Inwestycje firm pod presją kryzysu energetycznego i spowalniającego globalnego wzrostu

• W 2022 r. niewiele firm spodziewa się, że sytuacja będzie gorsza niż przed pandemią, dzięki szerokiemu i szybkiemu wsparciu publicznemu oraz silnemu ożywieniu popytu w pierwszej połowie 2022 r.
• W sumie 84 proc. firm spodziewa się, że sprzedaż w 2022 r. powróci, co najmniej, do poziomu sprzed pandemii. W walce ze zmianą klimatu firmy z UE nadal przodują w porównaniu z USA.
• W całej UE 88 proc. firm twierdzi, że podjęło pewne działania w celu ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, a ponad połowa firm w UE już zainwestowała w działania na rzecz klimatu.
• Jednak wojna na Ukrainie i kolejne wstrząsy testują odporność firm.
• Kryzys energetyczny, inflacja i zacieśnienie polityki monetarnej stwarzają zagrożenia dla inwestycji w przedsiębiorstwach.
• Projekty z zakresu transformacji strukturalnej nadal potrzebują znacznego wsparcia, ponieważ UE pozostaje w tyle za Stanami Zjednoczonymi pod względem innowacji. 

Postrzeganie przez firmy warunków inwestowania znacznie się pogorszyło z powodu kryzysu energetycznego, niepewności i spowalniającego globalnego wzrostu. Oczekiwania koniunktury ponownie okazały się negatywne (spadek z +27 proc. do -53 proc.). Postrzeganie perspektyw biznesowych w sektorze również ma trend negatywny (spadek z +34 proc. do +3 proc.). Trend negatywny wykazują też perspektywy zarówno dla klimatu politycznego/regulacyjnego (-40 proc.), jak i dostępności finansowania zewnętrznego (-8 proc.). To tylko niektóre z głównych wniosków opublikowanej dzisiaj nowej edycji badania Europejskiego Banku Inwestycyjnego dotyczącego poziomu inwestycji.

Udziałowcami EBI jest 27 państw członkowskich Unii Europejskiej, jest to instytucja finansująca w UE kluczowe inwestycje, które przyczyniają się do realizacji celów Wspólnoty. Bank finansuje projekty w czterech priorytetowych obszarach - infrastruktura, innowacje, klimat i środowisko, małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP). Od 2019 r. EBI, jako bank klimatu UE, zobowiązał się do przeznaczenia co najmniej 50 proc. swojego finansowania (do 2025 r.) na inwestycje, które przyczyniają się do walki ze zmianami klimatycznymi.

Siódma edycja ankiety EBI dot. poziomu inwestycji zawiera informacje zebrane od przedsiębiorstw w okresie od kwietnia do lipca 2022 r. Obejmuje ona decyzje inwestycyjne i finansowanie inwestycji w Unii Europejskiej i Stanach Zjednoczonych. Obejmuje działania inwestycyjne w projekty na rzecz klimatu, cyfryzację oraz bada wpływ wojny w Ukrainie i pandemii COVID-19. Grupa EBI, instytucje UE i państwa członkowskie wykorzystują ankietę jako narzędzie do identyfikacji potrzeb i zrozumienia ograniczeń powstrzymujących inwestycje.

“Firmy z UE przetrwały pandemię lepiej niż oczekiwano. Szybka i ambitna reakcja w obliczu Covid-19 pomogła im w najtrudniejszych czasach. Nasze ogólnoeuropejskie badanie biznesowe pokazuje, że wsparcie publiczne zostało dobrze rozdystrybuowane wśród firm, które zostały najbardziej dotknięte pandemią" - powiedział wiceprezes EBI Ricardo Mourinho Félix, cytowany w komunikacie EBI. "W obliczu nowych wyzwań pojawiających się w tym roku, Grupa EBI wspiera firmy z UE w walce z rosnącymi cenami energii, zaostrzeniem warunków finansowania i zakłóceniami w handlu. W ramach naszego zobowiązania planujemy zmobilizować do 115 miliardów euro nowych inwestycji do 2027 r., aby wesprzeć plan REPowerEU dotyczący zabezpieczenia różnorodności źródeł bezpiecznej energii, przyspieszenia transformacji energetycznej i poprawy efektywności energetycznej" - dodał. 

Główna ekonomistka EBI Debora Revoltella zauważyła ""żyjemy w okresie niepewności i kolejnych wstrząsów, testujących odporność firm". 

