O Systemie opłat kompensacyjnych (SOK) neutralizujący skutki kontraktów długoterminowych

Przedstawione w dokumencie rozwiązania prowadzą do zniesienia obowiązku zakupu przez Polskie Sieci Energetyczne SA 80 proc. energii i umożliwiają wprowadzenie tej puli do obrotu konkurencyjnego m.in. na giełdę energii. Dzięki konkurencji cena tej energii powinna być niższa. Przedłożony dokument KERM rekomendował Radzie Ministrów z rozbieżnością dotyczącą ustalenia administratora Systemu Opłat Kompensacyjnych.

Wdrożenie Systemu Opłat Kompensacyjnych (SOK) umożliwi odejście od formuły rynku jedynego nabywcy i wprowadzenie na rynek konkurencyjny energii elektrycznej, produkowanej przez jednostki wytwórcze objęte kontraktami długoterminowymi (KDT). SOK jest przewidziany jako rozwiązanie przejściowe, niezbędne do czasu likwidacji lub wygaśnięcia ostatniego KDT.

Zakres działania i warunki wdrożenia.

1. SOK określa zasady kompensowania różnicy pomiędzy przychodami gwarantowanymi w umowach KDT, a przychodami osiąganymi przez wytwórców oferujących energię z jednostek wytwórczych, aktualnie objętych KDT, na następujących segmentach rynku:

a) rynku kontraktów dwustronnych;

b) rynku bilansującym;

c) giełdzie energii elektrycznej.

2. SOK dotyczy bezpośrednio:

a) jednostek wytwórczych lub ich grup, objętych poszczególnymi umowami KDT (a nie całych przedsiębiorstw);

b) Polskich Sieci Energetycznych SA, jako dotychczasowej strony wszystkich KDT, a docelowo jako ewentualnego przedsiębiorstwa energetycznego, prowadzącego rozliczenia wyrównawcze, zwanego dalej "administratorem systemu".

3. SOK nie zawiera mechanizmów kompensowania przychodów z tytułu generacji wymuszonej. Cena energii z generacji wymuszonej względami systemowymi, technologicznymi i prawnymi będzie określana odrębnie, według mechanizmów określonych w przepisach wykonawczych, dotyczących obrotu i kształtowania taryf dla energii elektrycznej.

4. SOK wymaga od określonego podmiotu administrowania w zakresie:

- wyznaczania kwoty środków finansowych jakie należy zgromadzić w kolejnych latach funkcjonowania systemu;

- kalkulacji stawek opłat wnoszonych do systemu przez odbiorców końcowych ;

- kalkulacji i dyspozycji kwot kompensat wypłacanych poszczególnym wytwórcom objętych systemem.

Skutki dla odbiorców końcowych.

1. Zmiana zasad rozliczeń.

Skutkiem wprowadzenia SOK dla odbiorców końcowych będzie skumulowanie obciążeń finansowych z tytułu KDT po stronie płatności za dostawę energii (usługę przesyłową), z odpowiednim zmniejszeniem płatności za energię. Zasady rozliczeń odbiorców z przedsiębiorstwem energetycznym pozostają niezmienione.

2. Zmiana poziomu rozliczeń.

Wprowadzenie SOK nie spowoduje zmiany poziomu obciążeń finansowych odbiorców. Odczuwany przez odbiorcę wzrost kosztów ponoszonych z tytułu zaopatrzenia w energię elektryczną może być spowodowany jedynie wzrostem obciążeń finansowych generowanych przez same KDT, niezależnie od wdrożenia SOK. Wdrożenie SOK stwarza natomiast przesłanki dla obniżenia cen energii w kolejnych latach ze względu na degresję obciążeń w KDT i mechanizm konkurencji.

Przesłanki powstania Systemu Opłat Kompensacyjnych (SOK).

1. Celem zawarcia kontraktów długoterminowych (KDT) pomiędzy Polskimi Sieciami Energetycznymi SA a przedsiębiorstwami wytwórczymi było stworzenie gwarancji finansowych, niezbędnych dla umożliwienia modernizacji źródeł wytwórczych (koniecznej z uwagi na międzynarodowe zobowiązania w zakresie ekologii) z wykorzystaniem kapitału obcego.

2. Podstawą gwarancji finansowych, o których mowa powyżej, było zapewnienie przychodów na wymaganym poziomie, realizowane przez obowiązek zakupu określonej ilości energii po określonej cenie, nałożony na PSE SA jako drugą stronę wszystkich kontraktów długoterminowych.

3. Naturalne wygasanie KDT, ewentualnie ich likwidacja, nie stanowi rozwiązania problemu ze względu na długotrwałość obydwu procesów.

Uwarunkowania wdrożenia SOK.

1. Zniesienie obowiązku zakupu przez PSE SA energii objętej KDT, pozwalające na rozdzieleniu funkcji Operatora Systemu Przesyłowego od działalności obrotu energią (za wyjątkiem rynku bilansującego). Oznacza to dopuszczenie, w miejsce "jedynego nabywcy", możliwości wprowadzania energii do obrotu przez wytwórców aktualnie objętych KDT w trzech segmentach rynku: na rynku kontraktów dwustronnych, na rynku bilansującym i na giełdzie energii.

2. Podział rozliczeń za energię na dwa strumienie:

- rozliczenia bezpośrednie: wytwórca - odbiorca po cenach rynkowych (bez względu na to czy energia została wyprodukowana z jednostki objętej KDT czy poza KDT) oraz

- rozliczenia wyrównawcze (za pośrednictwem SOK) pomiędzy całą zbiorowością odbiorców końcowych a poszczególnymi wytwórcami objętymi KDT - na podstawie różnic pomiędzy "ceną wymaganą", wyznaczoną indywidualnie dla poszczególnych wytwórców z KDT, a "ceną odniesienia", wyznaczoną na podstawie zobiektywizowanych procedur jednakową dla wszystkich wytwórców z KDT.

3. Bez względu na rodzaj szczegółowych rozwiązań SOK wymaga zapewnienia gwarancji osiągania przez wytwórców objętych KDT przychodów na poziomie wymaganym z uwagi na zobowiązania wobec banków.