Kiedy urlop na żądanie
Z dniem 1 stycznia 2003 r. część urlopu wypoczynkowego została przekazana do dyspozycji pracownika. Okazuje się że instytucja urlopu na żądanie bywa bardzo przydatna, bowiem takiego urlopu nie trzeba planować.
Zgodnie z art. 1672 Kodeksu pracy pracodawca jest obowiązany do udzielenia na żądanie pracownika i w terminie przez niego wskazanym nie więcej niż 4 dni urlopu w każdym roku kalendarzowym. Pracownik musi zgłosić żądanie udzielenia urlopu najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu.
Urlop ten wchodzi w skład normalnej puli urlopowej ale nie podlega planowaniu. Co więcej uprawnienie to przynależy do danego roku kalendażowego i nie przechodzi na rok kolejny. W przypadku gdy pracownik nie wykorzysta tego urlopu, on nie "wygasa". Można z niego skorzystać w roku następnym ale już jako normalny urlop zaległy. Po Nowym Roku pracownik otrzymuje nową pulę dni do wykorzystania.
W przypadku gdy w jednym roku kalendażowym pracownik kilkakrotnie zmieni pracę uprawnienie podlega sumowaniu. Zgodnie z artykułem 1673 łączny wymiar urlopu wykorzystanego przez pracownika na zasadach i w trybie określonych w art. 1672 nie może przekroczyć w roku kalendarzowym 4 dni, niezależnie od liczby pracodawców, z którymi pracownik pozostaje w danym roku w kolejnych stosunkach pracy. Oznacza to, że te 4 dni są wartością nieprzekraczalną, niezależnie od tego, ile razy pracownik zmieni miejsce zatrudnienia.
Pracownik ma dużą autonomię w korzystaniu z uprawnienia. Może wykorzystać wszystko w całości, bądź tylko z jego części, a pozostałą pulę zostawić na kiedy indziej. Urlopu tego nie trzeba planować (co wynika z Art. 163 § 1)
Jak zgłosić żądanie urlopu?
Okazuje się że ustawodawca tego nie uregulował przepisami prawnymi. Wydaje się zatem, że aby skontaktować się w tej sprawie z pracodawcą można użyć wszystkich sposobów skutecznej komunikacji dopuszczone w danym zakładzie pracy (np. telefon, e-mail, lub stawiennictwo osobiste). "Pracownik zgłasza żądanie udzielenia urlopu najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu." Czyli kiedy? Tego ustawodawca też dokładnie nie określił.
Pracownik ma prawo do tego uprawnienia a pracodawca ma obowiązek udzielić mu prawa do urlopu. Jednak biorąc pod uwagę artykuł 100 § 2 pracownik jest zobowiązany dbać o dobro zakładu pracy. Dlatego dobrze jest gdy pracownik zgłasza chęć wykorzystania przysługującego mu urlopu na żądanie odpowiednio wcześniej.
Czy pracodawca może nie zgodzić się na udzielenie urlopu? Zgodnie z art. 1672 nie ma takiego prawa. Jednakże biorąc pod uwagę inny przepis (art. 8) który mówi, że nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia, może być inaczej. Gdy pracodawca chce odmówić pracownikowi przyznaniu urlopu, korzysta właśnie z tego przepisu Kodeksu pracy. Uważa się, że pracodawca może skorzystać z tego artykułu, gdy nieobecność pracownika spowoduje, lub może spowodować poważne zakłócenie bądź zatrzymanie procesu produkcji. ( realne straty materialne).Tak więc pracodawca ma prawo odwołać pracownika z urlopu w przypadku pojawienia się nieprzewidzianych okoliczności i zażądać jego obecności w pracy.