"Podczas pandemii firmy w UE zaangażowały się w transformację i teraz korzystają z zaawansowanych technologii cyfrowych w takim samym stopniu, jak firmy w USA. Firmy z UE coraz częściej inwestują w działania na rzecz klimatu. Nowy wstrząs powinien być kolejnym bodźcem. Reakcja na szok energetyczny powinna stanowić podstawę bardziej wydajnego i niezawodnego rynku energii UE oraz przekierować finansowanie na ekologiczne innowacje" - podkreśliła. 

Natomiast wiceprezes EBI, prof. Teresa Czerwińska powiedziała: "Pandemia koronawirusa i wojna za naszą wschodnią granicą nie mogą zatrzymać ani rozpoczętej cyfryzacji ani transformacji energetycznej. Musimy ten trudny czas przekuć w szansę dla gospodarki UE i uniezależnić ją od zewnętrznych dostawców energii i technologii. Dlatego Grupa EBI stara się wspierać działania w tych sektorach i dostarczyć małym i średnim firmom środków, które będą kołem zamachowym tych zmian."

W obliczu nowych kryzysów pojawiających się w 2022 r. firmy z UE, w perspektywie krótkoterminowej, postrzegają dostępność finansowania zewnętrznego nawet bardziej negatywnie niż w szczytowym momencie pandemii. Pogorszyły się również perspektywy dostępności finansowania wewnętrznego dla inwestycji (z wyraźnej poprawy do stabilnej). Zaczął również rosnąć udział firm o ograniczonych finansach (6,2 proc. w 2022 r. w porównaniu z 4,7 proc. w 2021 r.).

Okres powtarzających się wstrząsów negatywnie wpływa na innowacyjność firm. Około jedna trzecia (34 proc.) firm z UE opracowała lub wprowadziła nowe produkty, procesy lub usługi w ramach swojej działalności inwestycyjnej, wynik podobny do 2021 - 36 proc. Sugeruje to, że wdrażanie innowacyjnych rozwiązań zostało wstrzymane podczas pandemii. Dane z badania EBI dot. poziomu inwestycji wskazują również na rosnącą lukę innowacyjną w stosunku do Stanów Zjednoczonych - 19 proc. mniej firm w UE zgłasza inwestycje w innowacje w UE. W krajach UE poziom innowacyjności był najwyższy wśród firm w Finlandii (52 proc.), a następnie w Irlandii i Danii (50 proc. w obu krajach). Poziom innowacyjności był najniższy na Słowacji i w Hiszpanii (odpowiednio 14 proc. i 21 proc.).

Działania na rzecz klimatu i efektywność energetyczna: Firmy poczyniły postępy w inwestowaniu w projekty na rzecz klimatu, w tym w działania łagodzące skutki ocieplenia klimatu i działania adaptacyjne. W całej UE 53 proc. firm zainwestowało już w przeciwdziałanie skutkom zjawisk pogodowych i proces ograniczania emisji dwutlenku węgla. Ponadto ponad połowa firm z UE planuje w ciągu najbliższych trzech lat zainwestować w działania na rzecz klimatu. Około 57 proc. firm inwestuje w efektywność energetyczną, 64 proc. w minimalizację odpadów i recykling, a 32 proc. w nowe, mniej zanieczyszczające obszary biznesowe i technologie jako sposób na zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych.

Cyfryzacja: przedsiębiorstwa z UE w dużej mierze zmniejszyły dystans do Stanów Zjednoczonych w zakresie wykorzystania zaawansowanych technologii cyfrowych i mogą teraz czerpać z tego korzyści. W 2019 r. dystans ten wynosił 11 proc. a w 2022 r. już tylko 2 proc.

Zakłócenia w łańcuchach dostaw dla handlu: Firmy, chcąc zwiększyć swoją odporność reagują na zakłócenia w łańcuchach dostaw dla handlu.

Prawie 90 proc. firm z UE od 2021 r. boryka się z zakłóceniami związanymi z łańcuchami dostaw w handlu międzynarodowym. Niemal tyle samo firm z UE postrzega wojnę w Ukrainie i COVID-19 jako przeszkody dla handlu międzynarodowego. Ogólnie rzecz biorąc, wśród firm borykających się z zakłóceniami w łańcuchach dostaw w handlu międzynarodowym prawie 60 proc. twierdzi, że podjęło działania w celu złagodzenia skutków tych zakłóceń - wynika z badania EBI.