Kontrolerzy uratowali 300 mln euro

Zgodnie z art. 167 ustawy Prawo zamówień publicznych z 29 stycznia 2004 r. (Dz.U. nr 19, poz. 177 z późn. zm.), prezes Urzędu Zamówień Publicznych przeprowadza kontrolę uprzednią (tzn. przed zawarciem umowy o zamówienie publiczne) postępowań o wartości przekraczającej 5 mln euro dla dostaw i usług oraz 10 mln euro dla robót budowlanych. UZP opublikował właśnie wyniki 148 kontroli przeprowadzonych od 1 stycznia do 30 czerwca 2005 r. przez 47 zamawiających, których łączna wartość wynosiła 11 mld zł. Tylko w 14 nie stwierdzono żadnych naruszeń przepisów, w 18 prezes zalecił ich unieważnienie, co zapobiegło wydaniu z naruszeniem prawa blisko 1,2 mld zł, tj. ok. 300 mln euro. Większość postępowań prowadzona była w trybie przetargu nieograniczonego i ograniczonego.

Zalecenie unieważnienia postępowania kierowane było do zamawiającego wtedy, gdy prezes stwierdził: niewykonanie obowiązku zażądania dokumentów, których złożenie jest konieczne do ustalenia, że wykonawca spełnia warunki udziału w postępowaniu; nieodrzucenie wadliwie przygotowanej oferty; takie opisanie przedmiotu zamówienia, że naruszało zasadę uczciwej konkurencji; modyfikacje specyfikacji istotnych warunków zamówienia polegające na rozszerzeniu zakresu robót i zmianie treści zapisów określających sposób przygotowania oferty bez wydłużania terminu składania ofert; zaniechanie zawiadomienia obserwatora o terminach i miejscu pracy komisji przetargowej, a w konsekwencji jego nieobecność; prowadzenie postępowania bez wymaganej decyzji prezesa UZP; nieprzekazanie ogłoszenia o wszczęciu postępowania do Urzędu Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich; niewykluczenie z udziału wykonawcy, który nie wniósł wadium; określenie zasad udziału w postępowaniu z naruszeniem zasady uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców.

Prawie wszystkie grzechy mają na sumieniu zamawiający, a popełnili je głównie w fazie przygotowywania postępowania. Prezes stwierdził, że zamawiający byli niestaranni, nie znali dobrze przepisów, zaś ich kierownicy nie sprawowali nad nimi dostatecznego nadzoru, co przy zamówieniach o tak dużej wartości jest szczególnie rażące. Pozytywne jest jednak to, że sam fakt świadomości, iż kontrole takie są prowadzone, prawdopodobnie mobilizuje zamawiających, mimo wszystko zmusza ich do większej staranności.

Dowodem jest to, że wyniki tej kontroli są lepsze od poprzedniej, przeprowadzonej w drugim półroczu 2004 r. (kontrola ta obowiązuje od momentu naszej akcesji do UE). Odsetek zaleconych unieważnień postępowań zmniejszył się z 18 proc. do 12 proc. Tylko w jednym wypadku zamawiający nie zgodził się z wynikami kontroli i nie wykonał zaleceń, co może się skończyć unieważnieniem umowy, a to zawsze oznacza poważne konsekwencje finansowe.

Oferta na gazociąg do sądu?

Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A. ogłosiło przetarg nieograniczony na budowę gazociągu Czeszów - Wrocław o wartości prawie 50 mln zł. Ponieważ oferta została wybrana z naruszeniem ustawy, prezes UZP zalecił unieważnienie postępowania, ale mimo to doszło do podpisania umowy. Wobec tego prezes UZP zawiadomił o tym ministra skarbu państwa z prośbą o zajęcie stanowiska, czego minister do tej pory nie zrobił. Teraz prezes UZP rozważa skierowanie do sądu pozwu o stwierdzenie nieważności umowy.

Marta Pionkowska