GUS oszacował zbiory z Polsce w 2022 roku

Pomagajmy Ukrainie - Ty też możesz pomóc!

Zbiory zbóż podstawowych z mieszankami zbożowymi GUS ocenia się na 26,6 mln t, tj. o 0,4 mln t (o 1 proc.) mniej w porównaniu do zbiorów ubiegłorocznych.

Zbiory zbóż ozimych wstępnie wyszacowano na 21,7 mln t, tj. o 0,9 mln t (o 4 proc.) więcej od zbiorów z roku ubiegłego.

Zbiory zbóż jarych łącznie z jarymi mieszankami zbożowymi wstępnie wyszacowano na 4,9 mln t, tj. o 1,3 mln t (o 21 proc.) mniej od zbiorów z roku ubiegłego.

 − zbiory rzepaku i rzepiku ocenia się na około 3,6 mln t, tj. o około 12 proc. więcej od zbiorów ubiegłorocznych;

− produkcję warzyw gruntowych ocenia się na około 4,0 mln t, tj. na poziomie o 3 proc. wyższym w porównaniu do roku ubiegłego;

− szacuje się, że zbiory owoców z drzew będą o 5,8 proc. wyższe od ubiegłorocznych i wyniosą ponad 4,7 mln t;

− produkcję owoców z krzewów owocowych i plantacji jagodowych szacuje się na niemal 620 tys. t, czyli o 9,3 proc. więcej od zbiorów w 2021 r.

- chłodne dni w kwietniu i w pierwszej połowie maja ze spadkami temperatury powietrza przy gruncie ( w kwietniu lokalnie nawet poniżej -6°C), hamujące wzrost i rozwój roślin; wiosenny niedobór opadów, powodujący rejonami nadmierne przesuszenie gleby;

- lokalnie występujące w czerwcu i lipcu ekstremalne zjawiska klimatyczne, tj. burze, gradobicia i nawałnice połączone z silnym wiatrem.

Przebieg warunków agrometeorologicznych w okresie od jesieni 2021 r. do lata 2022 r.

Siewy zbóż ozimych na jesieni 2021 roku przeprowadzano na ogół w optymalnych terminach agrotechnicznych, pomimo przesuszenia gleby występującego w tamtym czasie. Do końca drugiej dekady października siewy zakończono.

Temperatura powietrza w listopadzie podtrzymywała wegetację, a notowane w ciągu miesiąca opady deszczu znacznie poprawiły stan uwilgotnienia gleby i miały korzystny wpływ na wschody ozimin i ich wzrost.

Zachowane optymalne terminy agrotechniczne wysiewu pozwalały na dobre krzewienie roślin, natomiast dobowe wahania temperatury powietrza sprzyjały hartowaniu. Rośliny weszły w stan zimowego spoczynku dobrze wyrośnięte i rozkrzewione. Występujące okresowo w grudniu i w pierwszej dekadzie stycznia spadki temperatury powietrza przy powierzchni gruntu, miejscami poniżej -15°C, nie spowodowały nadmiernego wychłodzenia gleby.

Temperatura gruntu na głębokości węzła krzewienia, mimo braku pokrywy śnieżnej lub niewielkiej jej wysokości, utrzymywała się powyżej wartości krytycznych dla roślin. W drugiej połowie stycznia miejscami topniejący śnieg oraz opady deszczu i deszczu ze śniegiem powodowały powstawanie na polach zastoisk wody.

W pierwszej połowie lutego miejscami topniejący śnieg oraz opady deszczu i deszczu ze śniegiem powodowały nadmierne uwilgotnienie gleby. W wyniku notowanych w styczniu i lutym dobowych wahań temperatury powietrza powtarzały się procesy zamarzania i rozmarzania wierzchniej warstwy gleby, osłabiając system korzeniowy roślin.

Lokalnie w pierwszej, a na znacznym obszarze Polski w drugiej dekadzie marca nastąpiło ruszenie wegetacji roślin ozimych i trwałych użytków zielonych. W drugiej połowie miesiąca korzystne warunki agrometeorologiczne umożliwiły wykonywanie pierwszych wiosennych prac polowych. Na znacznym obszarze kraju rozpoczęto także siewy owsa, pszenicy jarej i jęczmienia jarego.

Zaznaczający się w ciągu miesiąca niedobór opadów deszczu przyczynił się do zmniejszenia zapasów wody w glebie. Występujące w pierwszej połowie kwietnia opady śniegu oraz deszczu poprawiły stan uwilgotnienia gleby, jednak chłodne dni ze spadkami 3 temperatury powietrza przy gruncie miejscami nawet poniżej -6°C, spowalniały tempo wzrostu i rozwoju roślin. Pogłębiający się w drugiej połowie kwietnia niedobór opadów w połączeniu z przymrozkami spowodował pogorszenie warunków wilgotnościowych gleby, hamując wzrost i rozwój roślin.

