FOR: Ponad 206 miliardów wyniesie rzeczywisty deficyt budżetu państwa na koniec 2023 roku

Tocząca się dziś w Sejmie debata budżetowa opiera się na projekcie budżetu, który nie pokazuje pełnego obrazu wydatków i dochodów państwa. Wieloletni pracownicy ministerstwa finansów (Sławomir Dudek, Ludwik Kotecki, Hanna Majszczyk) pokazują, jak naprawdę powinien wyglądać projekt budżetu na 2023 rok.

Zgodnie z ustawą o finansach publicznych gospodarka środkami publicznymi jest jawna i przejrzysta. Dodatkowo ustawa wprost mówi, że to ustawa budżetowa lub plan finansowy jednostki sektora finansów publicznych określają na co (cel) i ile (wysokość) mogą być przeznaczone wydatki publiczne. Tymczasem od kilku lat przejrzystość finansów publicznych jest stopniowo coraz mniejsza, a wydatki są realizowane poza ustawą budżetową.

Zasada powszechności mówi, że prawidłowy budżet powinien być zupełny, określać wszystkie dochody i wydatki w pełnych kwotach, niełączonych ze sobą. To umożliwia kontrolę budżetową oraz uniemożliwia ukrywanie wydatków za pomocą kompensacji. Ostatnie lata, a w szczególności obecny projekt budżetu na rok 2023, w sposób rażący łamią powyższe zasady, ramy i granice, które organy publicznie powinny uwzględniać podczas planowania, a potem uchwalania i realizowania budżetu.

W roku 2023, podobnie jak w roku poprzednim, zakłada się finansowanie różnych zadań państwa poprzez wykorzystanie instrumentów pozostających poza sektorem finansów publicznych w ujęciu ustawy o finansach publicznych. Daje to fałszywy obraz zarówno deficytu, jak i państwowego długu publicznego. Dodatkowo, środki wydatkowane w ten sposób są całkowicie poza kontrolą Parlamentu. Dotyczy to w szczególności wydatków realizowanych przez fundusze ulokowane w Banku Gospodarstwa Krajowego. Na szczególną uwagę zasługują wydatki realizowane w ramach Funduszu Przeciwdziałania COVID -19, w ramach którego finansowane są również zadania, które zasadniczo finansowane są z budżetu państwa lub z dotacji z budżetu państwa.

W projekcie budżetu państwa na rok 2023 zaplanowano wydatki z budżetu państwa w wysokości 672,7 mld zł . Wielkość tych wydatków została znacznie zaniżona w stosunku do przewidywanego na rok 2023 faktycznego finansowania różnych zadań państwa ze środków publicznych, które co do zasady są finansowane z budżetu państwa.  Jest to wynikiem zaplanowaniem przez Rząd na roku 2023 pozabudżetowych mechanizmów finansowania szeregu wydatków, podobnie zresztą jak miało to miejsce w latach poprzednich. W efekcie zastosowania różnych instrumentów pozabudżetowego finansowania, w projekcie ustawy budżetowej na rok 2023 mamy do czynienia z:

- naruszeniem art. 109 ustawy o finansach publicznych,
- ograniczeniem przejrzystości finansów publicznych,
- zaniżeniem zaplanowanego na rok 2023 deficytu budżetu państwa.

 Rozwiązanie takie umożliwia nie tylko zaniżenie deficytu budżetowego, ale również "obejście" Stabilizującej Reguły Wydatkowej. Dotyczy to w szczególności założonego w projekcie ustawy budżetowej finansowania różnych wydatków w formie przekazywania skarbowych papierów wartościowych, które nie są liczone do deficytu budżetu państwa, nie są uwzględniane przy obliczaniu SRW, a także nie są zaliczane do długu w momencie ich emisji.

Wprowadzenie koniecznych zmian urealniających szacunki dochodów oraz przywracających/zwiększających przejrzystość w projekcie budżetu państwa zmieniłoby obraz podstawowych wielkości budżetowych:

- dochody budżetu państwa wyniosłyby     557 463 201 tys. zł

- wydatki budżetu państwa wyniosłyby     763 690 746 tys. zł

- deficyt budżetu państwa wyniósłby        206 227 545 tys. zł

Biorąc pod uwagę brak wielu informacji dotyczących gospodarowania środkami publicznymi, należy przyjąć, że powyższe szacunki mogą być niepełne i nieprecyzyjne. Dotyczy to zarówno dochodów, jak i, w szczególności, wydatków publicznych w 2023 r. W efekcie nie jest możliwe oszacowanie rzeczywistych potrzeb pożyczkowych (brutto i netto) podsektora centralnego (rządowego), a w związku z tym także sformułowanie oceny możliwości sfinansowanie tych wydatków, w szczególności bez znaczącego zwiększenia kosztów tego finansowania.

Opr. Sławomir Dudek, Ludwik Kotecki,Hanna Majszczyk Byli, wieloletni pracownicy Ministerstwa Finansów