Pogorszenie koniunktury w grudniu 2001

Nadal niezadowalająca była bieżąca sytuacja finansowa przedsiębiorstw. Przedsiębiorcy obawiają się też dalszego pogarszania się tej sytuacji w najbliższych miesiącach. Negatywne oceny klimatu koniunktury zgłaszane były przez przedsiębiorstwa obu sektorów własności, w większym stopniu przez firmy publiczne.

W grudniu wskaźnik ogólnego klimatu koniunktury w budownictwie oceniany był negatywnie, gorzej niż w listopadzie i na poziomie wyraźnie niższym niż w analogicznym miesiącu poprzednich ośmiu lat. Na pesymizm przedsiębiorców miała wpływ gorsza sytuacja bieżąca, a także prognozy koniunktury na najbliższe miesiące. Ogólny klimat koniunktury w przedsiębiorstwach prywatnych był oceniany nieco gorzej niż w firmach publicznych.

W grudniu ogólny klimat koniunktury w handlu detalicznym oceniany był negatywnie, na poziomie niższym w stosunku do wskazań z ubiegłego miesiąca, wyraźnie gorzej niż w analogicznym miesiącu ośmiu poprzednich lat. Na sytuację taką wpłynęły bardziej pesymistyczne niż w ubiegłym miesiącu oceny przewidywanej sprzedaży i sytuacji finansowej przedsiębiorstw. Bieżąca sprzedaż i sytuacja finansowa przedsiębiorstw handlowych była w grudniu oceniana wyraźnie mniej pesymistycznie niż w listopadzie.

Przemysł

W grudniu wskaźnik ogólnego klimatu koniunktury w przetwórstwie przemysłowym ukształtował się na poziomie nieco niższym niż w poprzednim miesiącu i wyniósł minus 22. Wśród badanych przedsiębiorstw 11% sygnalizowało poprawę koniunktury, 33% - jej pogorszenie. Pozostałe przedsiębiorstwa uznały, że ich sytuacja nie uległa zmianie. Ogólny klimat koniunktury był oceniany gorzej w sektorze publicznym niż w prywatnym.

W grudniu odnotowano dalsze ograniczenie popytu, zarówno krajowego jak i zagranicznego, co spowodowało, że producenci zrezygnowali z części bieżącej produkcji. Przewidywania dotyczące kształtowania się przyszłego popytu są pesymistyczne, choć w mniejszym stopniu niż w ubiegłym miesiącu. W ślad za tym, mniej negatywne są też przewidywania dotyczące produkcji przemysłowej. Zapasy wyrobów gotowych nadal nieznacznie przewyższały poziom uznawany za wystarczający. Bieżąca sytuacja finansowa przedsiębiorstw była nadal oceniana negatywnie, zarówno w zakresie terminowego regulowania zobowiązań finansowych, jak i ściągania należności od kontrahentów. W najbliższych miesiącach przedsiębiorcy spodziewają się dalszego pogorszenia sytuacji finansowej. W nadchodzących trzech miesiącach przewiduje się dalsze duże redukcje zatrudnionych, chociaż na nieznacznie mniejszą skalę niż w ubiegłym miesiącu. Ceny na wyroby przemysłowe mogą ulec nieznacznemu obniżeniu.

Na ogólny klimat koniunktury w przemyśle składa się zróżnicowana sytuacja w poszczególnych jego działach. Negatywnej koniunktury nie odnotowali w grudniu jedynie producenci wyrobów celulozowo-papierniczych (wskaźnik plus 3 - wzrost o 7 punktów). Najgorsze oceny formułowali producenci: sprzętu i aparatury rtv (wskaźnik minus 51 - spadek o 29 punktów w stosunku do ubiegłego miesiąca), metali (wskaźnik minus 45 - utrzymała się wartość z poprzedniego miesiąca), wyrobów z surowców niemetalicznych (wskaźnik minus 38 - wzrost o 2 punkty), odzieży (wskaźnik minus 36 - utrzymała się wartość z poprzedniego miesiąca), wyrobów z drewna (wskaźnik minus 35 - spadek o 3 punkty), wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych (wskaźnik minus 34 - spadek o 7 punktów), wyrobów z metali (wskaźnik minus 31 - utrzymała się wartość z poprzedniego miesiąca), maszyn i urządzeń (wskaźnik minus 31 - utrzymała się wartość z poprzedniego miesiąca).

