w szkołach, uczelniach, a także w przestrzeni publicznej.

Oprac. WSz

Zobacz również: