Odszkodowania za zajęte nieruchomości

Gdy część prywatnej nieruchomości zostaje zajęta pod drogę publiczną, to jej właściciel powinien otrzymać odszkodowanie. Do tej pory jednak nie zostały one wypłacane za grunty przejęte na drogi publiczne przed 1 stycznia 1999 r., które przeszły wówczas z mocy prawa na własność Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego.

Pokrzywdzeni właściciele mogą ubiegać się o odszkodowanie na podstawie przepisów ustawy z 13 października 1998 r. - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz.U. nr 133, poz. 872 z późn. zm.). Wypłaci je gmina za grunty zajęte pod drogi gminne lub Skarb Państwa - za przeznaczone pod pozostałe drogi.

Nie wszyscy jednak wiedzą o swoich uprawnieniach. Przepisy weszły w życie 29 października 1998 r., zaś wnioski o odszkodowanie do starosty (dla nieruchomości położonych poza m.st. Warszawą) albo do prezydenta m.st. Warszawy (dla nieruchomości położonych w stolicy) można było składać na podstawie art. 73 cytowanej ustawy dopiero począwszy od 1 stycznia 2001 r. Przedtem jednak należało otrzymać decyzję wojewody, w której potwierdza on, że część konkretnej nieruchomości została wykorzystana na drogę.

Termin składania wniosków o odszkodowania upływa 31 grudnia 2005 r., a przepisy nie przewidują możliwości przywrócenia go. Od przyszłego roku więc roszczenie wygasa.

Osoby, które nie zaczęły jeszcze dochodzić swoich uprawnień, mają więc na to już mało czasu, tym bardziej że odszkodowanie poprzedniemu właścicielowi może zostać wypłacone dopiero po wydaniu decyzji na podstawie cytowanego już art. 73. Stanowi ona tytuł prawny, z którego wynikają dla niego uprawnienia do przyznania odszkodowania. Decyzja jest potrzebna, bo odszkodowanie jedynie na podstawie tylko samego przepisu nie może zostać przyznane. Z decyzji wojewody powinno wynikać, że dotychczasowy właściciel utracił prawo własności, która przeszła na rzecz określonej jednostki samorządu terytorialnego lub Skarbu Państwa. Dopiero potem wysokość odszkodowania za nią ustali starosta (albo prezydent miasta stołecznego Warszawy) na podstawie operatu szacunkowego.

Aby więc roszczenie o odszkodowanie nie wygasło, osoby które jeszcze z nim nie wystąpiły, powinny od razu złożyć dwa wnioski: do wojewody o wydanie decyzji i - nie czekając aż on ją wyda - do starosty lub prezydenta m.st. Warszawy o odszkodowanie. Tylko w ten sposób mogą uchronić się przed przedawnieniem roszczenia. Nawet jeżeli wojewoda wyda decyzję już w nowym roku, to istotne będzie dla upływu terminu przedawnienia roszczenia, że wniosek o odszkodowanie został złożony jeszcze w 2005 r. Wzór wniosku do wojewody oraz omówienie co powinien zawierać wniosek do starosty (prezydenta miasta stołecznego Warszawy) drukujemy obok.

Co powinien zawierać wniosek o odszkodowanie za grunty przeznaczone pod drogę publiczną

Wniosek o odszkodowanie za grunty przeznaczone pod drogę publiczną powinien zawierać:
- datę i miejsce złożenia wniosku,
- oznaczenie wnioskodawcy (jego imię, nazwisko, adres, numer telefonu stacjonarnego albo komórkowego),
- oznaczenie organu, do którego został skierowany (starosta, tylko mieszkańcy Warszawy składają go do Prezydenta Miasta Stołecznego Warszawy),
- wskazanie, jakiego odszkodowania dotyczy wniosek,
- wskazanie, czego domaga się wnioskodawca (odszkodowania z tytułu pozbawienia go prawa własności),
- uzasadnienie, z powołaniem się na dowody, np. na odręczny szkic działki, która została zajęta pod drogę publiczną, i wskazanie wartości rynkowej gruntu,
- własnoręczny podpis wnioskodawcy,
- wymienienie załączników dołączonych do wniosku, np. odpis z księgi wieczystej, wypis z rejestru gruntów, odręczny szkic działki.

WNIOSEK DO WOJEWODY (WZÓR)

Wnioskodawca:
.............................. (imię i nazwisko)
................................. (adres - miasto, ulica, nr domu i mieszkania)
Wojewoda....................................
(właściwy miejscowo dla nieruchomości)
.............................. (siedziba - miasto, ulica, numer)
Wniosek o wydanie decyzji
Wnoszę o wydanie decyzji potwierdzającej, że część mojej nieruchomości położonej w ........................ (adres: miasto, ulica, numer) została zajęta przed 1 stycznia 1999 r. pod budowę ulicy ...................... (nazwa ulicy).
Uzasadnienie
Dnia ............ została rozpoczęta budowa ul. ..................... (nazwa ulicy). Częściowo została ona zlokalizowana na nieruchomości, która stanowi moją własność. Mimo że część mojej nieruchomości została zabrana, to do tej pory nie uzyskałem odszkodowania za tę część gruntu i nie została dokonana zmiana właściciela w księdze wieczystej ani w rejestrze gruntów.
Dokonanie zmian w księdze wieczystej oraz w rejestrze gruntów jest konieczne, abym mógł domagać się przyznania odszkodowania od starosty.
....................................
(własnoręczny podpis wnioskodawcy zawierający imię i nazwisko)
Dowody:
1) Odpis księgi wieczystej.
2) Wypis z rejestru gruntów.

Malgorzata Piasecka-Sobkiewcz

Zbysław Suchożerbski, naczelnik Delegatury Biura Gospodarki Nieruchomościami w Warszawie

Wojewoda powinien wydać decyzję jeszcze przed rozpoznaniem sprawy o wysokość odszkodowania, ponieważ określa w niej m.in. jaka część nieruchomości zmieniła właściciela oraz wskazuje, kto ma prawo do roszczenia. Potwierdza w decyzji, że rzeczywiście zmiana właściciela nastąpiła. Następnie w księdze wieczystej zostanie wpisany nowy właściciel i zamiast konkretnej osoby fizycznej będzie to Skarb Państwa albo jednostka samorządu terytorialnego. Dawnemu właścicielowi odszkodowanie wypłaca zarządca drogi, czyli gmina albo Skarb Państwa. Wysokość odszkodowania ustala starosta po uzyskaniu opinii rzeczoznawcy majątkowego, który określi wartość nieruchomości według jej stanu z 1 stycznia 1999 r. oraz w dniu wydania decyzji o odszkodowaniu. Ustalenia wartości nieruchomości nie są poprzedzane rokowaniami między starostą a dawnym właścicielem gruntu.