Nie potrzeba nowych aut do garażu

Sytuację na rynku motoryzacyjnym na bieżąco śledzi ACEA, Europejskie Stowarzyszenie Producentów Samochodów (European Automobile Manufacturers Association). Z jego podsumowania danych za 2020 rok wynika, że dwie ubiegłoroczne fale pandemii koronawirusa zmniejszyły produkcję aut w krajach UE z ponad 15,8 mln w 2019 r. do niespełna 11,6 mln sztuk w 2020 r. Dane te - dla prostszych porównań z rokiem poprzednim - obejmują także Wielką Brytanię.

BIZNES INTERIA na Facebooku i jesteś na bieżąco z najnowszymi wydarzeniami

Najbardziej zmniejszyła się w 2020 r. produkcja samochodów w Niemczech (o blisko 1,2 mln sztuk), ale w porównaniu z liczebnością wytwarzanych aut przez tamtejszy przemysł motoryzacyjny spadek ów (o 25,6 proc. w porównaniu z 2019 r.) nie był aż tak dotkliwy jak we Francji. U zachodnich sąsiadów Niemiec produkcja samochodów obniżyła się w 2020 r. więcej niż o połowę (z 1,7 do 0,8 mln sztuk).

Obok Francji najsilniejsze na naszym kontynencie procentowe spadki produkcji zanotowali w 2020 r. wytwórcy samochodów osobowych w Polsce (o ponad 44 proc.), w Austrii (o ponad 40 proc.), w Holandii (o blisko 37 proc.), w Wielkiej Brytanii (o 29,7 proc.) i w Słowenii (o 29,3 proc.). Obronną ręką wyszła pod tym względem Belgia (spadek o niespełna 9 proc., ale samochodów w tym kraju wytwarza się niewiele), Rumunia (spadek o ok. 11 proc.) oraz Słowacja (ok. 12 proc.), która jest akurat jednym z największych w Europie centrów produkcji motoryzacyjnej.

Nie tylko na Słowacji i w Rumunii, ale również w Czechach i na Węgrzech firmy motoryzacyjne nie poniosły aż tak dużych strat jak w Polsce. Eksperci OECD w opublikowanym w marcu specjalistycznym dokumencie dotyczącym sytuacji w przemyśle motoryzacyjnym w naszej części kontynentu (The impacts of the COVID-19 crisis on the automotive sector in Central and Eastern European Countries ) zwracają jednak uwagę na ujemne dla środkowo i wschodnioeuropejskiego przemysłu motoryzacyjnego konsekwencje zmian zachodzących obecnie w kierunkach rozwoju motoryzacji.

Branża motoryzacyjna odgrywała w kilku ostatnich dziesiątkach lat ważną rolę w transformacji gospodarczej regionu środkowoeuropejskiego jako źródło napędzające wzrost zatrudnienia i zwiększanie wydajności pracy. Ponieważ produkcja samochodów nastawiona została w dużym stopniu na eksport była ona też i nadal jest czynnikiem wpływającym na poprawę bilansów płatniczych tych krajów. Według obliczeń OECD przemysł motoryzacyjny tworzy ok. 4 proc. PKB krajów środkowoeuropejskich, zatrudnia razem ponad 1 mln pracowników i ma 14-procentowy udział w wydatkach przemysłu na badania i rozwój. Zapewnia też 18 proc. wartości eksportu - głównie do krajów europejskich (trafia tam 67 proc. eksportu motoryzacyjnego), w tym zwłaszcza do Niemiec (30 proc.).

Branża motoryzacyjna ma szczególnie duże znaczenie w mniejszych krajach - w Czechach, Słowacji i na Węgrzech. W tych trzech krajach produkcja samochodów (wraz z wytwarzanymi w tych krajach podzespołami) tworzy ponad 10 proc. PKB. Zatrudnienie przy niej znajduje od 2,5 proc. (na Węgrzech) do 3,6 proc. (w Czechach) rodzimej siły roboczej. Do trójki tej szybko zmierza Rumunia, gdzie zatrudnienie w branży motoryzacyjnej wzrosło w drugiej dekadzie XXI wieku o blisko 9 proc.