W kilku wybranych działach przemysłu sytuacja przedstawia się następująco.

Producenci wyrobów celulozowo-papierniczych jako jedyni wśród przedsiębiorstw przetwórstwa przemysłowego oceniali klimat koniunktury pozytywnie, lepiej niż przed miesiącem. Było to wynikiem bardzo optymistycznych prognoz popytu i produkcji na najbliższe miesiące. Bieżąca sytuacja w zakresie popytu i produkcji okazała się niezadowalająca w stopniu nawet większym niż miesiąc wcześniej. Na skutek optymistycznych prognoz dotyczących przyszłego popytu i przyszłej produkcji poziom zapasów wyrobów gotowych określono jako niewystarczający w stosunku do potrzeb. Bieżąca sytuacja finansowa przedsiębiorstw dotycząca terminowego regulowania zobowiązań pogorszyła się w porównaniu z ubiegłym miesiącem i była oceniana negatywnie. Nie wpłynęły na nią w sposób zasadniczy oceniane pozytywnie możliwości ściągania należności od kontrahentów. Przewidywania w tym zakresie są pesymistyczne, podobnie jak miesiąc wcześniej. Dyrektorzy tej grupy przedsiębiorstw zamierzają w styczniu znacznie obniżyć ceny na swoje wyroby. Skala zwolnień pracowników może istotnie się rozszerzyć.

Koniunktura w przedsiębiorstwach produkujących chemikalia oceniana była nadal negatywnie. Ograniczenie bieżącego popytu odczuwane było przez producentów znacznie bardziej dotkliwie niż miesiąc wcześniej, co zdecydowało o dalszym istotnym zmniejszeniu skali produkcji. Przewidywania dotyczące popytu są natomiast optymistyczne i lepsze od prezentowanych przed miesiącem. W efekcie prognozy produkcji są również pozytywne i lepsze od tych z listopada. W wyniku dużego ograniczenia zapotrzebowania na chemikalia znacznie wzrosły ich nadmierne zapasy. Pogorszyła się bieżąca sytuacja finansowa przedsiębiorstw, w wyniku czego była ona oceniana niekorzystnie. Dotyczy to zarówno terminowego regulowania zobowiązań finansowych, jak i możliwości ściągania należności od kontrahentów. Prognozę przyszłej sytuacji finansowej charakteryzuje większy pesymizm niż przed miesiącem. Skala zwolnień pracowników może utrzymać się na wysokim poziomie, zbliżonym do przewidywań sprzed miesiąca. Przewiduje się, że w styczniu mogą wzrosnąć w znacznym stopniu ceny na chemikalia.

Koniunktura w przedsiębiorstwach produkujących artykuły spożywcze, napoje i wyroby tytoniowe była oceniana bardziej negatywnie niż miesiąc wcześniej. Odnotowane ograniczenia bieżącego popytu, a w konsekwencji i produkcji były jednak mniejsze niż miesiąc wcześniej. Prognozy dotyczące popytu i produkcji są negatywne i dużo gorsze od poprzednich sprzed miesiąca. Producenci uznali poziom zapasów wyrobów gotowych za nieznacznie przekraczający poziom wystarczający. Bieżąca sytuacja finansowa przedsiębiorstw oceniana była negatywnie, a trudności w terminowym regulowaniu bieżących zobowiązań finansowych oraz ściąganiu należności od kontrahentów zwiększyły się w porównaniu z listopadem. Niekorzystne przewidywania dotyczące kształtowania się sytuacji finansowej w najbliższych miesiącach pogłębiły się. W tej grupie przedsiębiorstw skala zwolnień pracowników może się zwiększyć w porównaniu do prognoz z zeszłego miesiąca. W styczniu przewiduje się nieznaczny spadek cen artykułów spożywczych, napojów i wyrobów tytoniowych.

