Polak Chińczyk dwa bratanki?

Obiecująca współpraca

Po stronie pozytywów mamy: stosunkowo mało zagrożony system finansowy i bankowy, ogromną potrzebę rozbudowy i modernizacji infrastruktury i opieki socjalnej oraz niewielkie zadłużenie gospodarstw domowych (wysoki poziom oszczędności) co nie powinno hamować wydatków konsumpcyjnych w długim okresie.

Po stronie negatywnej obydwa kraje mają problem wynikający z powiązań z globalną gospodarką, przede wszystkim uzależnienie od eksportu bądź importu oraz zależność systemów finansowo-bankowych od globalnych turbulencji. Interesująca, acz przypadkowa jest zbieżność danych ukazujących udział eksportu w PKB obydwu krajów (na poziomie 33-35%).

Chiny ogłosiły tzw. "pakiety stymulacyjne", które powinny podtrzymać gospodarkę w dobie kryzysu. Podstawowymi elementami stymulacji jest koncentracja na rynku wewnętrznym oraz rozwój infrastruktury ze szczególnym uwzględnieniem prowincji mniej rozwiniętych (Midland China) oraz polepszenie warunków w rolnictwie. Przy ich autorytarnym systemie zarządzania gospodarką, skuteczność działania prowincji i prefektur będzie kluczowym elementem powodzenia.

Wymiana handlowa

Związki dyplomatyczne, kulturalne i gospodarcze pomiędzy Polską i Chinami w ostatnich latach wahały się pomiędzy politycznymi napięciami a gospodarczym pragmatyzmem. Wielu przedsiębiorców uważa bowiem, że władze nieraz obawiają się tego pragmatyzmu, co może negatywnie wpływać na wiele korzystnych powiązań gospodarczych. Mimo tych zastrzeżeń, tylko w samym roku 2008 odnotowano conajmniej sześć wizyt na szczeblu państwowym, które dotyczyły głównie zwiększenia wzajemnej aktywności gospodarczej. Jednym z istotnych, dyskutowanych problemów był brak równowagi w handlu między obydwoma krajami. Deficyt obrotów po stronie Polskiej zwiększył się dramatycznie co przedstawiają dane Ministerstwa Gospodarki( tab.1).

Handel Polska-Chiny ( mln euro)

Deficyt w obrotach handlowych wzrastał w szybkim tempie i stanowił znaczącą część całego deficytu handlowego Polski w roku 2007. Według danych Ministerstwa Gospodarki struktura polskiego eksportu była również bardzo niezadowalająca. Jego znaczna część to towary niskoprzetworzone i surowce, a tylko 29% to produkty przemysłu maszynowego i sprzęt elektryczny i elektroniczny (dane z 2006 r.).

Głównymi polskimi eksporterami na rynki chińskie były: KGHM POLSKA MIEDŹ, KOPEX S.A., ZAKŁADY AZOTOWE PUŁAWY S.A., CIECH S.A., ZAKŁADY AZOTOWE W TARNOWIE - MOŚCICACH, ZAKŁADY GORNICZE TRZEBIONKA. Największym eksporterem spośród nich jest Polska Miedź. W roku 2007 odnotowano pozytywną tendencję (+9,7%) na korzyść wzrostu eksportu maszyn i urządzeń ( głównie dla górnictwa ) oraz pojazdów (+1,0%) .

Struktura naszego importu jest również znacznie korzystniejsza dla Chin. Towary wysokoprzetworzone stanowią w nim 55% ogólnej sumy (rok 2007). Są to wyroby przemysłu maszynowego i elektronicznego. Tylko 13% eksportu to wyroby przemysłu lekkiego, w tym głównie odzież i zabawki. Liczby te przeczą popularnie uznawanej tezie o dominacji odzieży i przemysłu lekkiego w imporcie z Chin. Głównymi towarami w ostatnich latach były komputery, telefony komórkowe oraz sprzęt i komponenty dla przemysłu elektronicznego.

Wiele polskich firm poszukuje w Chinach bardzo specjalistycznego sprzętu, bądź komponentów, których ceny są o około 30% niższe niż w innych krajach. Jedna z firm poligraficznych GRAFIKUS pozostaje w ścisłych relacjach handlowych z około sześcioma dostawcami w Chinach już od czterech lat i planuje dalszą kooperację.

Podobnie PRONOX, firma - konglomerat koordynująca dostawy dla montażu i serwisu w branży elektronicznej, która zresztą optymistycznie ocenia przyszłość. "Chiny muszą handlować z Europą, ...Polska jako członek Unii Europejskiej to już jest zupełnie inny partner.... - czytamy o niej w piśmie Nowy Przemysł nr 2/2009 - staliśmy się dla Chin atrakcyjnym przyczółkiem dla rynku europejskiego..."

