Fiskus patrzy na świąteczne prezenty? Sprawdź, czy nie musisz zapłacić podatku

• Prezent może być kosztem firmowym, ale pod pewnymi warunkami
• Pod pewnymi warunkami można też odliczyć wartość prezentu od VAT
• Prezent można też przekazać jako darowiznę - bez podatku, ale nie jest wtedy kosztem uzyskania przychodu
• Prywatne prezenty podlegają opodatkowaniu od określonej kwoty - zależy ona od stopnia pokrewieństwa
• Prezent w formie pieniężnej trzeba potwierdzić przelewem

Możliwość rozliczenia wydatków na prezenty w kosztach firmowych zależy od trzech czynników: charakteru kosztu (czy jest związany z reprezentacją lub reklamą firmy), typu obdarowanego podmiotu oraz wartości prezentu. Przedsiębiorca może ująć w kosztach uzyskania przychodu wydatki na upominki w zależności od tego, czy są to koszty reprezentacji, czy reklamy. Koszty reprezentacji to wszelkie działania, które zmierzają do wykreowania oraz utrwalenia pozytywnego wizerunku podatnika wobec innych podmiotów. Takich kosztów przedsiębiorca nie może zaliczyć do kosztów podatkowych. Jako przykłady wydatków reprezentacyjnych ustawa wymienia np. usługi gastronomiczne, zakup żywności oraz napojów, w tym alkoholowych. Inaczej jest w przypadku kosztów reklamowych, których celem jest promocja marki, produktu czy usługi i zachęta do skorzystania z oferty. Najczęściej są to niewielkie, mało kosztowne przedmioty np. długopisy, kalendarze czy kubki. Ważne, aby były one oznaczone logo firmy i zostały przekazane wszystkim potencjalnym klientom, a nie tylko wybranym. Po spełnieniu tych trzech warunków przedsiębiorca ma prawo te wydatki zaliczyć do kosztów podatkowych.

- Z podatkowego punktu widzenia można stwierdzić, że niewielkie prezenty świąteczne mają pośredni związek z osiąganym przez przedsiębiorcę przychodem i mogą zostać zakwalifikowane jako koszt jego uzyskania. Ustawa mówi, że upominki prezentowane przez świadczeniodawcę, które mają charakter reklamowy i ich wartość nie przekracza 200 zł, nie będą podlegać opodatkowaniu. Wyjątkiem jest sytuacja, w której osoba obdarowana pozostaje ze świadczeniodawcą w jakimkolwiek stosunku cywilnoprawnym - mówi Patrycja Czarnota, ekspertka firmy inFakt.

Charakter kosztu nie ma znaczenia w zakresie podatku VAT. Przedsiębiorcy przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT od wydatku, który jest związany w sposób bezpośredni lub pośredni z czynnościami opodatkowanymi, ale jednocześnie przekazanie prezentów traktowane jest jako dostawa towarów, która wymaga naliczenia i odprowadzenia podatku do urzędu skarbowego. Przedsiębiorca nie musi jednak naliczać podatku VAT o ile łączna wartość wszystkich prezentów przekazanych jednej osobie nie przekracza w roku 100 zł netto. Wymagane jest jednak dodatkowo prowadzenie szczegółowej ewidencji prezentów o małej wartości, chyba że nie przekracza ona 20 zł netto. Przykładowo przy zakupie kalendarzy opatrzonych logo firmy o wartości 20 zł netto, przedsiębiorca ma możliwość zaliczenia wydatku w koszty podatkowe firmy, odliczenia podatku VAT i nie musi prowadzić ewidencji prezentów. Skutki otrzymania prezentu z punktu widzenia obdarowanego:

• Pracownik: zwolnienie z podatku dochodowego dla prezentów o charakterze reklamowym do 200 zł brutto, inaczej będą stanowiły przychód podlegający opodatkowaniu
• Kontrahent: konieczna jest wycena oraz opodatkowanie prezentu zgodnie ze stosowaną formą opodatkowania
• Klient nieprowadzący działalności gospodarczej: zwolnienie z podatku dochodowego dla prezentów o charakterze reklamowym do 200 zł brutto

Istnieje jeszcze jeden sposób na przekazanie pracownikowi prezentu - potraktowanie go jako darowizny. Jeżeli łączna wartość darowizn (prezentów) otrzymanych przez pracownika od tego samego pracodawcy nie przekroczy 5 733 zł w okresie 5 lat - nie występuje konieczność zapłaty podatku. Należy jednak pamiętać, że darowizny dla pracowników nie mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

- Jak widać, zagadnienie podarowania świątecznego prezentu klientom, pracownikom lub kontrahentom może być bardziej zawiłe, niż się wydaje, oraz nieść za sobą obciążenia finansowe dla obu stron. Różne obowiązki świadczeniodawcy i wysokości limitów, a także skutki zależne od tego, kto został obdarowany, powodują, że przedsiębiorcy mogą mieć problem z prawidłowymi rozliczeniami. Zdecydowanym ułatwieniem dla nich byłoby ujednolicenie przepisów przez ustawodawcę - dodaje Patrycja Czarnota.