Koniunktura w przedsiębiorstwach produkujących pojazdy mechaniczne, przyczepy i naczepy była oceniana nadal negatywnie, choć znacznie mniej pesymistycznie niż w zeszłym miesiącu. Odnotowane w grudniu zmniejszenie ograniczenia popytu wpłynęło na nieznaczny tylko spadek produkcji. Przewidywania dotyczące przyszłego popytu i produkcji charakteryzują się natomiast optymizmem i są znacznie lepsze od ocen sprzed miesiąca. Poziom zapasów pojazdów mechanicznych, przyczep i naczep jest określany jako niewystarczający. Sytuacja finansowa przedsiębiorstw oceniana była negatywnie. Znacznie zmniejszyły się trudności przedsiębiorstw w terminowym regulowaniu bieżących zobowiązań finansowych, natomiast zwiększyły się trudności w ściąganiu należności od kontrahentów. Przewidywania w tym zakresie charakteryzują się optymizmem i są lepsze od przedstawionych miesiąc wcześniej. W najbliższym miesiącu skala zwolnień pracowników może ulec znacznemu zmniejszeniu w stosunku do prognoz sprzed miesiąca. Ceny na pojazdy mechaniczne, przyczepy i naczepy mogą nieznacznie obniżyć się.

Ogólny klimat koniunktury w przedsiębiorstwach produkujących tkaniny oceniany był przez producentów mniej pesymistycznie niż miesiąc wcześniej. Spowodowane to było znaczną poprawą ocen prognostycznych, gdyż bieżące oceny uległy pogorszeniu. Na skutek istotnego ograniczenia popytu producenci zrezygnowali ze znacznej części produkcji. Przewidywania popytu i produkcji są korzystne, istotnie lepsze niż miesiąc wcześniej. Na skutek ograniczenia popytu zwiększył się poziom nadmiernych zapasów tkanin. Sytuacja finansowa przedsiębiorstw dotycząca bieżącego regulowania zobowiązań była oceniana przez producentów negatywnie, gorzej niż przed miesiącem. Oceny możliwości ściągania należności od kontrahentów charakteryzują się niewielkim optymizmem. Przewidywania dotyczące sytuacji finansowej przedsiębiorstw są mniej pesymistyczne niż prezentowane miesiąc wcześniej. Producenci tkanin zamierzają w styczniu nieznacznie podnieść ceny na swoje wyroby. Możliwe jest zmniejszenie dotychczasowej wysokiej skali zwolnień pracowników.

Producenci mebli oceniali w grudniu swoją koniunkturę jako niezadowalającą. W wyniku bardziej negatywnych niż w listopadzie ocen bieżącego popytu, pogorszyły się również oceny bieżące produkcji. Przewidywania dotyczące popytu są mniej pesymistyczne niż przedstawiono w prognozie z ubiegłego miesiąca. Spowodowało to, że producenci przewidują też mniejsze niż miesiąc wcześniej ograniczenie przyszłej produkcji. Utrzymał się dotychczasowy poziom nadmiernych zapasów wyrobów gotowych. Przedsiębiorcy napotkali na mniejsze niż miesiąc wcześniej trudności w terminowym regulowaniu bieżących zobowiązań finansowych. Możliwości ściągania należności od kontrahentów oceniono pozytywnie, lepiej niż listopadzie. Przewidywania sytuacji finansowej są wyraźnie niekorzystne, choć mniej pesymistyczne niż miesiąc temu. Dyrektorzy przedsiębiorstw zamierzają przeprowadzić redukcje zatrudnienia na poziomie zbliżonym do dotychczasowego. Planują też obniżyć ceny na meble.

Negatywnie, choć mniej pesymistycznie niż przed miesiącem, oceniali w grudniu swoją koniunkturę producenci wyrobów ze skóry. Wraz z większym ograniczeniem bieżącego popytu producenci zdecydowali się na znacznie większą redukcję produkcji. Natomiast przewidywania dotyczące popytu i produkcji są korzystne i istotnie lepsze od przedstawionych miesiąc temu. Zmniejszył się poziom nadmiernych zapasów wyrobów ze skóry. Znacznie pogłębiły się trudności dotyczące bieżącego regulowania zobowiązań finansowych, natomiast oceny możliwości ściągania należności od kontrahentów producenci ocenili pozytywnie, dużo lepiej niż miesiąc wcześniej. Negatywne przewidywania dotyczące sytuacji finansowej poprawiły się. W styczniu można oczekiwać dużo mniejszej skali zwolnień pracowników niż przewidywano w zeszłym miesiącu. Producenci zamierzają podnieść ceny na wyroby ze skóry.