Zmiany w strukturze polskiego importu z Chin są również efektem regulacji Unii Europejskiej, która nakłada cła antydumpingowe na niektóre wyroby rolne, obuwie i odzież z Chin.

Struktura inwestycji zagranicznych

Po przystąpieniu Polski do UE dynamika inwestycji chińskich w Polsce zwiększyła się w sposób znaczący. Choć liczby bezwzględne nie są imponujące, np. w porównaniu z inwestycjami Japonii lub krajów UE to, zakładając iż tempo się nie zmieni, wkrótce będą to duże nakłady. (Tab. 2)

Według danych Ministerstwa Gospodarki skumulowana kwota inwestycji chińskich w Polsce osiągnęła około 120 mln dolarów.

Wśród największych chińskich inwestorów w Polsce są m. in.: " GD Poland (przedsiębiorstwo handlu hurtowego w Wólce Kosowskiej ok. 20 mln $), " Min Hoong Development ( przedsiębiorstwo handlu nieruchomościami w Warszawie i Sopocie ok. 25mln $), " TTL Polska -inwestycja TCL Corporation ( produkcja monitorów LCD i telewizorów w Żyrardowie ok. 60 mln $), Atletic Group (produkcja rowerów w Koszalinie ok. 5 mln $), " LENOVO (komputery ok. 7 mln $), " Digital View (produkcja telewizorów w Koszalinie - w fazie wstępnej).

Firmy chińskie działające w Polsce są bardzo zróżnicowane pod względem wielkości obszarów działania i struktury.

Głośny jest przykład Wólki Kosowskiej miejscowości położonej 30 km od Warszawy, gdzie w 1994 roku chiński inwestor (ówczesna nazwa Golden Mate z Hong Kongu) zakupił, od władz lokalnych 10 hektarów gruntu za 10 mln złotych. Zamierzono ułatwić chińskim producentom i handlowcom stworzenie bazy dla handlu hurtowego na terenie Polski. Początkowo firma wynajmowała powierzchnie handlowe firmom chińskim. Obecnie wśród 600 klientów tylko 180 to Chińczycy. Reszta to Wietnamczycy, Hindusi, Turcy i Polacy. Przedsiębiorstwo rozwijało się bardzo szybko i po sprywatyzowaniu firmy macierzystej, która w międzyczasie zmieniła siedzibę i działa w prowincji Guangdong (stąd nazwa firmy - GD Poland) zbudowano cztery wielkie hale targowe, zainwestowano w budowę piątej (wyspecjalizowanej w meblach i ceramice) oraz osiągnięto kapitał w wysokości 200 mln złotych pochodzący głównie z reinwestycji zysków. Według dyrektora ds. marketingu Pana Felixa Wang'a - absolwenta Uniwersytetu Warszawskiego, mówiącego świetnie po polsku - jest to największe tego typu centrum handlowe w Europie Wschodniej.

Przykład Wólki Kosowskiej ukazuje specyfikę działalności chińskich firm za granicą. Cechuje je niesłychana elastyczność i łatwość dostosowywania sie do lokalnych warunków, a także zdolność do wycofania się w wypadku niesprzyjających okoliczności. (Niestety i tę inwestycję dosięgnął kryzys. Spowodował burzliwe wydarzenia - protest kilkudziesięciu kupców, którzy nie zaakceptowali podwyżek czynszu. Doszło do starć z ochroną obiektu - red.).

Selena i inni

Według ostatnich danych Ministerstwa Gospodarki, suma polskich inwestycji w Chinach w roku 2007 osiągnęła wielkość 128 mln $. Jest więc większa niż chińskie inwestycje w Polsce Nasze firmy operowały na rynkach Dalekiego Wschodu w poprzedniej epoce (znaczące były relacje z producentami maszyn i sprzętu górniczego) obecnie powrót na te rynki, głownie do Chin jest ciągle niewystarczający, a wydaje się że, szczególnie w dobie recesji w gospodarkach wysokorozwiniętych, istnieje tu wielkie pole do działania.

Wśród naszych firm w Chinach są m.in.:

" Chinese-Polish Joint Stock Shipping Corporation "Chipolbrok" - transport morski, " Shanghai - Gdynia International Transportation Agency Co., Ltd. (joint-venture Chipolbrok), " Chinese - Polish International Freight & Forwarding Agency Co., Ltd. (joint-venture Chipolbrok) - transport, " Shanghai Chipol International Warehousing & Container Transportation Co., Ltd. (joint-venture Chipolbrok) - transport morski, " Grupa Selena.