W Polsce branża motoryzacyjna także ma znaczący, ale jednak wyraźnie mniejszy udział w zatrudnieniu, tworzeniu wartości dodanej i w eksporcie. Według obliczeń OECD jej udział w tworzeniu wartości dodanej sięga ok. 5 proc., w przypadku zatrudnienia wynosi niespełna 2 proc. Nie była ona też w ostatnich latach - co zapewne wynika z zaawansowania technicznego wytwarzanych modeli aut - czynnikiem wzrostu wydajności pracy w polskim przemyśle.

Wybuch pandemii koronawirusa i działania zaradcze podejmowane w różnych, zwłaszcza najbogatszych krajach zrodził kilka silnych, ale często sprzecznych ze sobą trendów w dalszym rozwoju przemysłu motoryzacyjnego. Powszechny wzrost poczucia zagrożenia przyczynił się do generalnego obniżenia popytu na nowe samochody. Po co bowiem kupować nowe auto skoro i tak są ograniczenia w przemieszczaniu się. Na krótką jednak metę widać zainteresowanie małymi, miejskimi autami. W produkcji mniejszych i prostszych modeli aut wyspecjalizowani są zwłaszcza środkowoeuropejscy producenci.

Na dłuższą metę istotniejsze znaczenie może mieć jednak coraz silniej widoczny trend zamiany samochodów z tradycyjnymi silnikami spalinowymi, a zwłaszcza Diesla, na samochody hybrydowe i w pełni elektryczne. Trend ten wzmacniany jest przez rządy najbogatszych krajów europejskich finansowym wsparciem popytu konsumenckiego, który poprawia sytuację producentów bardziej zaawansowanych modeli samochodów. Pośrednio obniża się popyt na samochody wytwarzane w naszej części Europy.

Środki na wsparcie są niemałe. Rządy Niemiec i Francji przeznaczyły na nie w 2020 r. po 8 mld euro, co odpowiada 0,2 proc. PKB Niemiec i 0,3 proc. PKB Francji. Korzystający z dofinansowania nabywcy mogą liczyć na warte 6 tys. euro (w Niemczech), a nawet 7 tys. euro (we Francji) przy zakupie elektrycznego samochodu. W obu krajach producenci samochodowi korzystają także z mniej lub bardziej bezpośredniego wsparcia inwestycyjnego. Mniejsze, ale znaczące środki na wsparcie elektrycznej motoryzacji wyasygnował także rząd Hiszpanii.

Trend przesiadania się z samochodów spalinowych na elektryczne wyraźnie jest już widoczny w statystykach motoryzacyjnych. Skutki pandemii dotykają przede wszystkim spalinowej motoryzacji. W pierwszym półroczu 2020 r. (okresu tego dotyczy dokumentacja OECD) europejscy producenci samochodów notowali 38-proc. spadek sprzedaży aut spalinowych. Sprzedaż samochodów pół- i w pełni elektrycznych wzrosła w tym czasie - pomimo pandemii - o 20 proc.

Europejskie prognozy motoryzacyjne na 2021 r. nie są zbyt optymistyczne. OECD zakłada, że sprzedaż samochodów wprawdzie wzrośnie w porównaniu z katastrofalnym 2020 r., nadal jednak pozostanie 8 proc. poniżej wyników 2019 r. Według najnowszych statystyk ACEA, obejmujących dane z dwóch pierwszych miesięcy 2021 r., liczba rejestracji nowych samochodów zmalała w krajach Unii Europejskiej w porównaniu z 2020 r. o 21,7 proc. (najsilniej w Portugalii - o 47,1 proc.). Straty nadal ponoszą praktycznie wszyscy europejscy producenci samochodów - relatywnie mniejsze wytwórcy małych samochodów miejskich (np. Smart) oraz bardzo luksusowych (np. Porsche).

Jedynym krajem unijnym, gdzie liczba rejestracji nowych samochodów wzrosła w 2021 r. w porównaniu z 2020 r. jest Szwecja (o 12,8 proc.). Dodatni wynik (plus 5,4 proc.) ma też pozaunijna Norwegia. W Polsce - według ACEA - zarejestrowanych zostało w pierwszych dwóch miesiącach 2021 r. nieco ponad 70 tys. nowych samochodów, o 10,2 proc. mniej niż w analogicznym okresie 2020 r.

Pobierz za darmo program PIT 2020 lub rozlicz się online już teraz!