Europa osiągnęła szczyt satysfakcji

Wszyscy fetują kompromisowy sukces. Wśród rządów dziesięciu krajów kandydackich nie znajdzie się ani jednego, który nie szczyciłby się wobec społeczeństwa swoim heroizmem. W samoocenie twardymi negocjatorami okazują się nawet ci premierzy, którzy przyjechali do Kopenhagi ustawić się do wspólnego zdjęcia. Na szczęście nasza delegacja nie musi dowartościowywać się sztucznie - w zgodnej opinii uczestników Polska stała się solą szczytu i naturalnym liderem kandydującej do Unii Europejskiej dziesiątki. W rolę lodołamacza weszliśmy całkowicie naturalnie - wszak liczymy więcej obywateli, niż dziewięć pozostałych państw łącznie. Warto odnotować, iż Polsce opłaciło się aktywizowanie Grupy Wyszehradzkiej - Czechy i Węgry również targowały się w Kopenhadze nieustępliwie.

W piątkowym komentarzu postawiliśmy tezę, że w kilku najbardziej drażliwych tematach jedyną metodą na negocjacyjny sukces Polski wydaje się szarża. I tak się stało - w piątek rano nasze postulaty odbijały się od muru unijnego niezrozumienia, ale stopniowo zaczął on słabnąć i do wieczora skruszał. Polskie natarcie miało ściśle określoną rubież czasową. Z punktu widzenia strony unijnej wyznaczało ją uroczyste przyjęcie u duńskiej królowej Małgorzaty II, a z naszej - główne wydanie wiadomości w telewizji publicznej. Okazało się, że majestat musi ustąpić przed potęgą godziny 19.30 w TVP.

Jednym ze źródeł negocjacyjnego sukcesu Polski był taktyczny monolit obecnego w Kopenhadze kierownictwa koalicji SLD-UP-PSL. Ale już od dzisiaj zacznie się polityczna rozbiórka owoców sczytu. Wystarczy rozważyć jeden przykład. Oto premier Leszek Miller triumfalnie oznajmia narodowi: "Uzyskaliśmy dopłaty bezpośrednie dla rolników - 55 proc. w pierwszym roku, 60 proc. w drugim i 65 proc. w trzecim". Słychać kamień spadający z serca polskiej wsi, ale nie słychać wicepremiera i ministra finansów Grzegorza W. Kołodki, który doprecyzowuje: "Polska uzyskała wyłącznie MOŻLIWOŚĆ zwiększenia dopłat środkami z własnego budżetu do poziomu 55, 60 i 65 proc. (UE sfinansuje tylko 36, 39 i 42 proc.). Decyzje w tej sprawie będą podejmowane nie automatycznie, lecz w zależności od sytuacji budżetowej w danym roku. Ten miliard euro, który Unia zgodziła się przesunąć z pomocowych funduszy strukturalnych wprost do naszego budżetu, nie musi posłużyć do uzupełnienia dopłat dla rolników!". Jak widać, pole konfliktów przy konstruowaniu budżetów na lata 2004-06 pozostaje przeogromne.

Przeksięgowanie przez UE wspomnianego miliarda euro budzi uczucia mieszane. Z jednej strony - pieniądze te oczywiście podreperują naszą państwową kasę w trzech najtrudniejszych latach. Z drugiej jednak - wypaczeniem unijnych idei jest okoliczność, że pomocowe środki, które mają służyć cywilizacyjnemu awansowi Polski, zostaną zwyczajnie przejedzone. Z trzeciej strony - na początku członkostwa i tak nie potrafilibyśmy ich zaabsorbować, więc lepiej je rzeczywiście przejeść. Z czwartej - pieniądze te pochodzić będą z budżetu Niemiec, czyli państwa przyjaznego, które jednak ma wobec Polski nieogarniony wręcz dług z XX wieku.

Jeśli naszą rozstrzygającą szarżę negocjacyjną uznamy za polską klasykę, to sam kopenhaski szczyt wypada określić klasyką unijną. Rada Europejska przesądza o losach całych państw i wydatkowaniu wielomiliardowych kwot. Jej strategiczne decyzje bardzo często podejmowane są niezgodnie ze sztuką organizacji, zarządzania i higieny pracy umysłowej - późną nocą albo nad ranem, pod presją czasu, bez możliwości dokładnego przeanalizowania ich skutków. Widać, jak bardzo styl pracy polityków odbiega od stylu działania międzynarodowego biznesu, w którym kontrakty są przed podpisaniem wynegocjowywane przez sztaby prawników do ostatniego przecinka. Obrady w Kopenhadze i tak zostaną przez UE zapamiętane jako wyjątkowo sprawne. Dwugodzinny poślizg terminu ich zakończenia to korekta niemal techniczna.

Bezpośrednio przed kopenhaskim szczytem premier Leszek Miller udał się w objazd po Europie. Przeloty trwały długo, noclegi krótko, a spotkania z poszczególnymi premierami jeszcze krócej - godzinę, półtorej. Kiedy jednemu z najlepiej zorientowanych w sprawach zagranicznych decydentów zadałem pytanie, czy takie osobiste spotkania polityków są bardziej efektywne, czy naszych budżetowych argumentów nie moglibyśmy unijnym partnerom przedstawić na przykład w formie telekonferencji - uzyskałem odpowiedź: "To tak, jak by pan z kobietą... przez szybę". W Kopenhadze wielcy naszego kontynentu nie musieli przez szybę i nasycili się swoją fizyczną bliskością. Ciekawe, na jak długo wystarczy im osiągniętej 13 grudnia satysfakcji.