Grupa Selena, polski holding spółek zajmujących się produkcją i dystrybucją chemii budowlanej, prowadzący działalność w ponad 50 krajach, swoją działalność w Chinach rozpoczęła w 2007 r. Pierwszą inwestycją było utworzenie wraz z partnerem koreańskim spółki joint venture pod nazwą Foshan Chinuri Selena Chemical Co. Ltd., która zajmuje się produkcją uszczelniaczy i klejów oraz ich dystrybucją na terenie Chin. 30 maja 2008 Selena objęła dodatkowe udziały w spółce, stając się tym samym akcjonariuszem większościowym posiadającym pakiet 77,7% udziałów. Łączna wartość kapitału spółki wynosi obecnie 1 120 tys. USD. Następnym krokiem było założenie spółki handlowej Selena Shanghai Trading Co. Ltd., która odpowiada za dystrybucję pian poliuretanowych, uszczelniaczy i klejów w Chinach oraz promocję globalnych marek grupy na tym rynku.

W czerwcu 2008 roku Grupa Selena podpisała umowę dotyczącą budowy zakładu produkcyjnego na terenie strefy ekonomicznej Nantong, w okolicach Szanghaju.

Inne przykłady

W 2006 r. oddano do użytku zbudowaną przez polską firmę "Elektra" oczyszczalnię ścieków w mieście Wuhan w prowincji Hubei. W tym samym roku oddano zakład utylizacji odpadów w Jinzhou (prowincja Liaoning), zbudowany w znacznej mierze przez polską firmę Ekomel. Ponadto w kwietniu 2006 r. Agencja Rozwoju Przemysłu S.A. i Biuro ds. Przemysłu Węglowego Regionu Autonomicznego Mongolia Wewnętrzna podpisały umowę o współpracy w modernizacji kopalń.

Perspektywy współpracy

Zarówno Ministerstwo Spraw Zagranicznych, jak i Ministerstwo Gospodarki oraz Agencja Rozwoju Przemysłu zajmują się monitorowaniem i wspieraniem stosunków z Chinami. Również Krajowa Izba Gospodarcza i Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych współpracują w organizowaniu spotkań gospodarczych współpracując z ambasadą RP w Pekinie i ambasadą ChRL w Warszawie. PAIiIZ oraz China International Investment Promotion Agency powołały dwie grupy robocze pracujące nad zniesieniem barier hamujących inwestycje w obu krajach.

Wszystkie te instytucje organizują rocznie kilka do kilkunastu spotkań biznesowych. W ramach propagowania wiedzy o Chinach i kultury tego kraju powstały w Polsce cztery Instytuty Konfucjańskie przy uniwersytetach w Krakowie, Wrocławiu, Poznaniu i Opolu.

W ramach "pakietu stymulacyjnego" Chiny ogłosiły "10 głównych kroków stymulujących konsumpcje wewnętrzną". Pierwsze trzy elementy pakietu to: budownictwo mieszkaniowe dla niższych grup dochodowych, infrastruktura wsi i sieci transportowe oraz przyspieszenie odbudowy regionów dotkniętych trzęsieniem ziemi. Polskie firmy w branży budowlanej mają tu ogromne pole działania.

Z okazji chińskiego nowego roku rząd ogłosił prezent dla 74 milionów biednych obywateli. Każdy żyjący na granicy ubóstwa dostanie wypłatę gotówką 100-120 yuan'ów ( w sumie 9,7 bln yuan'ów). Obecna polityka rządu Chin wyraża determinację w utrzymaniu tzw. przyzwoitej stopy wzrostu (hasło "protect eight" - utrzymajmy osiem procent wzrostu gospodarczego ) - i może się wydawać zbyt optymistyczna, idą jednak za tym konkretne działania. Są nimi korzystne zmiany taryf celnych i przepisów regulujących napływ do Chin produktów rolnych, surowców, produktów hi-tech, produktów i technologii energooszczędnych, technologii ochrony środowiska oraz usług z nimi związanych. Rząd podkreśla również konieczność zwiększenia współpracy z tzw. "emerging markets".

Dla polskich przedsiębiorców może to być szansa.

Ministerstwo Gospodarki widzi możliwości pogłębienia współpracy z Chinami w wielu dziedzinach. Są to m. in.: ochrona środowiska, przemysł metalurgiczny (eksport miedzi), maszynowy i elektro-energetyczny, przemysł chemiczny, przemysł rolno-spożywczy (eksport towarów masowych, produktów spożywczych, alkoholi i napojów, urządzeń dla rolnictwa), budownictwo (w tym materiały budowlane i materiały do wykańczania wnętrz), przemysł meblarski, górnictwo (maszyny górnicze, sprzęt metanometryczny, inne urządzenia bezpieczeństwa pracy, produkcja samolotów specjalistycznych w Chinach i przemysł papierniczy. Dodatkową szansą w wypadku ekspansji w tych dziedzinach jest idący za nimi popyt na usługi związane z obsługą prawną , finansową i specjalistyczną.

dr Krystyna Palonka - Wyższa Szkoła Handlowa Sztokholm

Agnieszka Szczypa, dyrektor marketingu Selena Wrocław.