Wzrost temperatury powietrza w maju korzystnie wpłynął na wzrost i rozwój roślin, jednak obserwowany deficyt opadów deszczu doprowadził do przesuszeń gleby. Na przeważającym obszarze kraju odnotowano znaczne przesuszenie wierzchniej warstwy gruntu, a potrzeby wodne upraw nie były w pełni zaspokojone. Występujące głównie w trzeciej dekadzie maja opady deszczu pozytywnie wpłynęły na poprawę stanu plantacji zbóż jarych i ozimych. Warunki wegetacji roślin w czerwcu były zróżnicowane, głównie ze względu na niedostatek opadów, a także ich zróżnicowanie regionalne.

W wyniku niedoboru opadów w wielu rejonach kraju wystąpiło znaczne przesuszenie wierzchniej warstwy gruntu. Przesuszenie gleby miało wpływ na stan wielu upraw (szczególnie zbóż jarych), zwłaszcza na glebach słabszych, powodując zaburzenia w prawidłowym wzroście i rozwoju roślin. Lokalnie jednak ulewne deszcze połączone z burzami i silnym wiatrem powodowały przejściowo nadmierne uwilgotnienie gleby.

W pierwszej połowie lipca, w całym kraju trwało dojrzewanie rzepaku i rzepiku oraz zbóż ozimych i jarych, a notowane opady deszczu poprawiły stan uwilgotnienia wierzchniej warstwy gleby. W drugiej połowie miesiąca lokalnie przystąpiono do koszenia jęczmienia ozimego oraz rzepaku i rzepiku.

Przebieg warunków pogodowych w okresie żniw będzie miał decydujący wpływ na wielkość i jakość uzyskanych zbiorów.

W bieżącym roku sadzenie ziemniaków przeznaczonych na wczesny zbiór rejonami rozpoczęto w marcu. Większość plantacji (przeznaczonych na późniejszy zbiór) zostało zasadzonych w kwietniu, a kulminacja sadzenia przypadła na trzecią dekadę kwietnia. Warunki wegetacji - od posadzenia do połowy maja były niezbyt korzystne dla upraw ziemniaka. Chłodna pogoda z przymrozkami i niedoborem opadów deszczu spowodowała, że wschody roślin były nierównomierne i wydłużone w czasie. Występujące od drugiej połowy maja opady deszczu poprawiły stan plantacji ziemniaków. Jest on jednak zróżnicowany regionalnie.

Ocenia się, że w bieżącym roku powierzchnia uprawy ziemniaków będzie nieco niższa od ubiegłorocznej i wyniesie blisko 0,2 mln ha. Uwzględniając dotychczasowy przebieg warunków meteorologicznych i czynników wpływających na możliwości plonotwórcze ziemniaków można wnioskować, że plony i zbiory ziemniaków w bieżącym roku będą zbliżone do ubiegłorocznych, jednak ostatecznie zależeć one będą od dalszego przebiegu pogody.

Wstępnie szacuje się, że powierzchnia uprawy buraków cukrowych wyniesie ponad 0,2 mln ha i będzie mniejsza od ubiegłorocznej. Warunki pogodowe sprzyjały na ogół właściwemu wzrostowi roślin, pomimo niewystarczającej ilości opadów deszczu. Stan plantacji buraków cukrowych w połowie lipca był dobry, a wegetacja dość dynamiczna. Szacunkowa obsada roślin na 1 ha wynosi około 98 tys. sztuk i jest wyższa od ubiegłorocznej. Wysokość plonów buraków cukrowych będzie jednak zależała od dalszego przebiegu warunków pogodowych.

Niesprzyjające warunki pogodowe na początku okresu wegetacyjnego przyczyniły się do opóźnienia terminu siewu warzyw gruntowych. W zależności od regionu kraju przesunięcie terminu siewu wyniosło od kilku do kilkunastu dni. Głównym problemem w polowej produkcji warzyw w bieżącym sezonie jest brak dostatecznej ilości opadów deszczu i w konsekwencji niska wilgotność gleby. Na przeważającym obszarze kraju deficyt wody występował już od marca i z niewielkimi wyjątkami trwał nawet do maja.

Z tego powodu wschody roślin były relatywnie słabe, nierównomierne i następowały z opóźnieniem. Niedostateczna zawartość wody w podłożu powodowała ograniczenie przyswajania składników mineralnych dostarczanych z nawozami. Problem braku opadów w mniejszym stopniu dostrzegalny jest na plantacjach nawadnianych. Liczba takich plantacji, a tym samym powierzchnia upraw z dodatkowym nawadnianiem, z roku na rok zwiększa się.