A co z całkowicie prywatnymi prezentami? Te uznawane są za darowiznę, która podlega podatkowi od spadków i darowizn, gdy ich wartość przekroczy kwotę wolną od podatku, a ta wynosi:

• 36 120 zł - dla osób należących do I grupy podatkowej: małżonek, wstępni (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie), zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki), pasierb, ojczym, macocha, rodzeństwo, teściowie, zięć, synowa
• 27 090 zł - dla osób należących do II grupy podatkowej: zstępni rodzeństwa (np. dzieci, siostry, wnuki brata), rodzeństwo rodziców (np. ciotki, wujowie), zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwa małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych (np. mąż wnuczki)
• 5 733 zł - dla osób należących do III grupy podatkowej obejmującej osoby niespokrewnione

Ważne! Kwota wolna obowiązuje przez 5 lat, liczy się więc wartość prezentów otrzymanych od jednej osoby w całym tym okresie.

Można jednak całkowicie uniknąć płacenia podatku od prezentów nawet o wartości przekraczającej 36 120 zł, o ile zostały one wręczone przez członków najbliższej rodziny. Chodzi o zwolnienie dla tzw. zerowej grupy podatkowej. Jest to grupa węższa niż grupa I, ponieważ nie zalicza się do niej teściów, zięcia i synowej. W tym celu trzeba tylko zgłosić fakt otrzymania prezentu do naczelnika urzędu skarbowego (na formularzu SD-Z2). Obdarowani mają na to 6 miesięcy od dnia otrzymania podarunku. Trzeba jednak pamiętać, że zwolnienie nie dotyczy gotówki przekazanej bezpośrednio - wpłata musi być udokumentowana (np. przelewem bankowym). 

Jeśli rodzice czy rodzeństwo zamierzają przekazać większą sumę, powinni to zrobić przelewem. Osoby, które otrzymują taki prezent, a chcą uniknąć podatku od darowizny, muszą przed fiskusem udowodnić, od kogo go otrzymali. Dowodem jest właśnie potwierdzenie przelewu lub wypełniony przekaz pocztowy - potwierdził to Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 11.04.2014 r. o sygn. ILPB2/436-16/14-2/MK. 

Ze względów podatkowych lepiej, by wartościowe prezenty (np. ślubne) rodzice przekazali własnemu dziecku, bo tylko ono skorzysta z całkowitego zwolnienia z podatku. Obdarowani przez teściów zięć lub synowa będą musieli rozliczyć na formularzu SD-3 podarunki, których wartość przekracza 36 120 zł.

Inne zasady obowiązują, w przypadku prezentów od znajomych i dalszych krewnych. Nie trzeba informować fiskusa o prezencie od osoby należącej do II i III grupy podatkowej, którego wartość nie przekracza - odpowiednio - 27 090 zł i 5733 zł. Jeżeli jest wyższa, w ciągu miesiąca trzeba złożyć do urzędu skarbowego druk SD-3. Następnie urząd skarbowy na podstawie złożonego zeznania wydaje decyzję o wysokości wymaganego podatku.

Osobom, które zapomną o rozliczeniu wartościowego prezentu, a podczas kontroli skarbowej powołają się na podarunki od rodziny, grozi zapłata 20-procentowej karnej stawki podatku. - Zazwyczaj powodem przeprowadzenia kontroli jest dokonana przez np. nowożeńców inwestycja - zakup nieruchomości, która nie ma pokrycia w ich zarobkach. Przykładem jest wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 09.06.2015r. (II FSK 532/15), dotyczący kobiety, która kupiła mieszkanie mimo niskich dochodów. Tłumaczyła, że otrzymała 400 tys. zł ze ślubnych prezentów. Sąd stwierdził, że kobieta ma zapłacić podatek od przychodów z nieujawnionych źródeł - ostrzega Dariusz Skłodowski z Kancelarii Skłodowscy.

Wojciech Szeląg