Producenci wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych oceniali swoją koniunkturę bardziej pesymistycznie niż w poprzednim miesiącu. Ograniczenia bieżącego popytu i produkcji okazały się większe niż miesiąc wcześniej. Mniej niekorzystne były natomiast prognozy popytu i produkcji. Mimo negatywnych ocen popytu i produkcji poziom zapasów wyrobów gotowych był uznawany za niewystarczający. Znacznie zwiększyły się trudności terminowego regulowania bieżących zobowiązań, mimo niewielkich trudności w ściągalności należności od kontrahentów. W formułowanych prognozach producenci oceniają, że ich sytuacja finansowa w najbliższych miesiącach będzie nadal niekorzystna. Można oczekiwać dalszych zwolnień pracowników, na skalę zbliżoną do przewidywań sprzed miesiąca. Możliwy jest też większy niż przewidywano przed miesiącem spadek cen na wyroby z gumy i tworzyw sztucznych.

W IV kwartale br. 1,9% badanych przedsiębiorstw nie napotkało na bariery w prowadzeniu swojej bieżącej działalności (w III kwartale wskaźnik wyniósł 2,0%). W pozostałych firmach największymi barierami działalności były: niedostateczny popyt krajowy (odczuwany przez 77% badanych przedsiębiorstw), wysokie obciążenia budżetowe (57%), niedostateczny popyt zagraniczny (50%), konkurencyjny import (40%) oraz niekorzystne warunki kredytowe (35%). W porównaniu z poprzednim okresem, najbardziej spadło znaczenie bariery wynikającej z niekorzystnych warunków kredytowych (z 38% na 35%), a najbardziej wzrosło znaczenie bariery związanej z niejasnymi przepisami prawnymi (z 26% na 30%).

Budownictwo

Wskaźnik ogólnego klimatu koniunktury w budownictwie był gorszy od ocen sprzed miesiąca i wyniósł minus 32. Ogólny klimat koniunktury w przedsiębiorstwach prywatnych był oceniany nieco gorzej niż w firmach publicznych.

Oceny bieżącego portfela zamówień na roboty budowlano-montażowe były negatywne, dużo gorsze od ocen formułowanych miesiąc wcześniej, a przeciętny wskaźnik spadł do poziomu minus 35. Przedsiębiorstwa obu sektorów własności oceniały bieżący portfel zamówień gorzej niż w ubiegłym miesiącu. Ogólna prognoza portfela zamówień na najbliższe trzy miesiące jest nadal pesymistyczna, choć odpowiednie wskaźniki przyjęły wartości mniej negatywne niż prognozowano to w ubiegłym miesiącu. Dotyczy to w większym stopniu przedsiębiorstw publicznych.

Oceny bieżącej produkcji budowlano-montażowej były bardziej pesymistyczne od ocen sprzed miesiąca (odpowiedni wskaźnik ukształtował się na poziomie minus 26). Firmy prywatne oceniały bieżącą produkcję gorzej niż przedsiębiorstwa publiczne. Prognozy dotyczące produkcji budowlano-montażowej są gorsze niż miesiąc temu w większym stopniu dla firm publicznych.

Bieżąca ogólna sytuacja finansowa przedsiębiorstw budowlano-montażowych była nadal niezadowalająca, gorsza od sytuacji sprzed miesiąca. Firmy prywatne napotykały większe trudności finansowe niż przedsiębiorstwa publiczne. W ciągu najbliższych trzech miesięcy można spodziewać się dalszego pogorszenia sytuacji finansowej przedsiębiorstw budowlanych. W firmach prywatnych może ono być bardziej znaczące niż w firmach publicznych.

Przewiduje się, że w najbliższych trzech miesiącach nastąpi dalszy spadek cen realizacji robót budowlano-montażowych, przede wszystkim w przedsiębiorstwach prywatnych.

W konsekwencji pesymistycznych prognoz produkcji, firmy budowlano-montażowe nadal przewidują duży spadek zatrudnienia, na poziomie zbliżonym do prognoz z ubiegłego miesiąca. Przewidywania w tym zakresie jednostek sektora publicznego i prywatnego są zbliżone.

W grudniu 2,6% przedsiębiorstw nie zgłaszało występowania barier w działalności budowlano-montażowej. Największe trudności napotykane przez przedsiębiorstwa związane były z niedostatecznym popytem (wymienianym przez około 70% jednostek zgłaszających bariery) oraz z konkurencją innych firm (69%). W niewielkim stopniu spadło znaczenie barier związanych z kosztami finansowania działalności, dostępem do kredytów, konkurencją innych firm i kosztami materiałów i surowców, wyraźnie natomiast wzrosło znaczenie bariery związanej z warunkami atmosferycznymi.