Kondycja roślin uległa znacznej poprawie pod koniec czerwca i na początku lipca, wraz z pojawieniem się opadów deszczu. Zwiększyła się jednocześnie presja ze strony chorób grzybowych oraz szkodników roślin, co wymagało prowadzenia wzmożonych zabiegów ochronnych. Natomiast negatywny wpływ na stan wielu gatunków warzyw miały występujące w czerwcu i w drugiej połowie lipca zbyt wysokie temperatury powietrza. Prowadziły one do spowolnienia biologicznej aktywności roślin, a niekiedy także do zasychania plantacji. Wśród czynników ograniczających plonowanie w bieżącym roku wymienić należy takie ekstremalne zjawiska pogodowe jak: gradobicia, deszcze nawalne oraz wichury.

Prowadziły one do lokalnych podtopień plantacji oraz uszkodzeń roślin. Obecnie w najlepszej kondycji znajdują się przede wszystkim ciepłolubne gatunki warzyw, takie jak pomidory i ogórki. Największe problemy występują natomiast na nienawadnianych plantacjach warzyw korzeniowych.

Ocenia się, że tegoroczne zbiory kapusty, przy sprzyjających warunkach pogodowych w kolejnych tygodniach okresu wegetacji, mogą przekroczyć poziom 680 tys. t. Produkcja kalafiorów jest obecnie oceniana na 130 tys. t. Zbiory cebuli szacuje się na poziomie 650 tys. ton, natomiast produkcja marchwi może wynieść ok. 620 tys. t.

Zbiory buraków ćwikłowych oceniono na poziomie zbliżonym do roku ubiegłego, tj. 240 tys. t. Produkcja pomidorów gruntowych może wynieść 172 tys. t, a ogórków 145 tys. t. Łączne zbiory pozostałych gatunków warzyw szacuje się na prawie 1,4 mln t, przy czym największy udział w tej grupie mają: dynia, pietruszka, kukurydza cukrowa, a także selery oraz fasolka szparagowa.

Warunki pogodowe pod koniec ubiegłego i na początku bieżącego roku sprzyjały przezimowaniu upraw sadowniczych, umożliwiając roślinom rozpoczęcie okresu wegetacyjnego w 2022 r. w dobrej kondycji. Na przeważającym obszarze kraju nie odnotowano też występowania strat przymrozkowych.

Z uwagi na relatywnie niskie temperatury powietrza i brak opadów deszczu w pierwszych miesiącach bieżącego roku rozwój roślin uległ spowolnieniu, a kwitnienie rozpoczęło się przeważnie z nieznacznym opóźnieniem. Mimo to, większość gatunków sadowniczych kwitła obficie i długo. Obloty zapylaczy charakteryzowały się mniejszą niż zazwyczaj intensywnością, jednak były dostateczne. Z powodu utrzymującej się suszy na terenie niemal całego kraju relatywnie duży był jednak opad zawiązków owoców. Nie odnotowano przy tym strat wywołanych przymrozkami występującymi zazwyczaj w maju. W ciągu dotychczasowego okresu wegetacji odnotowano występowanie lokalnych opadów gradu o znacznym nasileniu. W konsekwencji część plantacji uległa uszkodzeniu, a pozostałe owoce często nie nadają się do zbioru. Ze względu na znaczny postęp technologiczny, jaki dokonuje się w polskim sadownictwie i rosnącą specjalizację działalności, zmniejsza się wpływ negatywnych warunków pogodowych na wyniki produkcyjne. W konsekwencji obserwuje się systematyczny wzrost intensyfikacji produkcji.

Produkcję warzyw gruntowych szacuje się obecnie na 4,0 mln t, tj. na poziomie o 3 proc. wyższym w porównaniu do roku ubiegłego

Zbiory owoców z drzew w sadach są obecnie oceniane na ponad 4,7 mln t, tj. prawie o 6 proc. więcej od produkcji z roku poprzedniego

Tegoroczne łączne zbiory owoców z drzew szacuje się obecnie na ponad 4,7 mln t, czyli o 5,8 proc. więcej w porównaniu do roku poprzedniego. Ostateczny wynik będzie jednak zależał od przebiegu warunków atmosferycznych w nadchodzących miesiącach okresu wegetacyjnego.

Zbiory z sadów jabłoniowych zostały wstępnie oszacowane na ok. 4,2 mln t, czyli o ok. 5 proc. więcej w stosunku do roku poprzedniego. Zauważalny wzrost plonowania, przy notowanym jednocześnie spadku powierzchni sadów, wynika ze zmian zachodzących w strukturze odmianowej nasadzeń i postępującej jednocześnie intensyfikacji upraw.

