Opodatkowanie odszkodowania otrzymanego od Skarbu Państwa

Jak się okazuje, takie świadczenie może w niektórych przypadkach zostać opodatkowane podatkiem dochodowym. Prowadzi to do sytuacji, że odszkodowanie od Skarbu Państwa prawie w 1/5 (19%) trafia z powrotem do niego. Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i prawnych wprowadzają tu bowiem pewne rozróżnienie. Podczas gdy ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r, nr 14, poz. 176 ze zm.; zwanej dalej: u.p.d.o.f.) w art. 21 ust. 1 pkt 3 zwalnia takie odszkodowania otrzymane przez osoby fizyczne, to w ustawie z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.; zwanej dalej: u.p.d.o.p.) brak jest takiego zwolnienia dla osób prawnych.

Powyższe rozróżnienie wzbudzało wątpliwości wśród podatników i stało się powodem wniesienia wniosku do Ministra Finansów o interpretacje prawa podatkowego. Sprawa swój finał znalazła w Naczelnym Sądzie Administracyjnym i zakończyła się wyrokiem z dnia 11 grudnia 2009 r. sygn. akt 1204/08. Wnioskodawca będący spółką kapitałową stał na stanowisku, że ma prawo do niezaliczenia otrzymanego odszkodowania od Skarbu Państwa do przychodów, tak jak w art. 21 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f.

Zarówno sąd I i II instancji nie zgodzili się ze stanowiskiem wnioskodawcy. Zdaniem sądów opisane we wniosku interpretacyjnym świadczenie odszkodowawcze wyrażone w pieniądzu stanowi niewątpliwie otrzymane pieniądze z art. 12 ust. 1 pkt 1 u.p.d.o.p. Nieobjęcie tego rodzaju przychodów zwolnieniem podatkowym, czyli zaniechanie zastosowania w u.p.d.o.p. zwolnienia podatkowego analogicznego do art. 21 ust 1 pkt 3 u.p.d.o.f., nie świadczy o niekonstytucyjności art. 12 ust. 1 pkt 1 u.p.d.o.p., tylko o określonej woli ustawodawcy, którego sądy administracyjne nie mogą zastępować. NSA wskazał ponadto, że i w art. 11 ust. 1 u.p.d.o.f. przychodami są otrzymane przez podatnika pieniądze, natomiast zwolnienie świadczeń pieniężnych w postaci odszkodowań nie wynika z oceny zgodności z konstytucją, czy też z innego rodzaju wykładni wymienionego przepisu prawa, ale ze szczególnego unormowania art. 21 ust. 3 u.p.d.o.f., którego odpowiednika brakuje w analizowanym stanie prawnym u.p.d.o.p.

Sąd jednoznacznie potwierdził zatem, iż w obowiązującym stanie prawnym brak jest podstaw do wyłączenia z opodatkowania odszkodowań otrzymywanych przez osoby prawne i nie można w drodze analogii przenosić uregulowań jednej ustawy na drugą. Sąd zwrócił również uwagę, iż niezbędnych korekt powszechnie obowiązującego prawa dokonywać może w Polsce jedynie prawodawca bądź w razie utrzymywania się stanu prawnego sprzecznego z normami konstytucyjnymi Trybunał Konstytucyjny (m.in. na wniosek skierowany przez sąd administracyjny - por. art. 193 Konstytucji). W analizowanej sprawie Sąd nie stwierdził potrzeby ani konieczności kierowania przez niego pytania prawnego do Trybunału Konstytucyjnego.

Jarosław Włoch, aplikant radcowski, konsultant w Departamencie Doradztwa Podatkowego Małopolskiego Instytutu Studiów Podatkowych w Krakowie

^{Artykuł ma charakter jedynie informacyjny i stanowi publikację zainspirowaną treścią artykułów prasowych, interpretacji organów podatkowych i orzeczeń sądów administracyjnych. Nie stanowi porady ani opinii podatkowej czy prawnej w rozumieniu art. 2 ust. 1 i art. 31 ustawy o doradztwie podatkowym (Dz. U. z 1996 r. Nr 102, poz. 475, ze zm.) i jest odzwierciedleniem poglądów wyrażanych przez autorów publikacji. Małopolski Instytut Studiów Podatkowych Sp. z o.o. nie bierze odpowiedzialności za ewentualne skutki podejmowanych decyzji na ich podstawie.}