W stosunku do oczekiwanego w najbliższym półroczu popytu około 30% przedsiębiorstw budowlanych ocenia swoje zdolności produkcyjne jako zbyt wysokie, 61% jako wystarczające, a 9% jako zbyt niskie. Opinie te są zbliżone do ocen wyrażanych przed miesiącem.

Handel detaliczny

W grudniu wskaźnik ogólnego klimatu koniunktury w handlu detalicznym uległ pogorszeniu w stosunku do ubiegłego miesiąca osiągając poziom minus 30. Wśród badanych przedsiębiorstw 10% sygnalizowało poprawę koniunktury, a 40% - jej pogorszenie. Pozostałe przedsiębiorstwa uznały, że ich sytuacja nie uległa zmianie.

Mniejsze niż miesiąc wcześniej ograniczenia bieżącej sprzedaży, spowodowały zmniejszenie trudności w bieżącym regulowaniu zobowiązań finansowych przez przedsiębiorstwa. Poprawa ta okazała się krótkookresowa, bowiem oceny prognozy sprzedaży i przewidywanej sytuacji finansowej przedsiębiorstw były bardziej pesymistyczne niż w ubiegłym miesiącu. Spowoduje to widoczny wzrost ograniczeń zamówień na towary. Skala zwolnień pracowników może także wzrosnąć w stosunku do prognoz z listopada. Przewiduje się nieco szybszy wzrost cen na towary, niż przewidywano w ubiegłym miesiącu.

W poszczególnych grupach wielkości przedsiębiorstw sytuacja była zróżnicowana. Najlepsze oceny koniunktury (choć także na poziomie ujemnym) odnotowano w jednostkach największych o liczbie pracujących 250 i więcej osób. Wskaźnik ogólnego klimatu dla tej grupy przedsiębiorstw osiągnął w grudniu wartość minus 1 (plus 7 w listopadzie). Najgorzej oceniano koniunkturę w jednostkach o liczbie pracujących do 9 osób (wskaźnik ogólnego klimatu wyniósł w grudniu minus 37 wobec minus 33 w listopadzie).

W jednostkach o liczbie pracujących 250 i więcej osób bieżąca sprzedaż uległa widocznej poprawie w stosunku do ubiegłego miesiąca i była oceniana pozytywnie. Sytuacja taka wpłynęła na poprawę bieżącej sytuacji finansowej tej grupy jednostek: przedsiębiorcy nie sygnalizowali trudności w terminowym regulowaniu zobowiązań. Jednak w najbliższych miesiącach w jednostkach tych oczekuje się dużego spadku sprzedaży w stosunku do przewidywań z listopada. Prognozy sytuacji finansowej są negatywne, gorsze niż miesiąc wcześniej. W konsekwencji przewiduje się znaczne ograniczenie zamówień na towary. W tej sytuacji przewidywane redukcje zatrudnionych w największych przedsiębiorstwach mogą być większe niż oceniano przed miesiącem. Ceny oferowanych towarów mogą wzrosnąć w styczniu w tempie nieco szybszym w stosunku do prognoz z listopada.

W przedsiębiorstwach o liczbie pracujących do 9 osób, pogłębiające się negatywne, niskie oceny ogólnego klimatu koniunktury były konsekwencją bardziej pesymistycznych ocen sprzedaży i sytuacji finansowej przedsiębiorstw przewidywanej na najbliższe miesiące, mimo, że bieżącą sprzedaż i sytuację finansową przedsiębiorstw oceniano lepiej niż w listopadzie. W efekcie przewiduje się dalsze ograniczenie zamówień towarów. Wzrost cen na produkty oferowane przez tę grupę przedsiębiorstw może ulec niewielkiemu przyśpieszeniu w stosunku do prognozowanego w ubiegłym miesiącu. Przewidywana skala redukcji zatrudnienia w tej grupie jednostek będzie zdecydowanie mniejsza niż w większych przedsiębiorstwach.