Ze względu na dotychczasowy przebieg warunków pogodowych, produkcja gruszek w sadach jest obecnie szacowana na niemal 82 tys. t, tj. na poziomie wyższym o 19 proc. od ubiegłorocznego. Zbiory śliwek oceniono na prawie 132 tys. t, czyli o ok. 12 proc. więcej niż przed rokiem.

Produkcja wiśni w 2022 r. może być o 10 proc. większa i wynieść ok. 183 tys. t, natomiast zbiory czereśni oszacowane zostały na poziomie 78,5 tys. t, tj. niemal o 33 proc. większym niż w 2021 r.

Przewiduje się, że łączne zbiory brzoskwiń, moreli i orzechów włoskich przekroczą poziom z poprzedniego roku o 38 proc. i wyniosą niespełna 20 tys. t.

Zbiory z pozostałych drzew owocowych (obejmujących m. in: amelanchier, dereń, jarząb, nieszpułkę zwyczajną i pigwę) wyniosą ok. 3 tys. ton. Produkcję owoców z krzewów owocowych w sadach i plantacji jagodowych oceniono wstępnie na niespełna 620 tys. t, tj. o 9,3 proc. więcej niż w roku poprzednim. Podobnie jak w przypadku drzew, większość plantacji krzewów owocowych okres zimy przetrwała w dobrym stanie.

 Nieliczne uszkodzenia mrozowe powstałe na początku kwietnia bieżącego roku obserwowano przede wszystkim na plantacjach malin, truskawek i porzeczek. Kwitnienie większości gatunków, mimo nieznacznego opóźnienia, było obfite. Czynnikami ograniczającymi liczbę zawiązanych owoców była przede wszystkim susza, ale również lokalne opady gradu i pojawiające się niekiedy ulewne deszcze. Na plantacjach truskawek największy wpływ na kondycję roślin miała susza występująca na początku okresu wegetacyjnego oraz podczas kwitnienia.

 Dojrzewające owoce były natomiast narażone na występowanie zbyt wysokich temperatur powietrza. Ze względu na utrwalający się problem niedoboru pracowników sezonowych, od pewnego czasu obserwuje się trend polegający na odchodzeniu od upraw truskawek na potrzeby zakładów przetwórczych na rzecz plantacji nastawionych na owoce do spożycia bezpośredniego, w tym również na zbiór przyspieszony.

Ocenia się, że łączna produkcja truskawek wyniesie ok. 185 tys. t, czyli o 18,8 proc. więcej niż przed rokiem. Z powodu wysokich cen skupu malin w 2021 r. zwiększyło się zainteresowanie producentów uprawą tego gatunku. W konsekwencji wzrosła powierzchnia plantacji, były one także utrzymywane w wysokiej kulturze. Ze względu na niesprzyjające warunki pogodowe na początku roku, poziom produkcji malin odmian letnich nie był wysoki.

Z powodu suszy dochodziło do opadania zawiązków, a utrzymujące się ekstremalnie wysokie temperatury powietrza przyczyniały się do zasychania roślin oraz owoców. Natomiast znacznie lepiej zapowiadają się plony odmian powtarzających kwitnienie. Łączne zbiory malin szacowane są obecnie na niespełna 111 tys. t, czyli niemal o 7 proc. więcej w porównaniu do poprzedniego roku.

Produkcję porzeczek ogółem (czarnych i kolorowych łącznie) oszacowano na 151,5 tys. t, tj. na poziomie nieprzekraczającym zbiorów z roku poprzedniego. Zbiory porzeczek czarnych zostały ocenione na nieco ponad 104 tys. t, czyli o 9 proc. mniej niż w roku ubiegłym, natomiast porzeczek kolorowych na ponad 47 tys. t, tj. niemal o 27 proc. więcej.

Mniejsza podaż czarnej porzeczki wynika z silnych opadów kwiatów oraz zawiązków owoców z powodu występowania suszy i zbyt wysokich temperatur.

Zbiory borówki wysokiej oszacowano na prawie 64 tys. t, czyli o ok. 15 proc. więcej niż w 2021 r. Plonowanie agrestu oceniono, podobnie jak w roku ubiegłym, na niespełna 9,8 tys. t. Ze względu na niskie ceny skupu agrestu, większość plantacji jest obecnie zaniedbana, a jakość zbieranych owoców słaba.

Produkcja pozostałych owoców z krzewów owocowych i plantacji jagodowych w sadach została oszacowana na ponad 88 tys. t. Dominującymi gatunkami w tej grupie owoców są aronia oraz jagoda kamczacka. Nieznacznie zwiększa się też znaczenie produkcji winogron.