NIK uderza w koleje. Zarządowi wypłacono sowite premie
Od 2017 roku spółka PKP Polskie Linie Kolejowe (PKP PLK SA) nie zainstalowała specjalnej łączności cyfrowej na żadnym z ok. 14 tys. km linii - czytamy w raporcie Najwyższej Izby Kontroli (NIK). Chodzi o system GSM-R. Także drugi z ważnych systemów - ETCS (dotyczy sterowania ruchem pociągów) został zainstalowany tylko na 500 km (czyli jednej czwartej wielkości planowanej) - wylicza NIK. Jakby tego było mało, rada nadzorcza kolejowej spółki uznała "cel zarządczy" za zrealizowany i zarekomendowała wypłacenie zarządowi premii z tego tytułu.
Wyjaśnijmy: Unia Europejska dąży do ujednolicenia systemu kolei w państwach członkowskich. Chodzi głównie o cyfrowy system łączności i bezpieczeństwa prowadzenia ruchu. W Polsce wdrażany jest tzw. Krajowy Program Kolejowy (KPK) do 2023 roku - rządowy wieloletni program, obejmujący inwestycje na liniach kolejowych.
KPK przewiduje zainstalowanie systemów zarządzania ruchem na głównych trasach w Polsce do 2030 r. W programie zaplanowano, że do końca 2014 r. system ETCS będzie zbudowany na 224 km linii, do końca 2017 r. na 900 km linii, a na koniec 2023 r. na 2000 km linii. "Plany te posypały się już na początkowym etapie realizacji Programu" - czytamy w raporcie NIK.
NIK skontrolowała Ministerstwo Infrastruktury, PKP Polskie Linie Kolejowe SA i Centrum Unijnych Projektów Transportowych. Wyniki kontroli nie pozostawiają wątpliwości - PKP ma gigantyczne opóźnienia we wdrażaniu wymienionych programów.
Najwyższa Izba Kontroli odniosła się do opóźnień we wdrażaniu systemów:
- Nierzetelnie określono, liczbę i lokalizacje terminali dyżurnych ruchu (FDS). Wskutek niestaranności PKP PLK S.A. konieczne było wprowadzenie aneksu do umowy z wykonawcą, który zmienił plan budowy terminali i tym samym wydłużył termin zakończenia inwestycji.
- Nie przeciwdziałano kolizjom, które wystąpiły w związku realizowanymi innymi inwestycjami na sieci PKP PLK SA. W konsekwencji PKP PLK S.A. wstrzymała m.in. wdrożenie systemu GSM-R na długości ok. 900 km linii.
- Nierzetelnie zaplanowano przeprowadzenie prac budowlanych, nie uwzględniając ryzyka niedysponowania całością gruntów na cele budowlane. W efekcie prace te nie rozpoczęły się w zaplanowanym terminie na 63 nieruchomościach, do których PKP PLK SA nie miała prawa do prowadzenia prac budowlanych.
"Według wykonawcy opóźnienie w realizacji tej inwestycji wynosi już ponad 1000 dni. Oznacza to, że nie będzie dotrzymany termin wdrożenia GSM-R. Ponadto spowoduje to kolejne opóźnienie w zrealizowaniu innych inwestycji m.in. związanych z ETCS, bowiem do ich zakończenia wymagane jest uprzednie wdrożenie przez PKP PLK S.A. systemu GSM-R" - stwierdza NIK w swoim pokontrolnym raporcie.
W przypadku budowy systemu ETCS, Zarząd PKP PLK SA również źle przygotował inwestycje - twierdzi NIK. Chodzi o umowy dotyczące wdrożenia ETCS na odcinku Korytów - Zawiercie na Centralnej Magistrali Kolejowej, Legnica - Węgliniec - Bielawa Dolna i Otwock - Lublin.
Dodajmy, że w okresie objętym kontrolą NIK, na wdrażanie systemów ETCS i GSM-R w ramach dedykowanych temu projektów przyznano spółce dofinansowanie UE w kwocie ok. 9,4 mld zł.
Rada Nadzorcza PKP PLK SA uznała, że ten cel zarządczy został osiągnięty i wystąpiła o wypłatę nienależnej premii dla ośmiu członków zarządu w wysokości 36,7 tys. zł. Premia została wypłacona. Z kolei NIK (po kontroli) wystąpiła o zwrot przez członków zarządu nienależnie wypłaconych pieniędzy.
Zdaniem NIK, nie wystąpiły obiektywne przyczyny niezrealizowania tych inwestycji w wyznaczonym terminie. Przygotowanie i planowanie danej inwestycji powinno być przeprowadzone tak, aby zapewnić osiągnięcie zakładanych celów w określonym czasie.
"Minister miał wiele informacji na ten temat jednak nie podejmował skutecznych działań, żeby zaradzić nieprawidłowościom. Ograniczał się do prowadzenia kolejnego, szczegółowego monitoringu" - czytam w raporcie NIK, w części dotyczącej oceny działań Ministerstwa Infrastruktury.
Warto wspomnieć, że od końca 2019 r. do 1 czerwca 2022 r. zbudowano system ETCS na długości zaledwie 3,1 km linii kolejowych - wylicza NIK. "Minister przyjął błędne założenia planu wdrażani" - podsumowuje NIK.
Tymczasem na środowym posiedzeniu rząd rozpatrzy projekt zmian w Krajowym Programie Kolejowym do 2030 roku - podała Kancelaria Prezesa Rady Ministrów. W porządku obrad Rady Ministrów znalazł się m.in. projekt uchwały ws. przyjęcia sprawozdania z wykonania planu realizacji Programu Uzupełniania Lokalnej i Regionalnej Infrastruktury Kolejowej - Kolej Plus do 2029 roku za rok 2022 oraz projekt zmiany uchwały ws. ustanowienia Krajowego Programu Kolejowego do 2023 roku. Oba projekty zostały przygotowane przez Ministerstwo Infrastruktury.
***
