Nowe monety kolekcjonerskie NBP: "230. rocznica Konstytucji 3 Maja – dzieła odrodzonej Rzeczypospolitej"

BIZNES INTERIA na Facebooku i jesteś na bieżąco z najnowszymi wydarzeniami

Rzeczpospolita była uzależniona od Rosji od początku XVIII w., ale społeczeństwo, odrodzone dzięki Komisji Edukacji Narodowej, Szkole Rycerskiej i zreformowanym kolegiom zakonnym, coraz trudniej godziło się z brutalną rosyjską ingerencją w życie kraju. Wybuch wojny rosyjsko-tureckiej (1787) wzbudził nadzieje, że Katarzyna II będzie musiała osłabić dławiącą Rzeczpospolitą uwięź. W takiej sytuacji zebrał się skonfederowany, a więc nienarażony na weto sejm lat 1788-1792, który przeszedł do historii jako Sejm Czteroletni lub Wielki - z racji swych dokonań. Ich zwieńczeniem miała się stać nowoczesna konstytucja. Gdy sejm odrzucił jej nieudaną wersję pióra przywódcy obozu reform Ignacego Potockiego, ten poprosił o przygotowanie projektu Stanisława Augusta. Tekst monarchy od stycznia 1791 r. omawiano w najgłębszej tajemnicy w gronie współtwórców ustawy: oprócz króla oraz Potockiego byli to Hugo Kołłątaj i sekretarz władcy Scipione Piattoli. Z ostateczną wersją zapoznano najpierw krąg zaufanych, a 3 maja przedstawiono ją w sejmie; część posłów, których opozycji się obawiano, nie wróciła jeszcze do Warszawy z wielkanocnej przerwy. Konstytucję przyjęto w drodze "zamachu stanu", ale w lutym 1792 r. zaaprobowało ją ponad 90 proc. sejmików w ogólnokrajowym referendum trzeciomajowym.

Ustawa Rządowa 3 maja deklarowała suwerenność narodu i monteskiuszowski trójpodział władz, usuwała liberum veto i ustanawiała tron dziedziczny, a dopuszczając mieszczan do współdecydowania, rozszerzała bazę społeczną ustroju. Rzeczpospolita stała się nowoczesną monarchią konstytucyjną i zaczęła odzyskiwać prestiż w Europie.

Interwencja rosyjska w maju 1792 r. i przegrana przez nas wojna przyniosły upadek dzieła 3 maja, a potem polskiej państwowości. Konstytucja stanowiła jednak dowód, iż "wolni od hańbiących obcej przemocy nakazów" potrafiliśmy odrodzić państwo. Przywróciło to Polakom szacunek dla siebie i dla własnej tradycji. Pamięć o majowych dokonaniach przyświecała walce o odzyskanie niepodległej ojczyzny.

Na rewersie monety złotej znajduje się herb Królestwa Polskiego (tak brzmiała oficjalna nazwa państwa) z czasów Stanisława Augusta: pod koroną królewską Orzeł Biały (herb Korony Polskiej), Pogoń (herb Wielkiego Księstwa Litewskiego) i Ciołek (herb Poniatowskich). Widoczna wstęga z dewizą: Pro fide, lege et grege (Za wiarę, prawo i naród). U dołu krzyż najwyższego odznaczenia państwowego - Orderu Orła Białego.

Na rewersie monety srebrnej fragment obrazu Jana Matejki Konstytucja 3 maja 1791 roku. Na pierwszym planie niesiony przez posłów marszałek Sejmu Czteroletniego Stanisław Małachowski, trzymający w ręku tekst Ustawy Rządowej 3 maja. Poniżej fragment preambuły konstytucji. W rękopiśmiennym oryginale cytowany tekst zawiera słowa "niniejszą konstytucyję", natomiast w starodrukach z 1791 r. mamy formę "niniejszą konstytucyją". Zdecydowano się umieścić na monecie tę ostatnią wersję jako frazę bardziej typową dla epoki.

Na awersie monety srebrnej górna część karty tytułowej jednego z wczesnych druków Konstytucji 3 maja wydanego w oficynie Michała Grölla w Warszawie oraz herb Królestwa Polskiego z 1791 r.

Prof. Zofia Zielińska

Moneta kolekcjonerska: "230. rocznica Konstytucji 3 Maja - dzieła odrodzonej Rzeczypospolitej"

Nominał: 100 zł
Metal: Au 900/1000
Stempel: lustrzany
Średnica: 21,00 mm
Masa: 8,00 g
Brzeg (bok): gładki
Nakład: do 1200 szt.
Projektant: Dobrochna Surajewska
Emitent: NBP
Na zlecenie NBP monety wyprodukowała Mennica Polska S.A.

Moneta kolekcjonerska: "230. rocznica Konstytucji 3 Maja - dzieła odrodzonej Rzeczypospolitej"

Nominał: 50 zł
Metal: Ag 999/1000
Stempel: zwykły (oksyda)
Średnica: 45,00 mm
Masa: 62,60 g
Brzeg (bok): napis: 1971
Nakład: do 6000 szt.
Projektant: Dominika Karpińska-Kopiec
Emitent: NBP
Na zlecenie NBP monety wyprodukowała Mennica Polska S.A.

Przekaż 1% na pomoc dzieciom - darmowy program TUTAJ