W poszczególnych branżach handlu detalicznego sytuacja była także zróżnicowana. Wskaźnik ogólnego klimatu koniunktury uległ w grudniu niewielkiej poprawie jedynie w jednostkach branż: włókno, odzież, obuwie - przyjmując wartość minus 30, wobec minus 33 w ubiegłym miesiącu oraz w jednostkach branż: meble, rtv, agd - przyjmując wartość minus 20, wobec minus 21 w listopadzie. W jednostkach pozostałych branż nastąpiło w grudniu pogorszenie koniunktury: w branży pojazdy mechaniczne wskaźnik ogólnego klimatu osiągnął poziom minus 35, wobec minus 32 w listopadzie, natomiast w branży żywnościowej - minus 28, wobec minus 21 w ubiegłym miesiącu.

Na nieco lepszą niż w listopadzie ogólną ocenę klimatu koniunktury w jednostkach branż: włókno, odzież, obuwie wpłynęły wyraźnie mniejsze ograniczenia bieżącej sprzedaży oraz zdolności do bieżącego regulowania zobowiązań finansowych, przy pogłębiających się negatywnych wskazaniach przewidywanej sprzedaży i sytuacji finansowej przedsiębiorstw. W tej sytuacji zamówienia na towary mogą być ograniczone w stopniu wyraźnie większym niż przewidywano w ubiegłym miesiącu. W najbliższym miesiącu można także oczekiwać redukcji zatrudnienia na skalę zbliżoną do prognoz sprzed miesiąca. W jednostkach tych branż, w styczniu przewidywany jest także dalszy, lecz wolniejszy w stosunku do przewidywań z listopada, spadek cen towarów.

Niewielka poprawa ocen koniunktury w jednostkach branż: meble, rtv, agd była spowodowana lepszymi, pozytywnymi ocenami bieżącej sprzedaży oraz bieżącej sytuacji finansowej przedsiębiorstw. Oceny przewidywanej sprzedaży oraz sytuacji finansowej przedsiębiorstw okazały się bardziej pesymistyczne, niż w ubiegłym miesiącu. W konsekwencji, na najbliższe miesiące przewiduje się znaczne ograniczenie zamówień na towary. Przedsiębiorcy kierujący tymi branżami przewidują na styczeń nieco większe redukcje zatrudnienia. Może nastąpić zahamowanie wzrostu cen na meble, rtv, agd.

Nieco bardziej pesymistyczne niż w listopadzie oceny koniunktury w branży pojazdy mechaniczne były spowodowane gorszymi (negatywnymi) ocenami bieżącej i przyszłej sprzedaży oraz sytuacji finansowej przedsiębiorstw. Mimo tej sytuacji zamówienia na pojazdy mechaniczne będą ograniczone w stopniu zbliżonym do przewidywań z ubiegłego miesiąca. Kierujący przedsiębiorstwami przewidują w styczniu większe redukcje zatrudnienia niż prognozowano w listopadzie. Konsekwencją powyższej sytuacji może być w najbliższych miesiącach widoczne spowolnienie tendencji spadkowej cen sprzedawanych samochodów.

Dalsze, widoczne pogorszenie negatywnych ocen koniunktury w przedsiębiorstwach sprzedających żywność było spowodowane bardziej negatywnymi niż w listopadzie ocenami przewidywanej sprzedaży i sytuacji finansowej przedsiębiorstw. Oceny zdolności do bieżącej regulacji zobowiązań finansowych były wprawdzie nadal negatywne, ale mniej pesymistyczne niż w ubiegłym miesiącu. Bieżąca sprzedaż poprawiła się, a jej oceny po raz pierwszy od kwietnia 2001 roku nie były negatywne. W tej sytuacji przewiduje się znaczne ograniczenie zamówień składanych na artykuły żywnościowe. Kierujący przedsiębiorstwami zamierzają w styczniu przeprowadzić redukcje zatrudnienia na skalę większą w stosunku do prognozowanej w listopadzie. W ocenie przedsiębiorców tempo wzrostu cen na żywność ulegnie przyśpieszeniu w stosunku do przewidywań z ubiegłego miesiąca.

W IV kwartale 2001 roku tylko 2,4% badanych jednostek handlowych nie napotkało na bariery w prowadzeniu bieżącej działalności (w III kwartale odpowiedni wskaźnik wyniósł 2,6%). Dla pozostałych przedsiębiorstw największe bariery nadal stanowią: konkurencja na rynku - sygnalizowana przez 73% jednostek, niedostateczny popyt - odczuwany przez 64% jednostek, podatki i inne obciążenia na rzecz budżetu państwa - zgłaszane przez 55% jednostek i koszty zatrudnienia stanowiące znaczną przeszkodę dla 43% jednostek handlowych.